Công tác trợ giúp pháp lý ở TP Huế: Điểm tựa pháp luật cho hộ nghèo và đồng bào vùng khó khăn

Với chức năng thực hiện TGPL miễn phí cho người nghèo, người có công với cách mạng và các đối tượng thuộc diện được trợ giúp theo quy định, những năm qua, Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước TP Huế đã triển khai đồng bộ nhiều hình thức hỗ trợ như: tham gia tố tụng, tư vấn pháp luật, đại diện ngoài tố tụng. Thông qua đó, nhiều vụ việc đã được giải quyết kịp thời, khách quan, đúng quy định pháp luật, góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân.

TP Huế là địa phương có hơn 56.900 người là đồng bào dân tộc thiểu số, chiếm gần 5% dân số toàn thành phố, gồm các dân tộc Pa Cô, Tà Ôi, Cơ Tu, Vân Kiều, Pa Hy… Phần lớn sinh sống tại khu vực miền núi, vùng đặc biệt khó khăn, điều kiện tiếp cận thông tin pháp luật còn hạn chế. Nhận thức rõ điều này, công tác TGPL, tuyên truyền, phổ biến và giáo dục pháp luật cho người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số và các đối tượng yếu thế luôn được TP Huế quan tâm triển khai với nhiều hình thức linh hoạt, sát thực tiễn.

Theo đó, Sở Tư pháp TP Huế đã phối hợp chặt chẽ với các sở, ban, ngành, đoàn thể tổ chức đào tạo, bồi dưỡng kiến thức pháp luật, kỹ năng cho đội ngũ cán bộ tư pháp – hộ tịch cấp xã, trưởng thôn, hòa giải viên ở cơ sở và người có uy tín trong cộng đồng. Mạng lưới này đóng vai trò như “cánh tay nối dài” của ngành Tư pháp, giúp người dân được tư vấn, hỗ trợ kịp thời, đồng thời góp phần phòng ngừa vi phạm pháp luật ngay từ cơ sở.

Thực tế cho thấy, trong triển khai công tác giảm nghèo, các địa phương trên địa bàn TP Huế đã chủ động lồng ghép hiệu quả các chính sách hỗ trợ giảm nghèo và dự án thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững với các chương trình xây dựng nông thôn mới, phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Trong quá trình đó, công tác trợ giúp pháp lý được xác định là khâu hỗ trợ quan trọng, giúp người nghèo, hộ cận nghèo và đồng bào dân tộc thiểu số tiếp cận đầy đủ, kịp thời các chính sách an sinh xã hội, hạn chế tình trạng bỏ sót đối tượng hoặc thụ hưởng không đúng quy định.

Hiệu quả của việc gắn trợ giúp pháp lý với thực hiện chính sách giảm nghèo thể hiện rõ qua những trường hợp cụ thể tại cơ sở. Chị Lê Thị Hiết, đồng bào dân tộc Pa Hy ở xã Bình Điền cho biết, ngoài việc được địa phương hỗ trợ 2 con bò để phát triển sinh kế phù hợp với điều kiện lao động của gia đình, chị còn được cán bộ tư pháp và trợ giúp viên pháp lý hướng dẫn các thủ tục liên quan để tiếp cận các chính sách hỗ trợ trồng trọt, tạo thêm nguồn thu nhập ổn định, từng bước vươn lên thoát nghèo bền vững.

Song song với đó, các xã, phường trên địa bàn thành phố đều xây dựng phương án hỗ trợ hộ nghèo gắn với tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý. Trên cơ sở xác định rõ nguyên nhân nghèo và nhu cầu của từng hộ, nội dung hỗ trợ được triển khai đồng bộ từ xây dựng, sửa chữa nhà ở, phát triển mô hình sinh kế, vay vốn ưu đãi đến hỗ trợ đất sản xuất, bảo đảm người dân không chỉ được hỗ trợ về vật chất mà còn được trang bị kiến thức pháp luật cần thiết để chủ động tiếp cận và thực hiện đúng các chính sách của Nhà nước.

Theo Sở Tư pháp TP Huế, thời gian tới, ngành sẽ tiếp tục đổi mới nội dung, hình thức truyền thông pháp luật theo hướng dễ hiểu, gần gũi với người dân; phát huy vai trò cơ quan thường trực Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật thành phố trong việc hướng dẫn, kiểm tra và nhân rộng các mô hình TGPL hiệu quả.

Trên cơ sở các kế hoạch được phê duyệt, các Trung tâm TGPL Nhà nước trên địa bàn đã triển khai nhiều hoạt động truyền thông về TGPL phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội, phong tục, tập quán của từng vùng, từng nhóm đối tượng, mang lại hiệu quả thiết thực. TGPL vì thế không chỉ dừng lại ở việc cung cấp dịch vụ pháp luật miễn phí, mà còn trở thành công cụ quan trọng bảo đảm quyền con người, quyền công dân.

Thực hiện Kế hoạch số 215/KH-TrT ngày 7/11/2025 về sử dụng kinh phí Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi năm 2025, Trung tâm TGPL Nhà nước TP Huế đã ban hành các kế hoạch tổ chức chuyên đề “Điểm kết nối cộng đồng trợ giúp pháp lý” tại các thôn đặc biệt khó khăn. Cụ thể, trong các ngày 26, 27, 28/11/2025, Trung tâm đã tổ chức truyền thông, tư vấn pháp luật tại 18 thôn thuộc hai xã Long Quảng và A Lưới 1.

Tại đây, với sự chỉ đạo của UBND các xã, sự phối hợp của công chức tư pháp và cán bộ văn phòng HĐND – UBND, nội dung TGPL được thông tin rộng rãi đến người dân. Đoàn công tác đã giới thiệu những quy định cơ bản của Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017, nhấn mạnh đối tượng được TGPL theo Điều 7 và hướng dẫn cụ thể các giấy tờ, thủ tục để người dân dễ dàng tiếp cận dịch vụ pháp lý miễn phí. Đồng thời, nhiều tài liệu pháp luật thiết thực đã được cấp phát như: hỏi – đáp pháp luật dân sự, Luật Hôn nhân và gia đình, quy định riêng đối với lao động nữ…

Đợt truyền thông đã thu hút 729 lượt người tham gia, chủ yếu là người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, người có công với cách mạng. Tại chỗ, đoàn đã tiếp nhận và tư vấn 115 vụ việc liên quan đến các lĩnh vực: dân sự, hình sự, lao động – việc làm, hôn nhân và gia đình, đất đai, chính sách xã hội. Qua đó cho thấy nhu cầu tiếp cận pháp luật của người dân vùng khó là rất lớn và việc đưa TGPL về tận cơ sở là hết sức cần thiết.

Theo Sở Tư pháp TP Huế, từ tháng 1/2023 đến 31/5/2024, toàn tỉnh đã thực hiện 660 vụ việc TGPL thông qua hình thức tham gia tố tụng; trong đó, trợ giúp viên pháp lý thực hiện 653 vụ việc, luật sư ký hợp đồng với Trung tâm thực hiện 7 vụ việc. Các vụ việc đều đạt chất lượng từ khá trở lên; số lượng vụ việc năm sau cao hơn năm trước, cho thấy nhận thức của người dân về quyền được TGPL ngày càng được nâng cao.

Đặc biệt, hằng năm, Hội đồng phối hợp liên ngành về trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng đều xây dựng và triển khai kế hoạch kiểm tra, đánh giá việc phối hợp của các cơ quan tiến hành tố tụng cấp huyện; đồng thời đẩy mạnh truyền thông các vụ việc trợ giúp pháp lý tiêu biểu, qua đó lan tỏa quyền được trợ giúp pháp lý và nâng cao nhận thức pháp luật trong cộng đồng.

Để TGPL thực sự trở thành “điểm tựa” vững chắc cho người nghèo và người yếu thế, thời gian tới, các Trung tâm TGPL sẽ tiếp tục nâng cao năng lực đội ngũ trợ giúp viên, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong hoạt động TGPL, qua đó giúp người dân tiếp cận pháp luật thuận lợi hơn, tiết kiệm thời gian và chi phí, góp phần đưa chính sách nhân văn này đi sâu vào đời sống xã hội.