Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật: Đột phá từ chuyển đổi số

Lan tỏa tinh thần pháp luật qua các cuộc thi trực tuyến

Công tác PBGDPL thời gian qua đã có nhiều chuyển biến tích cực cả về nhận thức, lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức triển khai thực hiện. Nội dung, hình thức PBGDPL đã có sự đổi mới, phù hợp hơn với từng đối tượng, địa bàn, trong đó, hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác PBGDPL đã từng bước được chú trọng triển khai và đạt được kết quả bước đầu.

Năm vừa qua, trong bối cảnh phòng, chống dịch bệnh Covid-19 và có thời gian thực hiện giãn cách xã hội, Bộ, ngành Tư pháp đã tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, định hướng chuyển đổi số đối với công tác PBGDPL trong toàn quốc. Nhờ đó, đã cải thiện điều kiện tiếp cận, bảo đảm tính chính xác, đầy đủ thông tin pháp luật. 

Các cuộc thi trực tuyến về kiến thức pháp luật với quy mô toàn quốc như: Pháp luật học đường, Pháp luật với mọi người,… đã thu hút hàng triệu lượt người tham gia, tạo những sân chơi tìm hiểu pháp luật thực sự bổ ích, hiệu quả. Việc tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác này đã thể hiện quyết tâm của Bộ, ngành Tư pháp trong việc đổi mới, đa dạng hóa hình thức tiếp cận pháp luật cho người dân.

Theo số liệu tổng hợp năm 2020, trong bối cảnh phòng chống dịch Covid-19, mặc dù số cuộc tuyên truyền, phổ biến pháp luật giảm nhưng số tài liệu pháp luật được phát miễn phí cho người dân tăng mạnh. Cụ thể: Các bộ, ngành, địa phương đã tổ chức 851.570 cuộc tuyên truyền pháp luật trực tiếp (giảm 13,3% so với năm 2019); phát miễn phí gần 65 triệu bản tài liệu tuyên truyền, PBGDPL (tăng khoảng 30% so với năm 2019). Tính từ năm 2016-2020, cả nước đã tổ chức trên 5,3 triệu cuộc tuyên truyền pháp luật trực tiếp; phát miễn phí hơn 287 triệu bản tài liệu tuyên truyền, PBGDPL.

Đặc biệt, hoạt động hưởng ứng Ngày Pháp luật hàng năm được các bộ, ngành, địa phương tổ chức hiệu quả, tạo được sự lan tỏa về tìm hiểu, tuân thủ pháp luật trong cán bộ, nhân dân. Trong các năm 2019-2020, toàn Ngành đã tích cực tổ chức tổng kết 15 năm thực hiện Chỉ thị số 32-CT/TW ngày 09/12/2003 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác PBGDPL, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân; phối hợp tham mưu cho Ban Bí thư ban hành Kết luận số 80/KL-TW ngày 20/6/2020 về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 32/CT-TW; tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ ban hành và đang tích cực triển khai thực hiện Quyết định số 1521/QĐ-TTg ngày 06/10/2020 ban hành Kế hoạch thực hiện Kết luận số 80-KL/TW.

Nhân rộng mô hình mới, hiệu quả

Song song với các hình thức PBGDPL truyền thống, các mô hình mới, hiệu quả, nhất là việc ứng dụng công nghệ thông tin tiếp tục được đẩy mạnh, phát huy hiệu quả cả trong thời điểm phải thực hiện giãn cách xã hội để phòng, chống dịch Covid-19, trong đó phải kể đến hình thức tổ chức thi tìm hiểu pháp luật trực tuyến. Như Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tổ chức cuộc thi “Tìm hiểu quy định của pháp luật phòng, chống tác hại của thuốc lá, cấm quảng cáo thuốc lá và hạn chế sử dụng hình ảnh thuốc lá trong tác phẩm sân khấu, điện ảnh” thu hút sự tham gia của 2.890 tổ chức, cá nhân với nhiều bài dự thi có chất lượng cao. Tỉnh Bình Dương tổ chức cuộc thi “Cùng chung tay đẩy lùi dịch Covid-19” và cuộc thi “Học sinh chung tay đẩy lùi dịch Covid-19” thu hút 450.314 lượt truy cập với 119.560 tài khoản tham dự cuộc thi. Tỉnh Đồng Nai tổ chức thành công đợt 1 cuộc thi trực tuyến “Tìm hiểu pháp luật năm 2020” với 48.310 thí sinh tham gia, 190.895 lượt thi. 

Ngoài ra, còn có các hội thi tìm hiểu pháp luật gắn với các lĩnh vực, các nhóm đối tượng cụ thể như: Lễ mít tinh hưởng ứng Ngày Pháp luật và Chương trình tuyên truyền, vận động sinh viên thực hiện “Đã uống rượu, bia không lái xe” do Bộ Tư pháp phối hợp với Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức. Ủy ban Dân tộc tổ chức thành công Hội thi tìm hiểu chính sách, pháp luật giảm nghèo bền vững vùng dân tộc thiểu số khu vực Nam Bộ. Hội thi “Tiểu phẩm tuyên truyền pháp luật” (Tuyên Quang); Hội thi “Nông dân với pháp luật về đất đai” (Vĩnh Phúc)... Đặc biệt, Bộ Tư pháp đã phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và Tập đoàn Giáo dục Egroup hoàn thành việc tổ chức cuộc thi trực tuyến tìm hiểu kiến thức pháp luật “Pháp luật học đường”; tổ chức cuộc thi trực tuyến “Pháp luật cho mọi người” thu hút hơn 900.000 người tham gia.

Cùng với đó là nhiều hình thức PBGDPL mới mẻ, hiệu quả như: Tổ chức triển khai, phổ biến các văn bản pháp luật mới theo hình thức trực tuyến (Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Quốc phòng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, thành phố Hồ Chí Minh, Kiên Giang, Long An); thực hiện PBGDPL qua facebook, trang fanpage, youtube, zalo (Bộ Tư pháp, Bộ Y tế, TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Bình Dương, Bạc Liêu, Bắc Giang, Đồng Tháp, Gia Lai, Quảng Bình, Quảng Trị, Sóc Trăng, Tuyên Quang…).

Thi trực tuyến tìm hiểu pháp luật là một trong những hình thức phổ biến giáo dục pháp luật mang lại hiệu quả tốt.

Chuyển đổi số - xu thế tất yếu

Đáng chú ý, năm vừa qua Bộ Tư pháp đã phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức Tọa đàm “Chuyển đổi số trong công tác PBGDPL” để trao đổi, bàn giải pháp tiếp tục thúc đẩy ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác này. Đồng thời triển khai các giải pháp thực hiện nhiệm vụ xây dựng Cổng/Trang thông tin điện tử PBGDPL cấp tỉnh thuộc phạm vi Đề án “Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác PBGDPL giai đoạn 2019-2021”, trong đó có một số địa phương đã hoàn thành xây dựng Trang thông tin điện tử PBGDPL (Yên Bái, Lai Châu, Khánh Hòa, Thừa Thiên - Huế…).

Theo đánh giá của Lãnh đạo Bộ Tư pháp, việc tổ chức Tọa đàm có ý nghĩa rất quan trọng, khẳng định sự cần thiết, vị trí, vai trò của chuyển đổi số trong công tác PBGDPL; đồng thời, đây cũng là diễn đàn để chia sẻ các mô hình hay, cách làm hiệu quả, kinh nghiệm ứng dụng công nghệ thông tin trong PBGDPL; xác định các giải pháp công nghệ hiệu quả để thực hiện chuyển đổi số công tác PBGDPL. 

Kết quả của Tọa đàm sẽ là cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn quan trọng để Bộ Tư pháp triển khai thực hiện các giải pháp, lộ trình thực hiện chuyển đổi số trong công tác PBGDPL phù hợp với bối cảnh và yêu cầu công tác PBGDPL trong tình hình mới. Trong thời gian tới, Bộ Tư pháp sẽ phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông đề xuất xây dựng báo cáo trình Thủ tướng Chính phủ thông qua Đề án chuyển đổi số trong công tác PBGDPL và coi đây là nhiệm vụ trọng tâm của Hội đồng PBGDPL Trung ương và các địa phương.

Còn Lãnh đạo Bộ Thông tin và Truyền thông khẳng định chuyển đổi số trong PBGDPL là cách tiếp cận mới và chính sự phát triển nhanh của công nghệ số đã cho phép người dân và doanh nghiệp cùng tham gia vào ngay từ đầu trong quá trình xây dựng văn bản. Công tác PBGDPL trong thời gian tới phải đảm bảo sự đổi mới nhằm thích ứng với cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và chuyển đổi số trong công tác PBGDPL là tất yếu, là một trong những giải pháp căn cơ, có tính đột phá để thay đổi tổng thể, toàn diện diện mạo, cách thức PBGDPL dựa trên sự phát triển của các công nghệ số, tạo điều kiện cho người dân tự học tập, tìm hiểu pháp luật, đảm bảo quyền tiếp cận thông tin của công dân. Từ đó sẽ giúp cho hoạt động PBGDPL không bị giới hạn về không gian, tạo sự lan toả rộng lớn và nhanh chóng các thông tin pháp luật chính thống; nâng cao tính minh bạch trong hoạt động của cơ quan nhà nước; giúp người dân dễ dàng, thuận lợi trong khai thác, sử dụng pháp luật để bảo vệ và thực thi các quyền, nghĩa vụ pháp lý.