Tranh cãi ai mới là tác giả của 4 nhân vật chính
Ngày 3/9, TAND TP HCM đã tuyên án vụ tranh chấp quyền sở hữu trí tuệ liên quan đến bộ truyện tranh Thần đồng đất Việt. Nguyên đơn là ông Lê Phong Linh (bút danh Lê Linh) và bị đơn là công ty TNHH Truyền thông Giáo dục và Giải trí Phan Thị (gọi tắt là công ty Phan Thị) và bà Phan Thị Mỹ Hạnh (giám đốc công ty Phan Thị).
Trước đó, hồi giữa tháng 2 vừa qua, TAND quận 1 xét xử vụ tranh chấp này. Tòa tuyên công nhận họa sĩ Lê Linh là tác giả duy nhất của 4 nhân vật chính Trạng Tí, Sửu Ẹo, Dần Béo, Cả Mẹo trong truyện Thần đồng đất Việt. Buộc công ty Phan Thị phải xin lỗi họa sĩ Lê Linh trên 3 số báo và công ty Phan Thị có trách nhiệm thanh toán chi phí 20 triệu đồng chi phí luật sư cho ông Lê Linh.
Tuy nhiên, phía bị đơn là công ty Phan Thị và bà Phan Thị Mỹ Hạnh đã kháng cáo toàn bộ bản án. Phía bị đơn đề nghị cấp phúc thẩm xét xử lại theo hướng hủy toàn bộ bản án sơ thẩm.
Tại phiên tòa phúc thẩm, ông Nguyễn Vân Nam (đại diện công ty Phan Thị và bà Phan Thị Mỹ Hạnh) đề nghị sửa toàn bộ bản án sơ thẩm. Phía bị đơn đề nghị tòa công nhận công ty Phan Thị tự do sử dụng quyền tài sản, trong đó có quyền làm phái sinh đối với hình tượng 4 nhân vật trên.
Ông Nam cho biết, mọi ý tưởng từ 4 nhân vật chính trong truyện hình thành trong đầu bà Hạnh, ông Linh chỉ là người vẽ theo ý tưởng của bà này. Công ty Phan Thị không xâm phạm quyền nhân thân của ông Linh. Lý do ông này đưa ra là công ty Phan Thị không sửa chữa, cắt xén nhân vật, không làm mất sự toàn vẹn của tác phẩm, không gât tổn hại đến danh dự và uy tín của ông Linh.
Đối đáp lại, luật sư bảo vệ quyền lợi cho ông Linh cho rằng, ông Linh là người duy nhất vẽ các nhân vật thông qua các bản phác họa gốc, đăng ký bản quyền tác giả trên các cuốn truyện. Bổ sung thêm cho luật sư của mình, ông Linh cho rằng, bà Hạnh đã bịa đặt về việc ông vẽ theo ý tưởng của bà Hạnh. Bởi trong truyện Thần đồng đất Việt, sau khi viết kịch bản xong, ông Linh chính là người phác thảo và đặt tên cho các nhân vật mà ông vẽ.
“Bắt đầu từ tập 79 của truyện, phía công ty Phan Thị thuê họa sĩ khác vẽ dựa trên các hình tượng mà tôi đã vẽ trước đó, được công nhận bản quyền trên các tập truyện. Đây là hành vi xâm phạm bản quyền”, ông Linh khẳng định.
Trong khi đó, bà Hạnh thừa nhận ông Linh là người trực tiếp vẽ. Nhưng bà này khẳng định ý tưởng là của mình và chính bà là người “cầm tay chỉ việc” cho ông Linh.
Công nhận họa sĩ Lê Linh là tác giả duy nhất
Theo HĐXX, căn cứ vào tài liệu hồ sơ vụ án và quá trình tranh tụng tại tòa, căn cứ theo các quy định của pháp luật, thì quyền tác giả phát sinh từ thời điểm sáng tạo ra tác phẩm. Tác giả là người sáng tạo ra một phần hoặc toàn bộ tác phẩm, thể hiện dưới hình thức vật chất nhất định.
Những điều nằm trong suy nghĩ, tồn tại dưới dạng ý tưởng thì không phải là tác phẩm văn học khoa học. Trước khi bộ truyện tranh Thần đồng đất Việt xuất hiện thì trên thị trường hoàn toàn chưa có sự hiện diện của 4 nhân vật Trạng Tí, Sửu Ẹo, Dần Béo, Cả Mẹo.
Trong nhiều năm liền được phát hành trên thị trường, trên bìa sách đều thể hiện ông Linh là tác giả của 4 nhân vật kể trên. Trong thời gian đó, phía công ty Phan Thị cũng không hề lên tiếng cải chính về việc họa sĩ Lê Linh không phải là tác giả.
Ngoài ra, công ty này trả tiền nhuận bút cho ông Linh, đây cũng là điều chứng minh bị đơn thừa nhận vai trò tác giả của ông Linh. Bên cạnh đó, các chứng cứ mà ông Lê Linh đưa ra để chứng minh quyền tác giả đều phù hợp, đủ khẳng định ông Lê Linh là tác giả của 4 hình tượng nhân vật trong bộ truyện tranh Thần đồng đất Việt.
Cũng theo HĐXX, nếu một người có ý tưởng sáng tạo, nhưng chưa được thể hiện dưới bất cứ hình thức nào thì không thể yêu cầu công nhận mình là tác giả đối vối ý tưởng. “Dấu ấn cá nhân” cũng không phải là điều kiện để xác định tác giả của tác phẩm nên ý kiến của bị đơn là không có căn cứ. Vì vậy, cấp sơ thẩm công nhận ông Linh là tác giả duy nhất là có cơ sở.
Cả ông Lê Linh và công ty Phan Thị đều thừa nhận phía Phan Thị tạo ra các tập truyện từ tập 79 trở về sau có dựa vào 4 hình tượng do ông Linh sáng tạo. Các bộ truyện này có hình thức thể hiện khác so với hình tượng đã được đăng ký tại Cục Bản quyền.
Việc công ty Phan Thị làm sai lệch hình tượng gốc khi chưa được tác giả đồng ý, không ghi rõ 4 nhân vật là tác phẩm của Lê Linh. Do đó, Công ty Phan Thị đã có hành vi xâm phạm quyền nhân thân của tác giả Lê Linh.
Do Công ty Phan Thị có sự xâm phạm nên việc ông Linh yêu cầu xin lỗi và bồi thường chi phí luật sư là có căn cứ.
Từ đó, HĐXX phúc thẩm bác kháng cáo của bị đơn, tuyên công nhận Lê Linh là tác giả duy nhất của 4 hình tượng trong Thần đồng đất Việt. Buộc Phan Thị chấm dứt việc tạo ra và sử dụng 4 hình tượng nhân vật này trên các biến thể khác nhau; phải xin lỗi ông Lê Linh trên 3 kỳ liên tiếp trên 2 tờ báo và phải thanh toán chi phí luật sư cho ông Lê Linh./.
