Công lý thật khó đòi

Ở vụ khởi kiện năm 1973, Chính phủ Pháp bị kiện về “vi phạm chủ quyền quốc gia”. Khi đó chưa có Tòa án hình sự quốc tế của LHQ (ICC). Khởi kiện Chính phủ Pháp tại tòa án ở nước Pháp về một trong những chiến lược quan trọng và quyết định nhất của nước Pháp mà Polynesia lại chỉ là đảo quốc nhỏ vốn từng là thuộc địa của Pháp nên vụ kiện tụng là sự kiện có kiện mà không có xử. Phía Pháp gần như chẳng hề để ý đến làm gì.

Bây giờ, Polynesia khởi kiện chính thức hại cựu Tổng thống Pháp liên quan trực tiếp và hiện vẫn còn sống là ông Valery Giscard D’Estaing và Jacques Chirac. Mãi cho đến năm 1996, ông Chirac khi ấy là Tổng thống Pháp mới quyết định ngừng tiến hành thử hạt nhân ở Polynesia. Bây giờ, Polynesia khởi kiện Chính phủ Pháp ở ICC không phải với cáo buộc phía Pháp đã xâm hại chủ quyền quốc gia mà về đã gây ra hậu quả nghiêm trọng và lâu dài cho người dân và môi trường ở đảo quốc. Bây giờ, Polynesia có được nơi mà tòa án phải tiến hành xét xử vụ việc này.

Mục đích của chuyện kiện tụng là đòi lại công lý và thi hành đạo lý. Điều này dễ hiểu và được dư luận thế giới đồng tình ủng hộ. Nhưng triển vọng thắng kiện lại rất mong manh đối với Polynesia bởi công lý trong chuyện này thật khó đòi và đạo lý liên quan đến chuyện này thật rất khó được thực thi. Phía Pháp sẽ tìm mọi cách để ngăn cản công việc tiến hành xét xử của ICC.

Phía ICC lại rất khó khăn và khó xử bởi mọi phán xử, dù theo hướng nào thì cũng đều động chạm đến một thời kỳ quá khứ lịch sử rất phức tạp về chính trị quyền lực thế giới và hiện tại còn đến cả Mỹ nữa bởi Mỹ cũng đã tiến hành rất nhiều vụ thử hạt nhân ở Thái Bình Dương. Dù triển vọng thắng kiện có mờ mịt đến mấy thì việc đòi lại công lý và đạo lý này vẫn rất cần thiết để thật sự khắc phục được quá khứ lịch sử và không để tái diễn trong tương.