Cộng đồng các nhà tài trợ quốc tế cam kết 7,9 tỷ USD vốn ODA: Sự ủng hộ mạnh mẽ cho sự phát triển của Việt Nam

Hội nghị Nhóm tư vấn các nhà tài trợ cho Việt Nam (CG) 2010 vừa kết thúc với cam kết mạnh mẽ của cộng đồng các nhà tài trợ dành cho sự phát triển của Việt Nam. Các đối tác phát triển cam kết dành 7,905 tỷ đô la Mỹ vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) để giúp Việt Nam ổn định kinh tế vĩ mô và tập trung vào các khía cạnh quan trọng của phát triển bền vững trong tình hình mới.

Tại hội nghị, đại diện các bộ, ngành hữu quan của Việt Nam và các đối tác phát triển thảo luận nhiều vấn đề kinh tế - xã hội quan trọng mà Việt Nam phải đối mặt khi bước vào giai đoạn phát triển mới, bao gồm cả cơ hội và thách thức, trong đó tập trung vào các biện pháp ổn định kinh tế vĩ mô, tăng cường quản trị nhà nước, giảm thiểu tham nhũng, phát triển bền vững, cũng như tương lai của quan hệ đối tác phát triển.

Công ty cấp nước Hải Phòng sử dụng nguồn vốn ODA đạt hiệu quả tốt. Trong ảnh: Vận hành Nhà máy nước An Dương.                    Ảnh: Giang Chinh

Mặc dù thời gian qua, Việt Nam đạt nhiều tiến bộ trong ổn định kinh tế vĩ mô, tiếp tục đà tăng trưởng, nhưng các đối tác phát triển cũng bày tỏ quan ngại về tình hình bất ổn gia tăng của nền kinh tế, đồng thời đưa ra một số giải pháp khuyến nghị, như củng cố tài khóa, cải thiện hệ thống tài chính và tăng cường thông tin cho thị trường, chuyển đổi từ quản lý và điều tiết trực tiếp sang hướng sử dụng các công cụ gián tiếp. Vấn đề cải cách kinh tế nhà nước cũng được quan tâm thảo luận tại hội nghị lần này. Vụ việc Vinashin được coi là bài học quan trọng về quản lý khu vực kinh tế nhà nước; cần áp dụng các mô hình quản lý hiện đại hơn, tăng cường công tác kiểm toán, tạo sân chơi bình đẳng giữa khu vực công và khu vực tư nhân.
Coi tham nhũng là một rủi ro lớn cho sự phát triển của nền kinh tế, nhất là trong lĩnh vực đất đai, nhiều khuyến nghị đã được nên tại hội nghị như: nâng cao tính minh bạch, khả năng tiếp cận thông tin; nâng cao vai trò giám sát của Quốc hội, nâng cao vai trò của các tổ chức xã hội dân sự, bao gồm cả giới truyền thông.
Chính phủ và các đối tác phát triển thống nhất về những thách thức dài hạn của biến đổi khí hậu và cam kết sẽ cùng hành động để giải quyết những thách thức này, không chỉ về vấn đề sử dụng tài nguyên thiên nhiên bền vững mà còn bao gồm nạn ô nhiễm nước và không khí, hiệu ứng nhà kính, những thiệt hại không khắc phục được trong đa dạng sinh học và môi trường sống. Do vậy, Việt Nam cần hành động nhiều hơn nữa, triển khai các chính sách phát triển bền vững, nâng cao năng lực và tranh thủ sự hỗ trợ về tài chính và kỹ thuật của các đối tác phát triển, huy động các nguồn lực kể cả từ khu vực tư nhân để bảo vệ môi trường, ứng phó với các thách thức do biến đổi khí hậu gây ra.
Việt Nam đã đạt bước tiến dài trong cuộc chiến chống đói nghèo, tuy còn nhiều rủi ro, thách thức. Chính phủ cần hoàn chỉnh và triển khai nhất quán các chương trình xóa đói giảm nghèo, bảo đảm tính thống nhất, tập trung từ Trung ương đến cơ sở, tránh sự chồng chéo, trùng lắp. Các giải pháp đề ra phải phù hợp với từng địa phương, từng nhóm đối tượng, theo hướng trao quyền cho những người được hưởng lợi từ các chương trình xóa đói giảm nghèo, đặc biệt là các cộng đồng dân tộc thiểu số. Bên cạnh đó, nhóm người nghèo ở các đô thị cũng gia tăng cùng với quá trình đô thị hóa đang diễn ra nhanh chóng ở Việt Nam . Hơn nữa, khi trở thành nước có thu nhập trung bình, Việt Nam cần tính đến các tiêu chí khác, không chỉ là mức thu nhập.
Mặt khác, do đã bước vào ngưỡng thu nhập trung bình, lãi suất vay mà Việt Nam phải chịu bắt đầu có xu hướng cao hơn, trong khi thời gian vay lại bị rút ngắn. Như vậy, Việt Nam sẽ phải trông chờ nhiều hơn từ các khoản ODA “ít ưu đãi”. Tuy nhiên, đại diện Việt Nam cũng như các chuyên gia quốc tế đều cho rằng, mức lãi suất của kênh ODA, dù thế nào đi nữa, vẫn thấp hơn nhiều so với lãi suất thị trường. Điều này đồng nghĩa với việc nguồn tài chính giá rẻ sẽ tiếp tục chảy vào Việt Nam trong nhiều năm tới và vấn đề là Việt Nam làm thế nào để sử dụng lượng vốn này một cách hiệu quả và nhanh chóng hơn.
Trong tham luận, các nhà tài trợ quốc tế nhấn mạnh sự không làm hài lòng trước việc nhiều dự án ODA giải ngân quá chậm, ảnh hưởng tới hiệu quả các khoản vay. Theo ông Ayumi Konishi, Giám đốc quốc gia của ADB (hiện là một trong những nhà tài trợ đa phương lớn nhất cho Việt Nam với dư nợ ODA ước khoảng 6 tỷ USD), các dự án ODA tại Việt Nam rất ít được giải ngân trong 2 năm đầu do những sự chậm trễ trong khâu chuẩn bị và lên kế hoạch dự án.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Võ Hồng Phúc khẳng định bài toán hiệu quả có thể được cải thiện khi Chính phủ ưu tiên các nguồn vốn có lãi suất cao hơn cho các dự án có hiệu quả kinh tế và khả năng hoàn vốn. Tuy vậy, Bộ trưởng cũng thừa nhận một dự án ODA phải mất ít nhất một năm, kể từ thời điểm cam kết rót vốn đến lúc chính thức giải ngân.
Đánh giá cao nỗ lực và tiến bộ của Việt Nam trong việc giải quyết các quan ngại từ phía các nhà tài trợ nhưng theo bà Victoria Kwakwa, Giám đốc WB tại Việt Nam, “tiến bộ không đồng nghĩa với không có vấn đề”. Đại diện Ngân hàng Thế giới khẳng định sẽ tiếp tục cổ vũ và hỗ trợ Việt Nam trong các bước cải cách, nhằm nâng cao chất lượng sử dụng vốn ODA.