Công chứng “nhầm” sổ đỏ giả: Không thể vô can?

 

Hàng loạt các vụ lừa đảo bằng sổ đỏ diễn ra trong thời gian qua khiến dư luận hoang mang. Hoang mang ở chỗ giả mà …như thật, không thể phân biệt. Thêm vào đó, các hợp đồng giao dịch lại được công chứng ký tên, đóng dấu đỏ chót. Vấn đề đặt ra ở đây là khi sự việc đổ bể, công chứng viên phải chịu trách nhiệm như thế nào? 
 
Hàng loạt các vụ lừa đảo bằng sổ đỏ diễn ra trong thời gian qua khiến dư luận hoang mang. Hoang mang ở chỗ giả mà …như thật, không thể phân biệt. Thêm vào đó, các hợp đồng giao dịch lại được công chứng ký tên, đóng dấu đỏ chót. Vấn đề đặt ra ở đây là khi sự việc đổ bể, công chứng viên phải chịu trách nhiệm như thế nào? 
“Công chứng là việc Công chứng viên chứng nhận tính xác thực,  tính hợp pháp của hợp đồng, giao dịch...”
“Công chứng là việc Công chứng viên chứng nhận tính xác thực, tính hợp pháp của hợp đồng, giao dịch...”
Hàng loạt vụ lừa đảo “dính” đến công chứng.
Những ngày vừa qua, Công an Hà Nội đã liên tiếp phát hiện những vụ lừa đảo bằng sổ đỏ giả để chiếm đoạt tài sản với giá trị hành trăm tỷ đồng gây chấn động dư luận. Chỉ một ngôi nhà, nhưng có đến 4 sổ đỏ, được giao cho 4 người, tuy nhiên khi Công an vào cuộc họ mới tá hỏa tất cả đều là giả, chỉ có chất liệu phôi là thật… Cũng bằng thủ đoạn này, Lê Bá Quỳ ở Gia Lâm, Hà Nội đã làm giả hàng loạt sổ đỏ giả mang thế chấp để vay tiền của nhiều ngân hàng khác nhau, qua đó lừa đảo chiếm đoạt gần 100 tỷ đồng. Cơ quan Công an cho biết, điều đáng lo ngại nhất là việc giao dịch giữa các trường hợp lừa đảo nói trên đều có hợp đồng đã được công chứng.

“Lời chứng của công chứng viên phải ghi rõ thời gian, địa điểm công chứng, họ, tên công chứng viên, tên tổ chức hành nghề công chứng; chứng nhận người tham gia hợp đồng, giao dịch hoàn toàn tự nguyện, có năng lực hành vi dân sự, mục đích, nội dung của hợp đồng, giao dịch không vi phạm pháp luật, không trái đạo đức xã hội, đối tượng của hợp đồng, giao dịch là có thật, chữ ký trong hợp đồng, giao dịch là đúng chữ ký của người tham gia hợp đồng, giao dịch; có chữ ký của công chứng viên và đóng dấu của tổ chức hành nghề công chứng”.

(Điều 5 Luật Công chứng)

Hầu hết các nạn nhân trong vụ lừa đảo nói trên đều cho biết thấy người bán nhà có sổ đỏ đàng hoàng, qua xác minh nhà đất “không có vấn đề gì” nên họ đồng ý mua. Khi mua, hợp đồng được công chứng xác nhận. Như vậy về mặt pháp lý thì họ quá yên tâm, nào ngờ…

Cũng với thủ đoạn này, nhiều tổ chức tín dụng cũng lâm vào tình trạng dở khóc dở cười khi cho vay vốn mà “trót” cầm trong tay các sổ đỏ vô giá trị. Hiểm họa lớn hơn khi một lượng lớn phôi sổ đỏ vẫn đang bị thất lạc tiềm ẩn nguy cơ lừa đảo chiếm đoạt tài sản tiếp tục xảy ra cho người dân và các tổ chức tín dụng.
Tại Bình Dương, Công an Thị xã Thủ Dầu Một cũng đang điều tra làm rõ nhiều đơn tố cáo liên quan đến vụ của bà Nguyễn Thị Hoàng Trinh, ở phường Phú Hòa. Theo thông tin ban đầu, bà Trinh tự rao mình có mảnh đất hơn 3600m2 ở khu vực phường Phú Hòa, cần bán. Thấy giá hời nên rất nhiều người đã đến đặt cọc để mua mảnh đất này. Tất cả họ đều được bà Trinh ấn định thời gian để đến làm thủ tục công chứng. Nhưng đến ngày, giờ hẹn thì bà này tắt máy điện thoại và …biến mất. Danh sách nạn nhân vẫn tiếp tục kéo hàng dài. Xác minh cho thấy, đã có 2 trường hợp đã qua công chứng (nhưng chưa xác định là công chứng thật hay làm giả) và chưa có trường hợp nào chuyển nhượng thành công. Công an đang trưng cầu giám định để rõ thực hư chuyện này
Công chứng cũng là nạn nhân?
Một vấn đề đặt ra khi những vụ lừa đảo này đổ bể đó là trách nhiệm của công chứng viên khi “trót” chứng vào các hợp đồng, giao dịch mà giấy tờ bị làm giả. 
Theo phân tích của một công chứng viên, Luật Công chứng quy định “người yêu cầu công chứng… phải xuất trình đủ các giấy tờ cần thiết liên quan đến việc công chứng và chịu trách nhiệm về tính chính xác, tính hợp pháp”, tuy nhiên, cũng theo luật này “Công chứng là việc công chứng viên chứng nhận tính xác thực, tính hợp pháp của hợp đồng, giao dịch ..”. Đồng thời cũng quy định rõ công chứng viên phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình. Như vậy, một mặt luật quy định người yêu cầu công chứng phải bảo đảm tính chính xác của giấy tờ mà mình công chứng nhưng mặt khác lại yêu cầu công chứng viên xác nhận tính xác thực…”Quy định này là vênh nhau dẫn đến người thì hiểu rằng công chứng chỉ xác nhận hình thức còn số khác thì cho rằng đích thị là nội dung”, công chứng viên này lập luận.
“Trong trường hợp công chứng xác nhận vào những hợp đồng giao dịch có liên quan đến sổ đỏ giả thì không thể truy cứu trách nhiệm đối với họ bởi suy cho cùng, công chứng viên cũng là nạn nhân của trò lừa đảo đó. Nếu có chứng cứ chứng minh công chứng viên biết là giấy tờ giả mà vẫn cố tình xác nhận vào đó thì mới có thể quy trách nhiệm”, công chứng viên Nguyễn Thanh Tú, Trưởng văn phòng Công chứng Nguyễn Tú (Hà Nội) phân tích.
Theo ông Tú, với trình độ công nghệ cao như hiện nay, thật giả rất khó phát phát hiện. Bản thân công chứng viên khi tiếp nhận các yêu cầu công chứng, nếu thấy nghi ngờ thì được từ chối, tuy nhiên, không có quy định nào buộc họ phải đem giấy tờ đó đi kiểm tra, xác minh hay giám định. “Muốn biết thật giả thì chỉ có cơ quan tiến hành tố tụng mới được trưng cầu theo quy trình tố tụng luật định”, ông Tú nhấn mạnh.
Tuy nhiên, lại cũng có ý kiến cho rằng, dù là lỗi cố ý hay vô ý thì công chứng viên cũng phải chịu trách nhiệm nếu đã xác nhận vào các giấy tờ giả đó (trong đó có cả sổ đỏ). Công chứng viên không thể vô can vì Luật đã quy định rõ công chứng là chứng nhận tính xác thực, hợp pháp…Nếu chỉ cho rằng đơn giản anh chỉ công nhận việc hai người đó giao dịch với nhau mà không biết giao dịch đó có hợp pháp hay không thì việc công chứng có cũng như không vậy. 

Ý kiến:

*. Ông Phạm Thanh Cao, Trưởng phòng Bổ trợ, Sở Tư pháp Hà Nội:

“Sẽ tăng cường công tác kiểm tra”

“Hà Nội hiện có 68 tổ chức hành nghề công chứng gồm 10 Phòng công chứng và 58 Văn phòng công chứng.Với số lượng các tổ chức hành nghề đông đảo như vậy nên ngay từ những ngày mới thành lập, lãnh đạo Sở Tư pháp đã dành nhiều sự quan tâm cho lĩnh vực này, trong đó có cả việc kiểm tra, thanh tra để phát hiện xử lý các sai phạm. Tuy nhiên, đây là lĩnh vực khá đặc thù, nhiều công chứng viên từ các ngành khác sang cũng chưa “nhuyễn” nghiệp vụ nên để xảy ra những vụ việc đáng tiếc, thời gian tới chúng tôi sẽ tăng cường kiểm tra để kịp thời uốn nắn, đồng thời đề xuất nâng cao hơn mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực này”. 

*. Ông Nguyễn Văn Hoạt, Trưởng phòng công chứng số 1 Bắc Kạn:

“Nhận biết giấy tờ thật giả nhiều khi không chỉ dựa vào kinh nghiệm”

“Chuyện giả phôi trong sổ đỏ đã xuất hiện từ thời rất xa xưa, ngay ở tỉnh chúng tôi thời kỳ chưa chia tách công chứng cũng đã phát hiện hành chục trường hợp như vậy. Tuy nhiên, hiện nay, việc nhận biết giấy tờ thật giả nhiều khi không chỉ dựa vào kinh nghiệm và linh cảm nghề nghiệp mà còn dựa vào công nghệ hiện đại. Vậy nên nhiều khi để tự bảo vệ mình và bảo vệ người dân, chúng tôi yêu cầu họ làm quy trình “ngược”, ví dụ khi thấy giấy tờ có biểu hiện nghi vấn, chúng tôi yêu cầu họ đến cơ quan đăng ký nhà đất, hoặc đăng ký giao dịch bảo đảm để họ làm các thủ tục trước, để các cơ quan này thẩm định giấy tờ đó là thật, giả…Hoặc nghi ngờ thì chúng tôi có thể kiểm tra, xác minh, nhưng thực sự quy trình này cũng rất khó...”

*. Trung tá Hà Thế Hùng, Phòng CSĐT tội phạm về trật tự quản lý kinh tế và chức vụ, Công an Hà Nội: 

 “Xác định sổ đỏ thật hay giả là trách nhiệm của nhiều cơ quan”

“Văn phòng công chứng chỉ công chứng việc hợp đồng mua bán, chuyển nhượng trong trạng thái bình thường, không bị ép buộc, còn việc xác định sổ đỏ thật hay giả là trách nhiệm của bộ phận Địa chính, phường, xã sở tại, phòng Tài nguyên môi trường quận, huyện nơi cấp sổ đỏ đó”.

B.An (thực hiện)

Thu Hằng

Đọc thêm

Nắm bắt cơ hội để tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng công tác phổ biến, giáo dục pháp luật

Nắm bắt cơ hội để tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng công tác phổ biến, giáo dục pháp luật
(PLVN) - Để triển khai kịp thời, hiệu quả các chủ trương, đường lối được đề ra tại Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới gắn với Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, thời gian qua, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) đã được tăng cường tổ chức thực hiện và đạt được những kết quả bước đầu quan trọng.

Thứ trưởng Mai Lương Khôi dự hội nghị triển khai công tác của Cục Thi hành án dân sự TP. Hồ Chí Minh

Thứ trưởng Mai Lương Khôi dự hội nghị triển khai công tác của Cục Thi hành án dân sự TP. Hồ Chí Minh
(PLVN) - Ngày 12/12, Cục Thi hành án Dân sự (THADS) TP HCM tổ chức hội nghị triển khai thực hiện chỉ tiêu nhiệm vụ theo dõi THADS, theo dõi thi hành àn hành chính năm 2025 và ký kết quy chế phối hợp liên ngành trong công tác THADS tại TP. HCM. Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi dự, chỉ đạo hội nghị và chứng kiến lễ ký kết.

Chi cục Thi hành án dân sự quận Gò Vấp: Triển khai công tác năm 2025

Toàn cảnh Hội nghị.
(PLVN) -Chiều 10/12, Chi cục Thi hành án dân sự quận Gò Vấp tổ chức Hội nghị triển khai thực hiện chỉ tiêu, nhiệm vụ công tác thi hành án dân sự và theo dõi thi hành án hành chính năm 2025. Ông Trần Phương Hồng, Ủy viên Thường vụ Đảng ủy, Phó Cục trưởng Cục Thi hành án dân sự TP.HCM tham dự và chỉ đạo Hội nghị.

Hình thành thiết chế Luật sư công sẽ tăng cường nguồn lực cho tổ chức Trợ giúp pháp lý

Luật sư Nguyễn Hồng Bách, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật Hồng Bách và Cộng sự.
(PLVN) -Thiết chế Luật sư công ở Việt Nam đang được hiểu như thế nào và sự cần thiết của Luật sư công trong giai đoạn hiện nay, đặc biệt xuất phát từ thực tế, tại Việt Nam không phải đối tượng nào cũng có điều kiện nhờ luật sư khi gặp các vấn đề pháp lý. Xung quanh vấn đề này Báo PLVN phỏng vấn Luật sư Nguyễn Hồng Bách, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật Hồng Bách và Cộng sự.

“Cẩm nang pháp luật” giúp giảm tải công việc cho cán bộ tư pháp địa phương của chị Phạm Thị Trang Đài

Chị Phạm Thị Trang Đài, Phó Chánh Thanh tra Sở Tư pháp tỉnh Lâm Đồng
(PLVN) - Thấu hiểu nỗi vất vả của cán bộ Tư pháp - hộ tịch cấp xã nói chung và cán bộ ngành tư pháp nói riêng, chị Phạm Thị Trang Đài (SN 1972, Phó Chánh Thanh tra Sở Tư pháp tỉnh Lâm Đồng) không ngừng nghiên cứu, cải tiến liên quan đến công tác theo dõi thi hành pháp luật giúp “giảm tải” cho cán bộ cũng như dễ dàng phổ biến đến người dân.

184 luật cần sửa đổi, bổ sung khi tinh gọn bộ máy

Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh
(PLVN) -  Chiều 11/12, tại TPHCM, phát biểu tại buổi làm việc với Ban Thường vụ Thành ủy TP. HCM, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết: Bộ Tư pháp đang được Chính phủ giao rà soát toàn bộ hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy theo Nghị quyết 18- NQ/TW

TP.Hồ Chí Minh: Tập trung hơn nữa nguồn lực cho công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế

Lễ kí kết Chương trình phối hợp công tác về tăng cường hợp tác trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành công tác Tư pháp trên địa bàn TP.HCM giai đoạn 2025 - 2030 giữa Bộ trưởng Bộ Tư pháp và Chủ tịch UBND TP. HCM
(PLVN) - Chiều 11/12, Đoàn Công tác Ban Cán sự Đảng Bộ Tư pháp do Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh, Uỷ viên Ban chấp hành TW Đảng dẫn đầu đã có buổi làm việc với Ban Thường vụ Thành ủy TP.Hồ Chí Minh về nâng cao hiệu quả phối hợp công tác lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác tư pháp và thi hành án dân sự trên địa bàn Thành phố.

Hết sức cần thiết hình thành thiết chế luật sư công

Thạc sĩ Đỗ Thu Hương. (Ảnh PV)
(PLVN) -  Trong bối cảnh xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng như hiện nay, việc hình thành thiết chế luật sư công là hết sức cần thiết và nên được sớm thông qua trong lần sửa đổi, bổ sung Luật Luật sư sắp tới.

Phú Yên: Sáng kiến cấp phiếu lý lịch tư pháp qua VNeID đạt giải ba cuộc thi về cải cách hành chính

Bà Phan Thị Hoa, Phó Giám đốc Sở Tư pháp (thứ ba từ phải qua) đại diện Sở nhận giải.
(PLVN) - Sáng kiến giải pháp “Tiết kiệm thời gian, chi phí cho người dân và doanh nghiệp thông qua ứng dụng VNeID khi thực hiện thủ tục cấp phiếu lý lịch tư pháp” của Sở Tư pháp tỉnh Phú Yên mới đây đã được trao giải ba tại cuộc thi Tìm kiếm sáng kiến, giải pháp cải cách hành chính năm 2024 của tỉnh.