Coi trọng sự phát hiện, giám sát của người dân

Tháng 11 vừa qua, Sở Tư pháp phối hợp cùng UBND quận Hồng Bàng và huyện An Dương khảo sát tình hình thi hành pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ môi trường theo đề án "Triển khai thực hiện công tác theo dõi, thi hành pháp luật trên địa bàn thành phố Hải Phòng"  được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 30-11-2009. Qua khảo sát tại các địa phương trên cho thấy, tình hình THPL trong lĩnh vực bảo vệ môi trường còn khá nhiều vướng mắc.

Các nhà máy sản xuất thép tại cụm công nghiệp Quán Toan gây ô nhiễm môi trường không khí Ảnh: Duy Lê

Tăng cơ sở sản xuất, tăng nguy cơ ô nhiễm môi trường

Tại quận Hồng Bàng có hàng nghìn cơ sở sản xuất, kinh doanh, trong đó có nhiều cơ sở sản xuất công nghiệp nặng như sắt thép, vật liệu xây dựng... tập trung dọc quốc lộ 5 (cũ), ven sông Cấm thuộc địa bàn các phường Sở Dầu, Hùng Vương, Quán Toan. Huyện An Dương phát triển mạnh về công nghiệp da giày, may mặc, giấy, sơn...tập trung tại các xã  An Hưng, An Đồng, An Hồng, Bắc Sơn...Trong số hàng nghìn doanh nghiệp, cơ sở sản xuất trên mỗi địa bàn, có hàng trăm doanh nghiệp gây ô nhiễm, hoặc có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. Do đặc thù địa bàn và ngành nghề sản xuất, quận Hồng Bàng chịu ảnh hưởng nhiều về môi trường tiếng ồn, khói bụi từ cụm công nghiệp các nhà máy thép khu vực phường Quán Toan, Hùng Vương. Còn huyện An Dương phần lớn chịu ô nhiễm từ nguồn nước xả thải và rác thải công nghiệp của các cơ sở sản xuất. Như tại xã An Hưng, cụm công nghiệp bố trí 2 bên mương nước tưới tiêu của cánh đồng khu Thắng Lợi, khi cơ sở sản xuất xả thải chảy vào hệ thống mương tưới tiêu gây ô nhiễm, thậm chí làm chết cá, lúa của các hộ dân.  Cũng tại huyện An Dương, rác thải công nghiệp da giày thường bị đổ trộm tại cánh đồng, ven đường giao thông. Để thu dọn, địa phương phải mất công thuê phương tiện, người vận chuyển, còn nếu  giải quyết bằng cách đốt lại gây ô nhiễm môi trường "kép".

Vướng về văn bản luật

Thạc sĩ Nhâm Ngọc Hiển, Trưởng phòng theo dõi và kiểm tra thi hành pháp luật Sở Tư pháp nhận xét: Những năm gần đây, nhận thức của người dân và doanh nghiệp được nâng lên. Tuy nhiên việc thi hành pháp luật không phải  doanh nghiệp nào cũng chấp hành tốt, nhất là trong lĩnh vực bảo vệ môi trường..  Mặc dù vậy, còn nhiều doanh nghiệp khi sản xuất gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến đời sống người dân. Việc xử lý hoạt động gây ô nhiễm  môi trường phải căn cứ vào các quy định, văn bản pháp luật của địa phương và trung ương. Tuy nhiên hiện  trong lĩnh vực bảo vệ môi trường có  nhiều văn bản, quy định khi triển khai trong thực tế gặp phải vướng mắc.

Căn cứ để phân loại cơ sở gây ô nhiễm môi trường  dựa vào các thông số chính về nước thải, khí thải, tiếng ồn, độ rung trên cơ sở cở bản đăng ký đạt tiêu chuẩn về môi trường được lập trước ngày 1-7-2006, hoặc đề án bảo vệ môi trường được lập từ ngày 1-7-2006 đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xác nhận theo quy định. Như vậy, đối với các đơn vị chưa lập hoặc chưa được phê duyệt không có căn cứ để phân loại, mặc dù trên thực tế những doanh nghiệp này có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. Về việc quan trắc, để có các kết quả, thông số đánh giá mức độ ô nhiễm, cấp quận, huyện chưa có thiết bị cũng như con người để làm công tác có tính chuyên sâu cao. Mặt khác do phân cấp quản lý, cấp quận, huyện giám sát, kiểm tra  việc chấp hành pháp luật bảo vệ môi trường đối với các cơ sở sản xuất kinh doanh được xác nhận bản cam kết bảo vệ môi trường, do đó đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh không thuộc thẩm quyền, việc chủ động kiểm tra, xử lý gặp khó khăn.

Thông qua giám sát kết quả thi hành pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ môi trường cho thấy, phần lớn vi phạm về môi trường của các cơ sở sản xuất đều do người dân phát hiện và báo chính quyền địa phương, cơ quan chức năng. Bởi người dân sống cạnh các cơ sở sản xuất và chịu ảnh hưởng trực tiếp từ các cơ sở sản xuất. Có nguồn tin người dân thông báo được chính quyền địa phương cơ quan chức năng xử lý,  nhưng  không thường xuyên thông báo kết quả xử lý nên người dân giám sát kết quả thực hiện còn hạn chế..

Phương Nam