Coi chừng món ăn rán sẵn !

Trông hấp dẫn nhưng...

Cái lạnh của mùa đông là thời điểm thích hợp để các hàng quán bán món chiên, rán vỉa hè làm ăn mạnh nhất. Với đồ nghề  đơn giản, chiếc chảo sâu trũng sùng sục dầu mỡ đang sôi, nguyên liệu làm bánh, vài bộ bàn ghế bày sẵn trên vỉa hè, các hàng này trở thành nơi thu hút khá đông khách hàng, nhất là các cô, cậu học trò. Với giá chỉ vài nghìn đồng có thể nhâm nhi chiếc bánh chiên, rán nóng giòn như bánh rán, khoai, ngô, quẩy nóng, gối…

Giờ tan học, trước cổng Trường THCS Chu Văn An (quận Ngô Quyền), mùi thơm lan tỏa từ những chiếc bánh đang được rán giòn trong chảo thật hấp dẫn. Các bạn trẻ hồ hởi, tíu tít vây quanh, khiến người bán hàng phải thao tác khá nhanh mới kịp đáp ứng yêu cầu. Nhìn cách thưởng thức ẩm thực vô tư của giới trẻ, tôi thấy ái ngại. Đằng sau sự mê hoặc, quyến rũ bằng mùi thơm, hình thức hấp dẫn của những chiếc bánh nóng giòn kia, tiềm ẩn bao nguy cơ lo ngại cho sức khỏe. Nếu người bán hàng có rán bằng dầu mỡ tốt việc chiên đi, rán lại nhiều lần cũng có nhiều nguy cơ gây ung thư, theo  cảnh báo của các nhà khoa học. Đó là chưa kể các loại dầu, mỡ bẩn hiện đang tìm đường tiêu thụ ở khắp nơi.

Do đặc trưng của phố biển nên Hải Phòng lâu nay nổi tiếng bởi truyền thống làm các loại hải sản chế biến chiên, rán sẵn như các loại cá thu rán, chả cá, chả mực… Dạo qua các khu vực lâu nay được coi là trung tâm buôn bán các loại hải sản chế biến chiên rán sẵn như chợ An Dương, chợ Lương Văn Can, chợ Ga… tôi giật mình bởi chỉ nhìn bằng mắt thường cũng  nhận thấy ngay sự mất an toàn vệ sinh thực phẩm. Kinh dị nhất là khu vực buôn bán hải sản chế biến chiên rán sẵn ở khu vực chợ An Dương. Các quầy hàng sử dụng những chiếc chảo lớn, bên trong là mỡ vàng khè đang sôi sùng sục trên bếp lửa than hồng. Chỉ trong nháy mắt, chả cá, chả mực, cá thu được đưa vào chảo đảo qua, đảo lại vài lần đã vớt ra bày bán. Sản phẩm vừa rán xong trông vàng rộm, hấp dẫn, nhưng liệu có bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm khi chúng được bày bán ngay trên những đám mỡ thừa chảy vương vãi trên nền đất đầy ruồi, nhặng ?

Đường ra cho dầu, mỡ bẩn

Để phục vụ việc làm ăn hằng ngày, các hàng quán bán đồ chiên, rán sẵn thường tìm mua các loại, dầu mỡ  giá rẻ, khá phổ biến tại các cửa hàng buôn bán tạp hóa. Tại các cửa hàng này, bên cạnh những chai dầu ăn đóng sẵn có tem, mác của các nhà sản xuất tên tuổi như Meizan, Neptuwe, Simply… bao giờ cũng có loại dầu ăn không nhãn mác được đóng sẵn trong can nhựa 20 lít hoặc trong túi nilon to. Khác với các loại dầu ngon có thương hiệu bán theo lít, các loại dầu này được bán theo cân. Chỉ bằng mắt thường cũng dễ dàng thấy loại dầu ăn này kém chất lượng hơn hẳn, bởi chúng có màu vàng đục, không được bảo quản trong thiết bị hợp vệ sinh…

Theo một chủ cửa hàng bán đồ chiên, rán sẵn mua sản phẩm này tại cửa hàng tạp hóa Bình Tứ ở đường Trần Nhân Tông (Kiến An), tôi được biết dầu ăn loại này tiêu thụ khá nhanh, vì hầu hết khách hàng mua với số lượng lớn. Dốc hết số dầu ăn còn lại trong chiếc túi nilon bùng nhùng giao khách hàng, chủ cửa hàng tạp hóa hẹn khách vài ngày nữa quay lại, sẽ có hàng mới nhập về. Khách hàng tỏ vẻ nuối tiếc, cân nhắc vì mua chưa đủ số lượng, nếu phải mua thêm loại dầu ăn có tên tuổi, nhãn mác đàng hoàng của các hãng dầu ăn nổi tiếng, chi phí sẽ cao hơn. Thông thường, các loại dầu ăn bán theo cân chuyên để bán cho các cửa hàng chiên, rán với giá rẻ chỉ bằng 1/3 loại dầu ăn có thương hiệu. Để bảo đảm nguồn hàng không bị thiếu, nhỡ; không ít cửa hàng mua tích trữ khá nhiều. Có lần hỏi mua bánh tại cơ sở làm bánh gần đường tàu đoạn qua phố Cầu Đất, tình cờ tôi nhìn thấy cả phòng khách phía dưới của căn nhà chật chội dùng để chứa những can dầu 20 lít không nhãn mác mà người bán hàng cho biết sẽ dùng để  rán bánh dần

Rõ ràng, với số lượng hàng quán đồ ăn chiên rán như “nấm sau mưa” trên các vỉa hè, cùng với truyền thống buôn bán đồ hải sản chiên rán sẵn thì lượng tiêu thụ loại dầu không tên tuổi này trên địa bàn thành phố lên đến con số đáng kể. Tuy nhiên, các chủ cửa hàng thức ăn chiên rán sẵn từ trước đến nay vô tư hành nghề, vì chẳng mấy khi ngành chức năng nào kiểm tra đến. Chỉ có người tiêu dùng phải tự lo sự an toàn cho chính mình, khi dư luận xôn xao lên tiếng về thực trạng mất an toàn vệ sinh thực phẩm từ các đồ chiên, rán sẵn; đặc biệt là gần đây các ngành chức năng chính thức vào cuộc phanh phui khá nhiều cơ sở sản xuất các loại dầu, mỡ bẩn với những hình ảnh khiến ai cũng rùng mình. Gần đây, không ít người tiêu dùng “tẩy chay” đồ chiên, rán. Tuy nhiên, vấn nạn dầu, mỡ ăn “bẩn” hầu như vẫn chưa được các ngành chức năng thành phố “sờ” đến, có lẽ sẽ tiếp tục là một trong các nguy cơ mất an toàn vệ sinh thực phẩm cho những thực khách nào còn “vô tư”.

Bài và ảnh Hương An