Có giải pháp phát triển cơ quan tập đoàn báo chí chủ lực quốc gia

Nghiên cứu xây dựng “tập đoàn báo chí - truyền thông chủ lực đa phương tiện”

Chiều 8/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã xem xét, cho ý kiến về dự án Luật Báo chí (sửa đổi). Chủ tịch QH Trần Thanh Mẫn chủ trì phiên họp. Phó Chủ tịch QH Nguyễn Thị Thanh điều hành phiên họp. Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân tham dự phiên họp.

Trình bày Tờ trình dự án Luật Báo chí (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng cho biết, dự thảo Luật gồm 4 Chương, 50 Điều, so với Luật Báo chí năm 2016, giữ nguyên nội dung của 9 Điều; sửa đổi nội dung của 38 Điều; bổ sung 3 mới Điều, lược bỏ 6 Điều.

Dự thảo Luật quy định phân định rõ thẩm quyền của UBND cấp tỉnh chịu trách nhiệm quản lý nhà nước về báo chí đối với cơ quan báo chí của địa phương, cơ quan thường trú, văn phòng đại diện, phóng viên thường trú tại địa phương và các hoạt động khác theo quy định tại Luật này và các văn bản hướng dẫn thi hành.

Dự Luật cũng quy định các nguyên tắc về mô hình hoạt động, kinh tế báo chí, mở rộng không gian hoạt động của báo chí để phát triển báo chí trong bối cảnh sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, đáp úng yêu cầu thông tin, tuyên truyền trong kỷ nguyên mới. Nhiều quy định được bổ sung, trong đó có cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện là cơ quan báo chí có nhiều loại hình báo chí, cơ quan báo chí trực thuộc; được có cơ chế đặc thù về tài chính theo quy định của Chính phủ.

Dự thảo Luật cho cho phép các cơ quan báo chí được liên kết sản xuất nội dung, trừ nội dung về thời sự chính trị, an ninh, quốc phòng, đối ngoại để thúc đẩy cơ quan báo chí khai thác giá trị từ hoạt động liên kết phục vụ phát triển báo chí, đồng thời đảm bảo định hướng trong thông tin thời sự chính trị (thông tin về các hoạt động của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các sự kiện quan trọng của đất nước...), an ninh, quốc phòng, đối ngoại. Giao Chính phủ quy định chi tiết về liên kết trong hoạt động báo chí, minh bạch trách nhiệm, quyền lợi của các bên khi tham gia liên kết, thúc đẩy liên kết đem lại giá trị cho phát triển báo chí…

Báo cáo thẩm tra do Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của QH Nguyễn Đắc Vinh trình bày nêu rõ, Thường trực Ủy ban tán thành với sự cần thiết sửa đổi Luật Báo chí.

Về các loại hình báo chí, so với Luật Báo chí hiện hành, dự thảo Luật tiếp tục phân chia báo chí thành 4 loại nhưng đã sửa đổi tên gọi, đề nghị việc sử dụng các khái niệm cần được nghiên cứu kỹ lưỡng để thống nhất với thuật ngữ chuyên ngành, mang tính phổ quát và không gây hiểu nhầm.

Theo dự thảo Luật, “Cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện là cơ quan báo chí có nhiều loại hình báo chí, cơ quan báo chí trực thuộc; được có cơ chế đặc thù về tài chính theo quy định của Chính phủ”. Quy định này xác định 2 tiêu chí để trở thành cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện, đó là: Có nhiều loại hình báo chí, cơ quan báo chí trực thuộc và có cơ chế đặc thù về tài chính. Tuy nhiên, dự thảo Luật chưa quy định cụ thể về 2 tiêu chí này...

Có ý kiến cho rằng, để tạo điều kiện cho hoạt động báo chí phát triển, nhất là trước sự phát triển mạnh mẽ của internet, mạng xã hội, ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động thông tin, truyền thông, cần nghiên cứu xây dựng “tập đoàn báo chí - truyền thông chủ lực đa phương tiện” thay thế cho “cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện” như trong dự thảo Luật nhằm cụ thể hóa một số văn bản của Đảng.

Về các nội dung liên quan đến “kinh tế báo chí”, dự thảo Luật đã bổ sung, hoàn thiện một số quy định nhằm tạo điều kiện cho cơ quan báo chí có thêm nguồn thu, tháo gỡ khó khăn trong hoạt động. Tuy nhiên, dự thảo Luật còn thiếu khái niệm “kinh tế báo chí”; một số quy định chưa cụ thể, chưa thực sự tạo thay đổi lớn về “kinh tế báo chí”, chưa giải quyết được những vướng mắc, khó khăn đặt ra với cơ quan báo chí, còn thiếu quy định cụ thể liên quan đến đầu tư công và cơ chế tự chủ...

Thảo luận tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của QH Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh, khái niệm báo chí trong dự thảo Luật chưa thực sự nhất quán, cần phải làm rõ thêm. Về hoạt động báo chí trên không gian mạng, Khoản 3 Điều 30 của dự thảo Luật quy định về cơ quan vận hành nền tảng số báo chí quốc gia có trách nhiệm bảo đảm nguyên vẹn nội dung thông tin đã đăng, phát trên nền tảng số báo chí quốc gia. Đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ thêm cơ quan vận hành nền tảng số báo chí quốc gia là cơ quan nào? Việc này nhằm tránh làm phát sinh tổ chức bộ máy và không phù hợp với chủ trương của Đảng về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy trong giai đoạn hiện nay...

Quan tâm đến vấn đề kinh tế báo chí, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của QH Phan Văn Mãi cho rằng, đây là vấn đề rất cần thiết và quan trọng đối với các cơ quan báo chí, đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay, nên đề nghị sẽ “mở” nhiều hơn.

“Chúng ta đã có những cơ chế kinh tế cho các doanh nghiệp nhà nước, cho các đơn vị sự nghiệp công. Cho phép nghiên cứu và vận dụng để làm sao mở cho các cơ quan báo chí có được những hoạt động kinh tế báo chí thông thoáng và đảm bảo các quy định”, ông Phan Văn Mãi nêu.

Góp ý dự thảo Luật, Chủ tịch QH Trần Thanh Mẫn đề nghị, có cơ chế phù hợp để phát triển sự nghiệp báo chí cách mạng, tăng cường sự hiện diện của báo chí cách mạng trên các nền tảng xã hội, giữ vững mặt trận thông tin, tuyên truyền trước sự phát triển của các nền tảng xuyên biên giới. Tiếp tục sắp xếp hệ thống báo chí, truyền thông theo hướng tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, đúng theo tinh thần Nghị quyết 18 và cuộc cách mạng về sắp xếp tổ chức bộ máy đã làm thành công ở Trung ương và chính quyền địa phương 2 cấp; tăng cường trách nhiệm của các cơ quan chủ quản, người đứng đầu. 

Đồng thời, theo Chủ tịch QH, phải có giải pháp hiệu quả, chấn chỉnh, xử lý nghiêm các sai phạm, nhất là những sai phạm trên môi trường mạng; phát triển cơ quan tập đoàn báo chí chủ lực quốc gia, có vai trò định hướng thông tin.

Đối với cơ chế đặc thù về tài chính, theo Chủ tịch QH, cần nghiên cứu, xem xét kỹ lưỡng, bảo đảm đầy đủ các cơ sở về các nội dung liên quan tới kinh tế báo chí; cần hướng dẫn cụ thể, tạo điều kiện thuận lợi cho cơ quan báo chí trong quá trình triển khai thực hiện. Về hoạt động báo chí trên không gian mạng phải bảo đảm chủ quyền, an ninh thông tin quốc gia.

Các ý kiến khác tại phiên họp cũng lưu ý, ngoài quy định về nguồn thu thì cần nghiên cứu, bổ sung thêm một số quy định khác về kinh tế báo chí như tài chính, tài sản... Nếu chỉ quy định là đơn vị sự nghiệp công lập hoặc đơn vị công thì khó hoạt động, vì nhiều cơ quan báo chí tổ chức như một đơn vị kinh tế, chấp nhận vay vốn ngân hàng, kinh doanh để sản phẩm có hiệu quả và có nguồn thu để bù đắp được chi phí và làm nghĩa vụ với Nhà nước.

Giải trình về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng cho biết, sẽ nghiên cứu thêm về nội dung kinh tế báo chí. 

Kết luận nội dung họp, Phó Chủ tịch QH Nguyễn Thị Thanh lưu ý, cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục hoàn thiện quy định cụ thể, khả thi hơn về các chính sách hỗ trợ phát triển báo chí, nhất là đối với báo chí phục vụ nhiệm vụ chính trị, báo chí ở các nơi vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo và báo chí số. Đồng thời, làm rõ nguồn lực và cơ chế tài chính để thực hiện cơ chế đặt hàng, đấu thầu, giao nhiệm vụ, bảo đảm tính thống nhất với pháp luật về đầu tư công, về tài chính, ngân sách, lao động, công nghệ để tránh chồng chéo và tạo điều kiện cho cơ quan báo chí, phát huy tính tự chủ sáng tạo, đồng thời giữ vai trò định hướng của hà nước.

Bảo đảm mọi nội dung trình Quốc hội phải thật sự “chín” về chính trị, vững về pháp lý

Trước đó, phát biểu khai mạc Phiên họp thứ 50, Chủ tịch QH Trần Thanh Mẫn cho biết, tại Phiên họp này, UBTVQH sẽ xem xét, cho ý kiến và quyết định 37 nội dung.

Trong đó, công tác lập pháp tiếp tục là nhiệm vụ trọng tâm, với thời lượng lớn nhất tại phiên họp này. Cụ thể, UBTVQH xem xét, cho ý kiến về 22 dự án luật, nghị quyết để trình QH thông qua tại Kỳ họp thứ 10. Trong đó, có nhiều nội dung liên quan trực tiếp đến những lĩnh vực then chốt như hoàn thiện các chính sách thuế, tổ chức bộ máy, quyền con người, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Chủ tịch QH Trần Thanh Mẫn nhắc lại tinh thần mà Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại Đại hội Đảng bộ QH lần thứ nhất, đó là công tác lập pháp “không chỉ dừng lại ở việc khắc phục chồng chéo, mâu thuẫn, điểm nghẽn, mà còn phải đi trước, mở đường, dẫn dắt cho phát triển của đất nước, khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức lao động, khơi thông mọi nguồn lực cho phát triển”. Từ đó đề nghị, các Ủy viên UBTVQH khi thảo luận cần thể hiện tư duy đổi mới, tầm nhìn dài hạn, tạo khuôn khổ pháp lý đồng bộ, hiện đại, có tính đột phá, tạo động lực và không gian mới cho phát triển đất nước.

Cũng tại Phiên họp này, UBTVQH sẽ cho ý kiến đối với các báo cáo về kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước, công tác dân nguyện, các báo cáo tổng kết thực hiện các kế hoạch 5 năm trình QH; cho ý kiến về 4 vấn đề quan trọng trình QH; tập trung xem xét các vấn đề cả về nội dung và công tác tổ chức để chuẩn bị cho Kỳ họp đặc biệt quan trọng tới đây. 

Nhấn mạnh đây là giai đoạn “nước rút” để hoàn tất các nội dung, công tác chuẩn bị cho Kỳ họp thứ 10, Chủ tịch QH yêu cầu, các cơ quan của QH phải phối hợp chặt chẽ với Chính phủ, nỗ lực, đẩy nhanh hết tốc lực để hoàn chỉnh hồ sơ tài liệu, sớm gửi đến các đại biểu QH theo quy định. Đồng thời, đề nghị các Ủy viên UBTVQH, lãnh đạo cơ quan, đơn vị phát huy cao tinh thần trách nhiệm, tập trung trí tuệ, thảo luận thẳng thắn, đóng góp những ý kiến xác đáng, bảo đảm mọi nội dung trình ra QH phải thật sự “chín” về chính trị, vững về pháp lý, kỹ lưỡng về hồ sơ và khả thi về thực tiễn, góp phần vào thành công cho Kỳ họp thứ 10, khép lại trọn vẹn với trách nhiệm, kết quả của nhiệm kỳ QH khóa XV.