Điều tra viên chính Nhóm chuyên gia của WHO, Peter Ben Embarek, nói với CNN trong một cuộc phỏng vấn rằng Nhóm đã tìm thấy một số dấu hiệu về sự lây lan rộng rãi hơn trong năm 2019, bao gồm cả việc lần đầu tiên xác định có hơn một chục chủng virus ở Vũ Hán đã có vào tháng 12/2019.
Ông Embarek cho hay, Nhóm nghiên cứu cũng có cơ hội nói chuyện với bệnh nhân đầu tiên mà các quan chức Trung Quốc cho biết đã bị nhiễm bệnh - một nhân viên văn phòng ở độ tuổi 40, không có tiền sử đi lại, đã báo cáo bị nhiễm vào ngày 8/12.
Sự xuất hiện chậm chạp của dữ liệu chi tiết hơn thu thập được về chuyến đi được chờ đợi từ lâu của WHO tới Trung Quốc có thể làm tăng thêm lo ngại của các nhà khoa học khác nghiên cứu về nguồn gốc của căn bệnh mà nó có thể đã lây lan ở Trung Quốc từ rất lâu trước khi chính thức xuất hiện vào giữa tháng 12/2019.
 |
| Nhân viên an ninh đứng gác bên ngoài Viện Vius Vũ Hán khi các thành viên Nhóm điều tra của Tổ chức Y tế Thế giới đến thăm. |
Embarek, người vừa từ Vũ Hán trở về Thụy Sĩ, nói với CNN: "Virus đã phát tán rộng rãi ở Vũ Hán vào tháng 12, đây là một phát hiện mới".
Vị chuyên gia an toàn thực phẩm của WHO cho biết thêm, nhóm nghiên cứu đã được các nhà khoa học Trung Quốc trình bày 174 trường hợp nhiễm virus corona ở và xung quanh Vũ Hán vào tháng 12/2019. Trong số đó, 100 trường hợp đã được xác nhận bằng các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm và 74 trường hợp khác thông qua chẩn đoán lâm sàng của bệnh nhân các triệu chứng.
Embarek cho biết, có thể con số này lớn hơn - có khả năng là các trường hợp nghiêm trọng đã được các bác sĩ Trung Quốc phát hiện sớm - có nghĩa là căn bệnh này có thể đã tấn công ước tính hơn 1.000 người ở Vũ Hán vào tháng 12 năm đó.
"Chúng tôi đã không thực hiện bất kỳ mô hình nào về điều đó", ông nói, "Nhưng chúng tôi biết... trong các số liệu về diện rộng hơn… trong số người bị nhiễm bệnh, khoảng 15% là các ca bệnh nặng, và phần lớn là các ca bệnh nhẹ."
Embarek cho biết, Nhóm chuyên gia, bao gồm 17 nhà khoa học WHO và 17 người Trung Quốc, đã mở rộng loại vật liệu di truyền virus mà họ đã kiểm tra từ các trường hợp nhiễm virus corona đầu tháng 12 năm ngoái. Điều này cho phép họ xem xét các mẫu gen từng phần, thay vì chỉ xem xét các mẫu hoàn chỉnh. Do đó, lần đầu tiên họ có thể thu thập 13 chuỗi gen khác nhau của virus SARS-COV-2 từ tháng 12/2019. Các chuỗi, nếu được kiểm tra với dữ liệu bệnh nhân rộng hơn ở Trung Quốc trong năm 2019, có thể cung cấp manh mối có giá trị về địa lý và thời điểm bùng phát trước tháng 12.
Embarek cho biết: "Một số đến từ các chợ... Một số không liên kết với các chợ", trong đó có chợ hải sản Huanan ở Vũ Hán, được cho là đã đóng một vai trò trong sự lây lan đầu tiên của virus. "Đây là thứ mà chúng tôi tìm thấy như một phần trong nhiệm vụ của chúng tôi... một phần của sự tương tác mà chúng tôi đã có cùng nhau", ông cho biết
 |
| Các thành viên của nhóm chuyên gia WHO đến thăm Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Động vật Hồ Bắc ở Vũ Hán, ngày 2/2. |
Những thay đổi trong cấu trúc gen của virus là phổ biến và thường vô hại, xảy ra theo thời gian khi bệnh di chuyển giữa người và động vật. Embarek từ chối đưa ra kết luận về những gì 13 chủng có thể có ý nghĩa đối với lịch sử bệnh trước tháng 12.
Nhưng việc phát hiện ra rất nhiều biến thể khác nhau của virus có thể cho thấy nó đã lưu hành lâu hơn so với nhận thức trước đó là chỉ trong tháng 12/2019 - như một số nhà virus học đã gợi ý trước đây. Vật liệu di truyền này có thể là bằng chứng vật lý đầu tiên xuất hiện trên thế giới để củng cố một lý thuyết như vậy.
Giáo sư Edward Holmes, một nhà virus học tại Đại học Sydney (Úc), cho biết: "Do đã có sự đa dạng di truyền trong các chuỗi SARS-CoV-2 được lấy mẫu từ Vũ Hán vào tháng 12/2019, nên có khả năng là virus đã lưu hành trong một thời gian chứ không phải chỉ trong tháng đó”.
Holmes, người đã nghiên cứu về thời gian xuất hiện của virus, cho biết 13 chuỗi này có thể cho thấy virus lây lan trong một thời gian mà không bị phát hiện trước khi bùng phát tháng 12/2019 ở Vũ Hán. "Những dữ liệu này phù hợp với các phân tích khác rằng virus đã xuất hiện trong dân số sớm hơn tháng 12/2019 và đã có một khoảng thời gian lây truyền khó hiểu trước khi nó được phát hiện lần đầu tiên tại chợ hải sản Huanan", ông nói.
Nhóm của WHO đã có một cuộc họp báo kéo dài ba giờ cùng với các đối tác Trung Quốc để trình bày những phát hiện của họ trong tuần qua. Kể từ đó, nhiều chi tiết hơn đã dần xuất hiện về dữ liệu chính xác mà họ đã làm - và đôi khi không - có quyền truy cập.
 |
| Các thành viên của nhóm WHO rời khách sạn The Jade sau khi hoàn thành việc cách ly ở Vũ Hán, ngày 28/1. |
Embarek cho biết, Nhóm đã được các nhà khoa học Trung Quốc phân tích 92 trường hợp nghi ngờ mắc bệnh Covid-19 từ tháng 10 và tháng 11/2019 - những bệnh nhân có các triệu chứng giống Covid-19 và bị bệnh nặng. Nhóm nghiên cứu của WHO đã yêu cầu 92 người này được kiểm tra kháng thể vào tháng Giêng năm nay. Trong số này, 67 người đồng ý được kiểm tra và tất cả đều cho kết quả âm tính, Embarek nói. Ông nói thêm rằng cần phải có thêm các xét nghiệm vì vẫn chưa rõ liệu các kháng thể có còn ở những bệnh nhân Covid-19 trước đây hay không trong thời gian một năm sau đó.
Tuy nhiên, cách mà 92 trường hợp này xảy ra trong hai tháng đó và trên khắp Hồ Bắc về mặt địa lý, cũng khiến Embarek tò mò. Embarek cho biết 92 người này không xuất hiện bệnh tập trung trong một khoảng thời gian như thường thấy trong các đợt bùng phát dịch bệnh, mà thay vào đó, lại được chia nhỏ trong cả hai tháng và trên toàn bộ tỉnh Hồ Bắc, trong đó có Vũ Hán.
Ông nói: “Không có sự phân cụm nào ở những nơi cụ thể, cứ như đã được chọn." Vẫn chưa rõ liệu 92 trường hợp này có liên quan đến virus corona hay không và sự thiếu phân cụm này có thể chỉ ra điều gì.
Trung Quốc đã cam kết minh bạch với cuộc điều tra của WHO. Đáp lại những lời chỉ trích của Mỹ rằng họ nên cung cấp quyền truy cập vào dữ liệu thô sớm hơn của mình, Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington DC cho biết: "Những gì Mỹ đã làm trong những năm gần đây đã phá hoại nghiêm trọng các tổ chức đa phương, bao gồm cả WHO, và làm tổn hại nghiêm trọng đến hợp tác quốc tế về COVID- 19", một phát ngôn viên của Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ cho biết trong tuyên bố.
"Nhưng Mỹ, hành động như thể chưa từng có chuyện này xảy ra, đang chỉ tay vào các quốc gia khác đã trung thành ủng hộ WHO và chính WHO", tuyên bố tiếp tục viết.
Nhóm của WHO hy vọng sẽ trở lại Vũ Hán trong những tháng sau để tiếp tục điều tra, Embarek cho biết, mặc dù ông không thể cung cấp ngày cụ thể cho chuyến đi đã được xác nhận.
Ông cho biết, Nhóm nghiên cứu hy vọng sẽ khẩn trương kiểm tra các mẫu sinh học mà các chuyên gia cho rằng họ không có trong chuyến đi đầu tiên này, cụ thể là hàng nghìn mẫu từ ngân hàng hiến máu của Vũ Hán cách đây hai năm. “Có khoảng 200.000 mẫu có sẵn ở đó và hiện đã được bảo mật và có thể được sử dụng cho một nhóm nghiên cứu mới. Sẽ thật tuyệt vời nếu chúng ta có thể tiếp cận nghiên cứu", ông nói.
