Vinh danh 3 nhà sáng chế chưa đầy 20 tuổi
Cuối năm 2021 vừa qua, tại trụ sở WIPO ở Geneva, Thụy Sĩ, nhóm sáng chế “mũ cách ly di động” Vihelm gồm 3 bạn trẻ Việt Nam: Đỗ Trọng Minh Đức (sinh năm 2003), Trần Nguyễn Khánh An (sinh năm 2006) và Nguyễn Hoàng Phúc (sinh năm 2007) đã được trao tặng danh hiệu Đại sứ trẻ Sở hữu trí tuệ của WIPO. Đây là lần đầu tiên WIPO trao tặng danh hiệu này ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương và cũng là lần thứ hai danh hiệu này được trao trong suốt hơn 50 năm lịch sử của WIPO (thành lập năm 1967).
Được sự đồng ý của WIPO, tại buổi trao danh hiệu Đại sứ của WIPO, ba thành viên của Vihelm đã được dành 10 phút để chia sẻ về tầm nhìn và hành trình sáng chế của họ.
 |
Mũ cách ly di động Vilhelm. |
Khánh An, cô gái duy nhất trong nhóm, chia sẻ về hình dung không mấy lạc quan về diễn biến khó lường của đại dịch COVID-19. Theo An, chính hình dung đầy lo ngại đó đã thôi thúc nhóm Vihelm phát triển chiếc mũ. Khánh An nhắc chuyện các nhà khoa học tin rằng virus SARS-CoV-2 sẽ còn tiếp tục biến đổi để lẩn tránh vaccine và đó chỉ còn là vấn đề thời gian.
Thế giới có thể bị cuốn vào vòng luẩn quẩn của việc ứng phó đại dịch nhưng theo An, “tin tốt lành là nếu viễn cảnh này xảy ra, thế giới vẫn có thể sử dụng ý tưởng cách ly di động của chúng tôi để đánh bại mọi biến thể cùng một lúc”.
Nối tiếp Khánh An, Hoàng Phúc nói về câu chuyện giáo dục và những thách thức trong thời đại Internet đặt ra với giới trẻ. Phúc cho rằng thế hệ mình sinh ra trong một thời đại cái gì cũng có trên mạng, nhưng trong sự dư thừa đó, vẫn rất thiếu những nguồn tài nguyên tin cậy, sự hỗ trợ kiến thức, định hướng đúng đắn cho tư duy sáng tạo, rất nhiều câu hỏi vì sao, như thế nào chưa được trả lời. Phúc thừa nhận bản thân và hai thành viên trong nhóm Vihelm đã may mắn hơn nhiều người khi có được sự chỉ dẫn, giúp đỡ trong những bước đầu tiên vào khoa học của người thầy cố vấn cho cả nhóm là nhà sáng chế Nguyễn Đình Nam và các chuyên gia khác.
Với vinh dự trở thành Đại sứ trẻ của WIPO, Phúc đề xuất giải pháp giáo dục phi tuyến tính, tức giải pháp giúp những người trẻ được học mọi kiến thức mong muốn vào mọi thời điểm phù hợp nhất với khả năng của họ mà không bị giới hạn bởi chương trình đào tạo hay lứa tuổi.
“Bản thân tôi là một kết quả của điều đó (tức giáo dục phi tuyến tính - PV), tôi đã học xong chương trình vật lý cấp phổ thông trung học ngay trước khi tới đây, trong khi thực sự tôi chỉ đang học lớp 9”, Phúc nói và cho biết cũng nhờ kiến thức đã học được đó mà em có thể đóng góp được nhiều hơn cho dự án của Vihelm.
Minh Đức, đội trưởng của nhóm các nhà sáng chế trẻ Vihelm, cho biết nhóm đã chuẩn bị cho công nghệ này hơn một năm qua nhằm mục tiêu giải quyết viễn cảnh tồi tệ nhất có thể xảy tới của đại dịch COVID-19. “Chúng tôi tin rằng cách tốt nhất để tối đa hóa ảnh hưởng của mình là chia sẻ quyền sở hữu trí tuệ với thế giới và chúng tôi cũng đã bắt đầu làm điều này qua sáng kiến C-TAP (Chương trình thúc đẩy điều trị COVID-19) của WHO (Tổ chức Y tế Thế giới - PV)”, Đức nói.
Nhà sáng chế trẻ cho biết thêm: “Sử dụng quyền sở hữu trí tuệ và thực hiện sự dẫn dắt đó là những gì chúng tôi đã và đang học hỏi ở Vihelm”. Đức hy vọng với danh hiệu Đại sứ trẻ sở hữu trí tuệ vừa được WIPO trao tặng, bạn có thể hỗ trợ những người cùng thế hệ phát huy năng lực sáng tạo và sử dụng hợp lý quyền sở hữu trí tuệ của họ giúp cho xã hội tốt đẹp hơn.
 |
Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc khen ngợi Nhóm tác giả tại Techfest 2020. |
Truyền cảm hứng cho giới trẻ Việt Nam
Câu chuyện khởi đầu về mũ Vihelm bắt đầu từ hơn một năm trước, khi Đỗ Trọng Minh Đức đang du học phải tạm trở về nước vì dịch COVID-19 bùng lên dữ dội tại Mỹ. Hạnh phúc khi được về nhà tránh dịch, nhưng dịch bệnh COVID-19 và sự tàn phá của nó vẫn là điều làm Đức suy nghĩ.
Bởi vậy, khi người thầy khoa học từ nhỏ của Đức là nhà sáng chế Nguyễn Đình Nam “ra bài tập” về ý tưởng chống dịch, Đức và hai bạn Trần Nguyễn Khánh An, Nguyễn Hoàng Phúc đã cùng bắt tay phát triển mũ Vihelm (tên viết tắt tiếng Anh của sáng chế, trong đó “Vi” là “Việt Nam” còn “Helm” là “Mũ”, theo đó “Vihelm” là “mũ chống dịch của Việt Nam”) mà sau này cả nhóm vẫn thường gọi là “mũ cách ly di động”.
Mũ Vihelm được thiết kế trên nguyên lý hoạt động của mặt nạ có tên PAPR (powered air-purifying respirator), mặt nạ lọc không khí với các tiêu chuẩn được toàn cầu công nhận và có độ an toàn gấp 100 lần so với khẩu trang N99.
Từ một sáng chế, sau hơn một năm đăng ký bản quyền sở hữu trí tuệ tại Việt Nam và bảo hộ quốc tế, nhóm Vihelm đã chế tạo được sản phẩm y tế cụ thể, được Bộ Y tế Việt Nam công nhận đạt chuẩn nhóm A, được phép lưu hành trên thị trường. Sau đó, mũ Vihelm cũng đã nộp hồ sơ đăng ký và được Cơ quan Quản lý thực phẩm và dược phẩm (FDA) Mỹ cấp phép. Mới đây mũ cũng đã được Tây Ban Nha cấp chứng nhận CE (Tuân thủ tiêu chuẩn châu Âu), được phép bán tại thị trường EU và Khu vực kinh tế châu Âu.
Nhóm các nhà sáng chế trẻ này tin tưởng rằng sản phẩm mũ Vihelm đã thỏa mãn 3/5 yêu cầu hành động phòng chống dịch COVID-19 của WHO là: Keep your distance (Giữ khoảng cách); Don't touch your face (Đừng chạm tay vào mặt bạn); Stay home (Ở nhà); Sneeze into your elbow (Hắt hơi vào khuỷu tay của bạn); Wash your hands (Rửa tay). Chiếc mũ Vihelm giúp người đội không cần giữ khoảng cách vật lý, vẫn có thể chạm vào mặt, mọi người vẫn có thể ra ngoài làm việc, giao tiếp. Nhờ vậy, người dùng mũ vẫn an toàn với dịch bệnh như yêu cầu giãn cách xã hội, nhưng lại không làm gián đoạn công việc hàng ngày.
Sản phẩm của ba nhà sáng chế chưa đầy 20 tuổi còn là 1 trong 37 công trình, sáng kiến đoạt Giải thưởng “Tuổi trẻ sáng tạo” toàn quốc năm 2020. Đáng nói là, nhóm các nhà sáng chế trẻ này đã chủ động chia sẻ CC Lience để bất kỳ tổ chức, cá nhân nào cũng có thể tự khai thác thiết kế đưa vào sử dụng.
Năm 2020, Tiến sĩ Kidong Park, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam và các chuyên gia khác chúc mừng nhóm sáng chế trẻ đã tạo ra chiếc mũ Vihelm với tư duy sáng tạo và đưa ra những lời khuyên thiết thực cho nhóm sáng chế. WHO cho rằng thiết bị này có tiềm năng sử dụng trong môi trường cần phải cách ly và môi trường ô nhiễm, độc hại. Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam đánh giá sáng chế của nhóm học sinh Việt Nam sẽ truyền cảm hứng cho ngày càng nhiều thanh niên trong nước đóng góp vào cuộc chiến chống lại COVID-19.
Tháp tùng phái đoàn của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc tham dự sự kiện gặp mặt WIPO tại Thụy Sĩ và chứng kiến lễ trao danh hiệu Đại sứ cho ba bạn trẻ Việt Nam, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt đã bày tỏ sự hoan nghênh và đánh giá cao: “Danh hiệu Đại sứ trẻ Sở hữu trí tuệ của WIPO là vinh dự, cũng là động lực rất lớn để các bạn trẻ Việt Nam và trên toàn cầu tiếp tục lan tỏa thông điệp về tầm quan trọng của sở hữu trí tuệ, sáng tạo và đổi mới sáng tạo trong nhà trường, xã hội”.
