Võ công cái thế
Trong Ỷ thiên đồ long ký, Tạ Tốn chỉ vừa xuất hiện đã cho thấy sự lợi hại của một người võ công ít ai bì kịp. Đó là lúc thiên hạ đang náo loạn về thành đao Đồ Long, và cho rằng ai (môn phái) có được nó thì sẽ trở thành võ lâm chí tôn đúng vào câu: Võ lâm chí tôn/ Bảo đao Đồ Long…
Các môn phái vì thế cũng tranh giành nhau đoạt lấy thanh đao được coi là đệ nhất thiên hạ này. Sau đó, thanh đao lọt vào tay Thiên Ưng giáo, một giáo phái được coi là có tầm vóc lớn nhất nhì thiên hạ thời bấy giờ. Để khoa trương thanh thế, Thiên Ưng giáo đã tổ chức hội Dương đao lập uy để khoe về thanh đao họ mới có được. Vương Bàn Sơn đảo được chọn làm nơi để giáo phái này cho thiên hạ thấy sức mạnh của mình.
Thế nhưng, khi Thiên Ưng giáo còn chưa cho thấy cái uy phong của mình thì Tạ Tốn xuất hiện một cách đột ngột. Võ công cái thế của ông đã khiến cả quần hùng sợ xanh mật. Các cao thủ đương thời không ai đọ nổi Tạ Tốn dù chỉ 5 chiêu nửa thức. Sau cùng, ý định đoạt đao và bịt đầu mối để ngăn ngừa hậu họa của Tạ Tốn được bộc lộ khi ông dùng Sư tử hống khiến mọi người kinh hồn mà trở nên điên khùng.
Sau cùng, cũng chỉ có Ân Tố Tố (đường chủ của Thiên Ưng giáo) và Trương Thúy Sơn (đệ tử phái Võ Đang) là sống được do trước đó, họ dùng mưu thắng Tạ Tốn trong 1 cuộc tỷ thí, Thúy Sơn lấy bút pháp lồng vào kiếm pháp, một tuyệt kỹ do sư phụ Trương Tam Phong truyền thụ mà viết 24 chữ thành bài thơ về Đồ Long đao vào vách núi, Tạ Tốn chịu thua vì không viết được như thế.
 |
Có thể nói, mọi tình tiết, mọi ân oán trong Ỷ thiên đồ long ký đều xuất phát từ lần đoạt đao này của Tạ Tốn. Sau đó, họ Tạ dắt Trương Thúy Sơn và Ân Tố Tố rời đảo trên một con thuyền. Trên thuyền, Tạ Tốn không ít lần tìm cách giết hại Ân – Trương nhưng không thành. Cuối cùng, con thuyền dạt vào đảo Hỏa Băng tận Bắc Cực xa xôi. Để sống sót, Ân Tố Tố dùng mưu phóng kim làm mù mắt Tạ Tốn.
Trên Băng Hỏa đảo, do hoàn cảnh đui mù không thể tự kiếm ăn, Tạ Tốn dần phụ thuộc vào vợ chồng Trương Thúy Sơn. Họ nảy sinh một mối thông cảm và kết giao huynh đệ. Ân Tố Tố sinh con, nhờ Tạ Tốn đặt tên, ông đặt cho đứa con đó là "Trương Vô Kỵ". Ông trở thành cha nuôi và là vị sư phụ đầu tiên của Vô Kỵ và yêu thương chàng hết mực.
Đến khi Vô Kỵ lớn lên, vợ chồng Trương Thúy Sơn có ý định về Trung thổ, song Tạ Tốn nhất quyết không chịu đi theo. Mặc mọi sự năn nỉ, ông quyết ở lại một mình trên hoang đảo. Trong những ngày tháng hiu quạnh này, ông chú tâm nghiên cứu những dòng chữ khắc trên đao Đồ Long, nhưng vẫn không sao giải thích được ý nghĩa của câu sấm liên quan đến bí mật của bảo vật này.
Võ công Tạ Tốn cao siêu như thế, sau này, thân thế ông mới dần hé lộ. Ông chính là một trong Tứ đại pháp vương của Minh giáo, có ngoại hiệu Kim Mao Sư Vương. Ở Minh giáo, mỗi pháp vương đều nắm giữ một bộ tuyệt kỹ võ công trấn phái. Địa vị của họ chỉ đứng sau Giáo chủ và 2 sứ (Quang Minh tả sứ Phạm Dao, Quang Minh hữu sứ Dương Tiêu).
Ba người còn lại của bố tứ là Bạch Mi Ưng Vương Ân Thiên Chính; Tử Sam Long Vương Đại Ỷ Ti và Thanh Dực Bức Vương Vi Nhất Tiếu. Kim Mao Sư Vương đứng thứ 3 trong bọn họ. Ân Thiên Chính thì võ công vô cùng cao cường, sau này lập ra Thiên Ưng giáo. Tử Sam Long Vương có tài bơi lội đệ nhất thiên hạ, sau này hóa thân thành Kim Hoa bà bà cũng thể hiện được thân thủ bất phàm.
Trong khi Thanh Dực Bức Vương thì thể hiện là người có khinh công đệ nhất thiên hạ. Chính vì thế Tạ Tốn có võ công thuộc hàng đệ nhất cũng là lẽ thường. Ông có nhiều môn võ công tuyệt đỉnh, hoặc học được từ môn phái, hoặc trộm được bí kíp (Tồi tâm chưởng của phái Thanh Thành chẳng hạn). Tuy nhiên, nổi tiếng và cũng thú vị nhất của ông là công phu Sư tử hống.
Cuộc đời trái ngang
Võ công là vậy, nhưng cuộc đời của Tạ Tốn là sự sắp đặt tréo nghoe của số phận, với những bi ai mà con ngườ ít khi gặp phải. Ông vốn là đệ tử của Hỗn Nguyên Tích Lịch Thủ Thành Côn. Ban đầu, hai thầy trò tâm đầu ý hợp, rất là đắc ý. Tuy nhiên Thành Côn lại có mối thù tình với Giáo chủ Minh Giáo Dương Đính Thiên.
Tạ Tốn sau đó gia nhập Minh giáo và được trọng dụng. Sau một lần tương ngộ Tạ Tốn mời sư phụ gia nhập Minh Giáo. Lúc này, biết để tử trở thành thuộc hạ của Dương Đính Thiên, Thành Côn đã nảy dã tâm muốn qua Tạ Tốn để hủy hoại Minh giáo. Trong đêm, Thành Côn giả say hiếp vợ Tạ Tốn, giết phụ mẫu của ông, và đứa con trai mới mấy tháng tuổi cũng không thể thoát chết.
Sau đó Thành Côn bỏ trốn, trong khi Tạ Tốn với mối thù sâu tựa biển đã đi sai đường, ngày càng dấn thân vào một trường oan nghiệt. Hàng loạt cao thủ võ lâm đều đã chết dưới tay Tạ Tốn, với mục đích duy nhất của họ Tạ là ép Thành Côn xuất hiện (mỗi lần giết người đều để lại dấu vết vu là do Thành Côn ra tay).
Tạ Tốn trở thành kẻ đáng hận trong võ lâm, và rồi bao ân oán, hận thù của võ lâm cuối cùng cũng trút lên đầu họ Tạ và Minh giáo, trong khi Thafh Côn ẩn thân trong chùa Thiếu Lâm rung đùi chứng kiến mưu đồ của mình đã đạt được. Sau này trên đảo Băng Hỏa, cuối cùng Tạ Tốn cũng có được niềm an ủi khi nhận Trương Vô Kỵ làm con nuôi.
Những tưởng đây là lúc Tạ Tốn sẽ được sống cuộc đời bình thường, nhưng sau cùng, vì Trương Vô Kỵ, ông để chàng và gia đình rời đảo, còn ông ở lại, vì Tạ Tốn biết những tội nghiệt của mình gây nên trong võ lâm sẽ khiến vợ chồng Trương Thúy Sơn và Trương Vô Kỵ gặp hiểm nguy. Thế nhưng những tham vọng và mưu toan của võ lâm đã đưa ông trở lại Trung Nguyên.
Đáng buồn thay, ông bị người ta lừa là Trương Vô Kỵ đang gặp nguy hiểm cho nên mới chịu rời Băng Hỏa đảo để cứu nghĩa tử. Dòng đời tréo nghoe, sau cùn, ông bị bắt lên Thiếu Lâm tự, bị giam cầm trong hầm tối trên Thiếu Lâm, ngày ngày được nghe 3 vị lão tăng đọc kinh thuần hóa. Sau cùng, Tạ Tốn đã giác ngộ tự tay hóa giải mọi ân cừu với sư phụ, ông xuống tóc đi tu, pháp hiệu vẫn là Tạ Tốn.
Có thể thấ, số phận của Tạ Tốn là một chuỗi những bi kịch đan xem lẫn nhau. Những bi kịch đó đã biến một người tốt, có nghĩa khí trở thành một kẻ giết người không ghê tay, trở thành thành kẻ thù không đội trời chung với võ lâm.
Sau cùng, những éo le của Tạ Tốn được Kim Dung lột tả, khiến người đọc cảm thấy quý mến hơn là ghét bỏ nhân vật này. Xuyên suốt Ỷ thiên đồ long ký, người ta thấy được trong tâm hồn của Tạ Tốn luôn có chỗ cho tình yêu. Cũng chính vì tình yêu mà ông trở nên hận thù. Tình yêu cũng là thứ khiến ông sẵn sàng chết vì Trương Vô Kỵ.
Ông biết đau cho vợ chồng Trương Thúy Sơn, vì ông mà chết oan, vợ chồng cùng nhau tự tử. Ông thương cho Vô Kỵ mồ côi cô khổ mà trở lại Trung Nguyên dù với ông đó là vùng đất chết theo đúng nghĩa đen. Sau cùng, người ta thấy thương cho Tạ Tốn, thấy mừng cho Tạ Tốn bởi ông đã được cảm hóa. Chuyện xấu cũng đã làm, quan trọng con người ta biết hướng thiện, như võ lâm vẫn có câu: Buông đao thành phật. Âu cũng là cái kết đẹp cho con người có nhiều éo le trong số phận.
