Chuyện rơi nước mắt của sư ông xây hàng trăm cây cầu

“Nối những niềm vui” thay vì tạm thời cứu đói

“Nhà Phật có câu “vạn sự tùy duyên”, việc tôi xây cầu cũng có thể gọi là duyên – một cái duyên do mình ngộ ra và quyết định theo đuổi”, Hòa thượng Thích Như Niệm trầm ngâm nhớ lại. “Những năm đó, vào khoảng đầu thập kỷ 90, tôi thường xuyên tổ chức các đoàn cứu trợ, từ thiện đi xuống các địa phương.

Khi đến với các tỉnh miền Tây, tận mắt nhìn vùng sông nước bao la, kênh rạch chằng chịt, tận chân đi qua thấu hiểu sự gập ghềnh, chông chênh của những cây cầu tạm, chứng kiến cảnh người già, trẻ con chênh vênh đi qua cầu khỉ, sơ sẩy là rớt xuống, trong đầu tôi nảy ra suy nghĩ rằng mình làm từ thiện như vậy chưa được, vì chỉ giúp được ngặt mà không xóa được nghèo, cứu được đói mà không đỡ được khổ. Nhất định phải có cách làm khác. Và, tôi nghĩ tới những cây cầu”.

Hòa Thượng Thích Như Niệm

Rồi cứ thế, gần hai thập kỷ trôi qua, 176 cây cầu lớn, nhỏ hiện diện trên vùng sông nước “nối những niềm vui” của người dân trong vùng. Còn nhớ ngày khánh thành cây cầu nối liền hai xã Bình Khánh Đông và Bình Khánh Tây, người dân vui như hội. Không vui sao được khi trước đây, chợ ở bên Bình Khánh Tây, người dân ở Bình Khánh Đông làm ra nông phẩm, đứng bên này thấy chợ, nhưng muốn sang giao thương phải mất nửa tiếng đi vòng. Cầu xây xong chỉ mất 5 phút để đến chợ. 

Kinh phí xây dựng những cây cầu đầu tiên, Hòa thượng Thích Như Niệm dùng chính số tiền đền bù giải tỏa hai miếng đất - tài sản thừa kế từ gia đình của cá nhân hòa thượng. Sau đó, tiếng lành đồn xa, Quỹ xây cầu được lập tại chùa, để rồi bình quân mỗi năm có 12 cây cầu được xây dựng từ nguồn quỹ này...

Kỷ niệm với những cây cầu

Trong số 176 cây cầu Hòa Thượng Thích Như Niệm đã xây, thì cây cầu thứ 10 ở huyện Mỏ Cày, tỉnh Bến Tre (đây cũng là địa phương có nhiều cây cầu như vậy nhất) luôn làm Hòa thượng nhớ mãi. Bởi, ngày khánh thành có người phụ nữ đứng nhìn cây cầu mới mà rưng rưng nước mắt. Hỏi chuyện mới biết vì ngày trước mẹ chị mất mạng vì đi qua cầu khỉ trượt chân té xuống sông.

Đau nỗi đau của vợ, thương cho tương lai của những đứa con, xóm giềng, người chồng quyết tâm gom góp tiền để xây cầu, nhưng tâm nguyện chưa hoàn thành đã lâm bệnh mà mất. Giờ ngắm cây cầu mới vừa xây xong, bắc qua con sông gắn với kỷ niệm đau buồn của gia đình, người phụ nữ đó lại đau đáu nhớ đến mẹ cha. 

Những cây cầu của “sư ông xây cầu” Thích Như Niệm phần lớn đều được Hòa thượng theo đặt tên của những nhà cách mạng, bậc trí sĩ. Có lẽ một phần là do dòng máu cách mạng chảy trong huyết quản của Hòa thượng.

Từ nhỏ, Hòa thượng đã phải chứng kiến cha theo cách mạng bị giặc Pháp thủ tiêu, mẹ đang bụng mang dạ chửa bị bắt tù đày, còn bản thân thì suýt chết cháy khi giặc Pháp đốt nhà, quăng luôn vào lửa để diệt trừ hậu họa. Hòa thượng may mắn được một người bạn cách mạng của cha liều chết xông vào cứu. Mẹ ra tù, mấy mẹ con phiêu bạt lần hồi ra cháo nuôi nhau, rồi được sư ông Thiện Chiếu – cũng là một người bạn cách mạng của cha gửi vào chùa. Năm đó là năm 1947.  

Trải qua tuổi thơ nhọc nhằn, nên Hòa thượng Thích Như Niệm rất thương những đứa trẻ ra đời sớm gặp cảnh khổ. Cách đây đã lâu, trong một lần về Bến Tre xây cầu, thấy ở xã Tân Phú Tây trẻ con không có trường, phải đi học xa, Hòa thượng đã xây tặng các em một ngôi trường. 

"Cho cần câu thay vì cho cá"

Từ suy nghĩ và việc làm từ thiện của chính mình, đến với Đại hội Phật giáo toàn quốc lần thứ VII (2012 - 2017) này, Hòa thượng Thích Như Niệm - Ủy viên thường trực Hội đồng trị sự GHPGVN, Phó ban thường trực Ban từ thiện xã hội trung ương mang đến một quan điểm rằng: Cần thay đổi tư duy trong công tác từ thiện Phật giáo.

Theo Hòa thượng, làm từ thiện là phải chẳng những đáp ứng được tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của đại đa số người nghèo khó, mà còn giúp cho họ có dịp tìm hiểu để chuyển hóa tâm thức và phấn đấu vươn lên. 

“Làm từ thiện cho đúng với tư tưởng của người con Phật, nhằm hướng đến các biện pháp giải quyết cơ bản và lâu dài, không phải chỉ nhất thời, với mô hình tổ chức mang lại hiệu quả tốt nhất”, đó là những điều Hòa thượng Thích Như Niệm tâm huyết và đau đáu.

Hồng Minh