Chuyện ít biết đằng sau quy chuẩn đặt tên các cơn bão trên thế giới

Chuyện ít biết đằng sau quy chuẩn đặt tên các cơn bão trên thế giới
(PLO) - Không giống với cách đặt tên theo số ở Việt Nam, các cơn bão trên thế giới đều được gọi theo hệ thống tên của phụ nữ, nam giới, động thực vật. Trải qua hàng chục năm, quy chuẩn Quốc tế liên quan đến cách đặt tên cho các cơn bão vẫn để lại muôn vàn tranh cãi.

Lịch sử gây tranh cãi

Trong khi tên các cơn bão hiện nay có vẻ là đơn giản, nhưng kỳ thực hệ thống đặt tên cho bão lại có một lịch sử lâu dài và phức tạp. Nói cách khác, trong quá khứ nhiều cơn bão được đặt tên bằng các sử dụng các điểm vĩ độ, kinh độ cho tới mật mã quân sự… Và cho đến nay, con đường hoàn thiện hệ thống tên gọi cho bão vẫn nhiều gập ghềnh.

Ngược dòng chảy lịch sử, ban đầu các cơn bão ít nhiều đều được đặt theo tên các vị thánh được vinh danh. Điển hình cơn bão Santa ngày 26.7.1825 – một ngày dành riêng cho thánh Santa Anne. Nếu 2 cơn bão cùng xảy ra vào một ngày, thì cơn bão sau sẽ mang hậu tố cơn bão trước.

Ví dụ, cơn bão San Feliqe đánh vào bờ biên Puerto Rico ngày 13.9.1876, một cơn bão khác cũng xảy ra vào ngày 13.9.1928 – nó sẽ mang tên San Feliqe II.

Trong những năm 1850, một cơn bão ở Đại Tây Dương đã làm đắm tàu Antje, sau đó, nó được đặt tên là bão Antje, một cơn bão khác đổ bộ vào Florida trong Ngày lao động nên được mang tên bão Ngày lao động.

Nhận thấy cách đặt tên trên giống “một mớ bòng bong”, các nhà khoa học đã tính đến cách đặt tên theo vĩ – kinh độ. Tuy nhiên, phương pháp cồng kềnh này đã gây ra sự nhầm lẫn trên các chương trình truyền hình về dự báo thời tiết. 

Năm 1951, truyền thống đặt tên bão chính thức được hình thành dựa trên bảng chữ cái ngữ âm của quân đội Hoa Kỳ. Tuy nhiên, hệ thống này được chứng minh là quá khó hiểu và gây nhiều nhầm lẫn. Vì thế, năm 1953, các nhà dự báo thời tiết bắt đầu sử dụng bảng tên được quy định bởi NOAA – một cơ quan liên quan đến khí tượng thủy văn.

Hoặc theo nhiều nhà khí tượng, tên các cơn bão được đặt theo tên vợ. Minh chứng là, Trung tâm Dự báo Bão Quốc gia Mỹ đã sử dụng tên phụ nữ để đặt cho các cơn bão. Giới truyền thông đã tỏ ra thích thú khi mô tả các cơn bão mang tên nữ giới đầy “cuồng nộ”, “trêu ghẹo” hay “tán tỉnh” các bờ biển.

Tuy nhiên, phương pháp này đã gặp phải sự phản đối của các nhà hoạt động nữ quyền. “Trong một động thái khôn ngoan, tên các đấng mày râu đã được đưa vào từ năm 1979”, Dennis Feltgen - phát ngôn viên của Trung tâm Bão quốc gia Mỹ cho biết thêm.

Đặt theo tên của phụ nữ giết chết nhiều người

Khách quan nhìn nhận, tên bão quan trọng hơn những gì con người có thể nghĩ. Một nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà nghiên cứu tại ĐH Illinois và ĐH Arizona Mỹ cho thấy: cơn bão được đặt theo tên của phụ nữ giết chết nhiều người hơn cơn bão được đặt theo tên nam giới.

Điều này không liên quan tới cường độ của bão mà xuất phát từ ý thức chủ quan đối với các cơn bão nhiệt đới mang tên nữ. Để chứng minh kết luận này đúng, cơn bão mang tên Patricia với sức gió mạnh 322km/h, khiến nó trở thành cơn bão mạnh nhất từng được ghi nhận ở phía tây bán cầu.

Hiện, tên bão được xác định bởi Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO)trụ sở tại Geneva – phụ trách cập nhập thời tiết 6 khu vực của Thế giới. Trong đó, Hoa Kỳ có tới 4 khu vực được theo dõi cẩn thận.

Đối với các cơn bão nhiệt đới, Trung tâm Bão quốc gia Mỹ đã lập ra 6 danh sách tên bão được duy trì và cập nhập bởi các nước thành viên của WMO thông qua một Ủy ban bầu cử quốc tế. Danh sách có chứa các tên bằng tiếng Pháp, Tây Ban Nha, Hà Lan và Anh. 

Dĩ nhiên, danh sách được lưu giữ trong vòng quay không đổi. Ví dụ, danh sách tên năm 2010 sẽ được tái sử dụng một lần nữa vào năm 2016, cứ như vậy cho tới khi hết 6 danh sách. Cơn bão năm 2016 tại Tây Bắc Thái Bình Dương (thuộc danh sách 4) có tên Dianmu được Trung Quốc đưa ra – Việt Nam gọi đây là cơn bão số 3.

Đọc thêm

Việt Nam phát biểu chung đại diện nhóm các nước tại Khóa họp 55 Hội đồng Nhân quyền

 Đại sứ Mai Phan Dũng, Trưởng Phái đoàn Thường trực của Việt Nam tại Liên hợp quốc phát biểu tại Phiên họp. Ảnh: Anh Hiển/TTXVN
(PLVN) - Theo tin từ Phái đoàn đại diện thường trực Việt Nam bên cạnh Liên hợp quốc (LHQ), Tổ chức Thương mại thế giới và các Tổ chức quốc tế khác tại Geneva, trong khuôn khổ Khóa họp 55 của Hội đồng Nhân quyền (HĐNQ) LHQ tại Geneva, Thụy Sĩ, ngày 27/3, Đại sứ Mai Phan Dũng, Trưởng Phái đoàn đã có bài phát biểu chung trong Phiên thảo luận chung tại đề mục về việc theo sát và thực hiện Tuyên bố và Chương trình hành động Vienna (VDPA) với chủ đề về bảo vệ cơ sở hạ tầng thiết yếu người dân trong xung đột vũ trang, thu hút đông đảo các nước tham gia quan tâm và đồng bảo trợ.

Việt Nam – Hoa Kỳ thúc đẩy việc triển khai các thỏa thuận cấp cao

Hình ảnh tại Đối thoại.
(PLVN) - Nhận lời mời của Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken và triển khai thực hiện Tuyên bố chung giữa Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden tháng 9/2023 về nâng cấp quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ lên Đối tác chiến lược toàn diện, ngày 25/3, tại thủ đô Washington D.C., Hoa Kỳ, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn và Ngoại trưởng Antony Blinken đã đồng chủ trì Đối thoại cấp Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam - Hoa Kỳ lần thứ nhất.

Pháp nâng cảnh báo khủng bố lên mức cao nhất

Tháp Eiffel là biểu tượng nổi tiếng và hấp dẫn nhất của thủ đô Paris, Pháp. Ảnh: REUTERS/Sarah Meyssonnier.
(PLVN) - Chính phủ Pháp đã nâng cảnh báo khủng bố lên mức cao nhất sau vụ xả súng đẫm máu tại nhà hát ở ngoại ô Moscow, Nga. Thông báo được đưa ra sau cuộc họp giữa các quan chức an ninh và quốc phòng cấp cao của Pháp với Tổng thống Emmanuel Macron.