Trong báo cáo phân tích về động thái: “Ngân hàng dự trữ liên bang Mỹ (Fed) hạ lãi suất khẩn cấp – liệu đã đúng bệnh và hàm ý đối với Việt Nam?”, vừa công bố, TS.Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế trưởng BIDV và Nhóm tác giả Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV nhận định, trong bối cảnh dịch Covid-19 đã và đang có tác động tiêu cực đến cả tổng cung (các ngành sản xuất theo chuỗi) và tổng cầu (du lịch - nhà hàng -khách sạn, vận tải, giao thương, giải trí, bán lẻ…), giảm lãi suất cơ bản của Fed chưa phải là đúng bệnh, nhất là trong bối cảnh dư địa giảm lãi suất không còn nhiều (ở Nhật Bản và châu Âu thậm chí lãi suất cơ bản âm); thậm chí, động thái giảm mạnh lãi suất này chứng tỏ tiềm ẩn nhiều rủi ro phía trước. Vì vậy thị trường có phản ứng trái chiều.
Fed đã bất ngờ cắt giảm 0,5% lãi suất cơ bản về mức 1,0-1,25%, mà không cần chờ tới cuộc họp chính thức ngày 17-18/3. Nguyên nhân chính được Fed đưa ra là do lo ngại tác động tiêu cực của dịch Covid-19 đến kinh tế Mỹ và toàn cầu.
Liên hệ với Việt Nam, TS Cấn Văn Lực cho rằng, đang có nhiều ý kiến thảo luận xoay quanh việc dùng chính sách tiền tệ hay tài khóa để hỗ trợ nền kinh tế Việt Nam.
Việc xác định đúng và trúng chính sách, công cụ hỗ trợ lúc này là rất quan trọng, trong điều kiện nguồn lực có hạn và dư địa chính sách không còn nhiều.
“Theo chúng tôi, nhiệm vụ ưu tiên số 1, quan trọng hàng đầu hiện nay phải là phòng chống dịch Covid-19 hiệu quả; bởi vì làm tốt điều này cũng chính là góp phần quan trọng ổn định kinh tế - xã hội và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế” - TS.Cấn Văn Lực nhấn mạnh.
Cũng theo nhóm nghiên cứu, các gói chính sách kinh tế cần hướng đến hỗ trợ ổn định, khắc phục khó khăn, vượt qua cú sốc về cả phía cung và cầu, cũng như chuẩn bị tốt nhất để tạo đà phục hồi mạnh ngay sau khi dịch bệnh kết thúc.
Trong những trường hợp chống cú sốc ngắn hạn như hiện nay, chính sách tài khóa nên được ưu tiên hơn là chính sách tiền tệ, do hiệu quả tức thì, ít độ trễ hơn của chính sách tài khóa. Tuy nhiên, vẫn phải kết hợp hài hòa cả hai nhóm chính sách này thì hiệu quả hỗ trợ mới tốt hơn.
Để hỗ trợ hộ kinh doanh và DN về dòng tiền và tính thanh khoản, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã yêu cầu các tổ chức tín dụng (TCTD) xem xét cho phép bên vay giãn, hoãn nợ, giảm lãi/phí, không chuyển nhóm nợ, cho vay mới phục vụ sản xuất kinh doanh…
Các TCTD đã tung ra hàng loạt các gói tín dụng với lãi suất giảm từ 0,5-2%/năm, giảm một số loại phí, rà soát, xem xét từng khách hàng, khoản vay để có biện pháp hỗ trợ tương ứng.
Theo đó, NHNN cần sớm ban hành văn bản hướng dẫn, quy định tiêu chí hỗ trợ để các TCTD nhất quán thực hiện và tiếp tục hỗ trợ gián tiếp như cho vay tái cấp vốn, cho vay trên thị trường mở để các TCTD có thể tiếp cận một phần nguồn vốn chi phí thấp hơn.
Đối với chính sách tài khóa, Chính phủ chỉ đạo sớm cho phép giãn, hoãn các nghĩa vụ tài chính (nộp thuế, chi trả BHXH, tiền thuê đất…). Chính phủ sớm trình Quốc hội chính thức cho phép giảm thuế thu nhập DNNVV xuống mức 15-17% (Luật Hỗ trợ DNNVV năm 2017 cho phép điều này, nhưng cần được Quốc hội thông qua).
Cùng với đó là đẩy mạnh giải ngân đầu tư công, đặc biệt là lĩnh vực y tế, giáo dục, bảo vệ môi trường, các dự án lớn, các dự án đầu tư cơ sở hạ tầng đã được phê duyệt theo kế hoạch.
“Việc Fed giảm lãi suất khiến đồng USD và thị trường chứng khoán biến động, giá vàng tăng,… Chính phủ chỉ đạo dùng nhiều công cụ, biện pháp để kiểm soát lạm phát, ổn định tỷ giá, thị trường ngoại hối và thị trường vàng - cũng là động lực quan trọng góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, giúp người dân và DN yên tâm làm ăn hơn” - ông Lực và các cộng sự nhấn mạnh.
Cuối cùng, Chính phủ chỉ đạo quyết liệt để tận dụng cơ hội nhằm: Tiếp tục cải thiện mạnh mẽ, thực chất hơn môi trường kinh doanh, giảm mạnh chi phí không chính thức, tạo điều kiện thu hút đầu tư (tư nhân và FDI phát triển tốt hơn); tận dụng các cơ hội kinh doanh mới từ các lĩnh vực, ngành nghề kinh doanh mới, nhiều cơ hội phát triển như kinh tế số, thương mại điện tử, thanh toán điện tử, dịch vụ trực tuyến…;
Tận dụng các cơ hội từ các hiệp định thương mại thế hệ mới (FTA), nhất là EVFTA (dự kiến hiệu lực từ tháng 7/2020); hỗ trợ DN về tiếp cận thông tin, kết nối thị trường, đối tác thay thế các nguồn nguyên liệu đầu vào, sản phẩm đầu ra nhằm nhanh chóng ổn định chuỗi sản xuất, cung ứng và tiêu thụ…
Thị trường tài chính Việt Nam tiếp tục xu hướng ổn định
Trong đánh giá nhanh của HSBC Việt Nam về những tác động từ quyết định của FED, ông Ngô Đăng Khoa, Giám đốc Khối ngoại hối và thị trường vốn, HSBC Việt Nam nhận định việc cắt giảm lãi suất của FED đã nằm trong suy đoán của nhiều nhà đầu tư tham gia thị trường. “Việc cắt giảm có phần đột ngột có lẽ gây bất ngờ cho thị trường, tuy nhiên thị trường tài chính Việt Nam vẫn tiếp tục vận động theo xu hướng bình ổn, chủ động nhờ vào chính sách điều hành linh hoạt và bám sát các mục tiêu của NHNN như ổn định kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát” - ông Khoa nhấn mạnh.
