Từ ngày 20/1/2017, tổng thống thứ 44 của nước Mỹ Barack Obama hoàn toàn trở thành “người hưu trí”. Ông sẽ không thể trở lại cương vị của mình như trong thời gian hai nhiệm kỳ.
Truyền thống giới hạn hai nhiệm kỳ tổng thống được hình thành từ thời của tổng thống đầu tiên của nước Mỹ George Washington - người đã từ chối tranh cử nhiệm kỳ 3. Truyền thống này được tuân thủ dù không được định rõ cho đến khi Flanklin Delano Roosevelt đã hành động khác khi giành quyền tranh cử tổng thống trong 4 cuộc bầu cử liên tiếp. Đến năm 1951, việc sửa đổi điều 22 Hiến pháp Hoa Kỳ với giới hạn 2 nhiệm kỳ tổng thống mới được thông qua.
Quyền lợi gì sau khi nghỉ hưu?
Luật của Mỹ đảm bảo lương hưu của các cựu tổng thống tương đương với lương của quan chức nhà nước cấp 1. Trong nhóm này gồm có tất cả những người đứng đầu các Bộ và giám đốc của một số bộ phận quan trọng nhất của Mỹ.
Vào tháng 3/2016, Barack Obama đã chú ý đến việc tăng 17,9% lương hưu cho các cựu tổng thống Mỹ kể từ năm 2017. Trong năm 2016, lương của các cựu tổng thống khoảng 206.000 USD/năm. Obama nhận khoản lương hưu đầu tiên của mình vào tháng 2/2017 ngay sau lễ nhận chức của người chủ mới Nhà Trắng.
Ngoài lương hưu, nhà nước còn chi trả cho cựu tổng thống các khoản chi phí để duy trì các nhân viên hành chính và kỹ thuật, giao thông và bưu chính cũng như những nhu cầu khác bao gồm cả thực phẩm, nhưng số tiền này là hạn chế. Ví dụ, năm 2008 cựu tổng thống có quyền chi phí cho đội ngũ của mình không quá 100 nghìn USD/năm và trong suốt 30 tháng sau khi nghỉ hưu; trong tương lai sẽ giảm xuống còn 96 nghìn USD/năm.
Tổng thống nghỉ hưu được cơ quan mật vụ bảo vệ. Trên thực tế vệ sỹ của tổng thống về hưu vẫn là những vệ sỹ của tổng thống đương chức. Từ trước năm 1997, cựu tổng thống được bảo vệ suốt đời nhưng hiện giờ quyền lợi này chỉ được duy trì trong 10 năm đầu kể từ khi nghỉ hưu. Cựu Đệ nhất phu nhân cũng có quyền được bảo vệ nhưng chỉ trong trường hợp họ không lấy chồng khác. Con cái của cựu tổng thống được coi là những nhân vật được bảo vệ đặc biệt cho đến tuổi thành niên.
Theo sắc lệnh đặc biệt của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ, cựu tổng thống và các thành viên của gia đình có quyền chữa bệnh miễn phí trong các quân y viện. Trong trường hợp cựu tổng thống qua đời thì người vợ góa vẫn hưởng quyền được chăm sóc sức khỏe. Các cựu tổng thống cũng được nhà nước tổ chức mai táng. Có những quy tắc chung nhưng cựu tổng thống có thể tự mình đưa ra kịch bản của họ như Ronald Reagan đã làm.
Vợ góa của cựu tổng thống được hưởng mức trợ cấp 20 nghìn USD/năm nhưng chỉ trong trường hợp họ hủy bỏ lương hưu cá nhân. Họ cũng được nhà nước thanh toán về bưu chính.
 |
| Cựu tổng thống Bill Clinton tích cực hoạt động xã hội |
Các cựu tổng thống Mỹ làm gì sau khi nghỉ hưu?
Trong quá khứ các cựu tổng thống Mỹ vẫn tích cực hoạt động chính trị, mặc dù ở những vị trí ít quan trọng hơn. Cựu tổng thống John Adam sau khi nghỉ hưu 2 năm đã được bầu vào Quốc hội và là thành viên Quốc hội trong suốt 17 năm cho đến khi qua đời. Howard Taft khi nghỉ hưu đã quay lại với ngành luật và 10 năm sau trờ thành người đứng đầu Tòa án Tối cao Mỹ.
Ngày nay các cựu tổng thống không chọn con đường này. Thông thường họ có xu hướng đi thuyết trình, tham gia từ thiện, hoạt động với tư cách là cố vấn chính trị. Ngoài ra, theo yêu cầu của tổng thống đương nhiệm, các cựu tổng thống thực hiện chức năng của người đàm phán ở nơi nào mà các quan chức Mỹ không thể thực hiện vì những lý do khác nhau. Tất nhiên, không phải ai cũng đều có cuộc sống năng động như thế. Năm 1989, Ronald Reagan đã rời chức tổng thống và buộc phải giảm bớt hoạt động xã hội vào năm 1994 vì bệnh Alzheimer.
Hiện nay, ngoài Barack Obama nghỉ hưu, có bốn cựu tổng thống Mỹ còn sống là Jimmy Carter, Georg Bush-cha, Bill Clinton và George Bush-con. Thật thú vị rằng họ có thể được chia thành từng cặp theo độ tuổi: Carter và Bush cha trong năm 2016 đã tròn 92 tuổi, Clinton và Bush con-70. Obama 55 tuổi.
Tổng thống thứ 39 của Mỹ Jimmy Carter tại chức một nhiệm kỳ, cuộc bầu cử năm 1980, ông thất bại nặng nề trước Ronald Reagan. Tuy nhiên, hoạt động của ông sau khi từ chức gây được thiện cảm nhiều hơn khi còn đương chức. Carter đã thực hiện thành công nhiệm vụ phái viên không chính thức của Mỹ trong thời gian khủng hoảng ở các khu vực khác nhau trên thế giới. Kể từ đầu năm 1990, ông nhiều lần đến thăm Triều Tiên, giải quyết các vấn đề viện trợ lương thực và cứu hộ v.v... Carter cũng làm nhiệm vụ gìn hòa bình ở Ethiopia, Uganda, Bosnia, Sudan. Năm 2002, Jimmy Carter được trao giải Nobel Hòa bình “Vì nỗ lực giải quyết các cuộc xung đột một cách hòa bình trên thế giới và các cuộc đấu tranh cho nhân quyền”. Kể từ năm 1982, Carter tham gia giảng dạy và làm việc tại Đại học Emory ở Atlanta, Georgia. Cùng năm, ông lập Viện phi chính phủ của Trung tâm Carter với mục đích thực hiện quyền con người và các hoạt động từ thiện. Jimmy Carter lập kỷ lục về tuổi thọ sau khi nghỉ hưu- “thâm niên” thời gian hưu trí của ông lên đến 35 năm. Kỷ lục trước đó thuộc về Gerber Huver khi sống thêm 31 năm sau khi về hưu.
Tổng thống thứ 41 của Mỹ George Bush-cha cũng như Carter chỉ tại vị ở Nhà Trắng một nhiệm kỳ, song việc Bush thất cử trước Bill Clinton là bất ngờ. Khác với Carter, người chủ dòng họ Bush đã không thành công trong lĩnh vực gìn giữ hòa bình nhưng rất thành công với vai trò là cố vấn chính trị của con trai. George Bush-con đã vượt cha khi tại vị trong Nhà Trắng cả hai nhiệm kỳ. Gia đình Bush thành công không chỉ trong chính trị mà còn trong kinh doanh và Bush-con sau khi nghỉ hưu làm cố vấn của nhiều tập đoàn Mỹ.
Cũng như những tổng thống về hưu khác, George Bush-cha kiếm tiền giỏi từ những bài thuyết trình. Trong một cuộc phỏng vấn, Bush-con có lần kể rằng tiền thù lao của cha ông cho một bài phát biểu lên đến 50-75 nghìn USD. Và cũng như tất cả các cựu tổng thống, Bush-cha cũng làm từ thiện. Cùng với Bill Clinton, ông quyên góp tiền để giúp các nạn nhân của cơn bão “Catrina”. Trong những năm gần đây Bush-cha mắc chứng Parkinson và phải đi lại bằng xe lăn. Nhưng cựu tổng thống này đã nhảy dù vào dịp kỷ niệm 90 năm tuổi đời, cứ 5 năm Bush-cha lại kỷ niệm ngày sinh, kể từ năm 75 tuổi.
Tổng thống Mỹ thứ 42 Bill Clinton ngay từ nhiệm kỳ đầu tiên đã rất nổi tiếng và thậm chí còn được so sánh với John Kennedy. Trong thời gian tại vị 8 năm, Clinton đã vướng vào scandal với Monica Lewinski mà cho đến nay tai tiếng vẫn chưa được gột sạch. Ông đã tránh được việc bị luận tội nhưng sự tổn hại danh tiếng lại rất đáng kể. Sau khi nghỉ hưu, Clinton thường đi thuyết trình, nhờ đó mà ông có thể thuê các uật sư bảo vệ trong “vụ Lewinski”, cũng như nhân lên khối tài sản riêng. Ông cũng lập “Quỹ Clinton” để thực hiện những dự án nhân đạo-chống nạn dịch HIV, sự thay đổi khí hậu toàn cầu, chống nạn đói nghèo, phá hoại môi trường, giúp các nạn nhân thiên tai. Theo yêu cầu của Tổng thư ký LHQ Pan Ki Moon, Clinton đã tham gia điều phối viện trợ quốc tế cho các nạn nhân trận động đất ở Haiti.
 |
| Cựu tổng thống George Bush trổ tài vẽ tranh |
Tại thời điểm này, Tổng thống thứ 43 của nước Mỹ George Bush-con đang chốt danh sách những tổng thống Mỹ nghỉ hưu. Ở cuối thời kỳ tại chức, ông được gọi là “một trong số những tổng thống tồi tệ nhất lịch sử nước Mỹ”. Rời khỏi chức vụ, Bush-con đã hứa sẽ phổ biến dân chủ trên thế giới và viết hồi ký.
Cuốn hồi ký có tên “Những thời điểm bước ngoặt” ra mắt vào năm 2010 và thuộc loại sách bestseller. Tháng 1/2010, chấp nhận đề nghị của tổng thống Obama, Bush-con cùng với Bill Clinton đã đứng đầu quỹ hỗ trợ các nạn nhân trận động đất ở Haiti. Cũng như những người tiền nhiệm, Bush-con đã kiếm bộn tiền nhờ các bài thuyết trình.
Ngoài ra, cựu tổng thống này còn ưa thích hội họa. Năm 2013, trong một show truyền hình Bush kể rằng để hoàn thiện xưởng vẽ của mình, ông đã thuê giáo viên và trong tương lai hy vọng sẽ vẽ chân dung của những người quen là các nguyên thủ thế giới, trong đó có V.Putin. Không lâu sau đó các harker đã thâm nhập vào các cuộc trò chuyện của gia đình Bush, trên Internet có rò rỉ chi tiết thú vị-thực tế là Bush-con thích vẽ chân dung phong cách “nuy” sau đó gửi cho những người thân, trong đó có cha mình.
Nói chung trong thời gian làm tổng thống, George Bush-con thường xuyên rơi vào những tình huống kỳ lạ và điều này vẫn tiếp tục ngay cả khi ông nghỉ hưu. Chẳng hạn, vào tháng 7/2016, cựu tổng thống này đã làm cho dư luận sốc khi nhảy múa trong lễ tưởng niệm những người chết bởi cảnh sát Texas trong một cuộc bạo loạn...
