Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) là khâu đầu tiên của quá trình thi hành pháp luật, là “cầu nối” để đưa pháp luật vào cuộc sống. Xuất phát từ vai trò, ý nghĩa quan trọng của công tác PBGDPL, Đảng ta đã quan tâm đến công tác này. Ban Bí thư Trung ương Đảng có Chỉ thị số 32-CT/TW ngày 09/12/2003 về “tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân”; Chính Phủ có rất nhiều Đề án, Kế hoạch triển khai công tác PBGDPL.
Để triển khai có hiệu quả công tác PBGDPL trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc, ngành Tư pháp đã chủ động tham mưu cho Tỉnh ủy ban hành Chỉ thị số 28-CT/TU ngày 14/7/2015 về “Tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, đảng viên và nhân dân” và tham mưu cho UBND tỉnh trình HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết số 209/2015/NQ-HĐND về tăng cường công tác phổ biến, giáo dục pháp luật giai đoạn 2016-2020 trên địa bàn tỉnh (Nghị quyết 209).
Sau 3 năm triển khai thực hiện Nghị quyết số 209 công tác PBGDPL đã có những chuyển biến mạnh mẽ, được các ngành, các cấp quan tâm triển khai đồng bộ, hiệu quả thực hiện có trọng tâm, trọng điểm. Các ngành, các cấp xác định rõ công tác PBGDPL là nhiệm vụ của toàn bộ hệ thống chính trị đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, đã đồng loạt vào cuộc triển khai, coi PBGDPL một trong những nhiệm vụ quan trọng để đưa pháp luật đến với các tầng lớp nhân dân nhằm nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân.
Các mục tiêu, nhiệm vụ của Nghị quyết đề ra đã được thực hiện đúng yêu cầu, với nhiều giải pháp đồng bộ. Các đối tượng được PBGDPL đúng theo Nghị quyết đề ra. Nội dung, hình thức PBGDPL luôn được đổi mới phù hợp với từng đối tượng, địa bàn.
Đội ngũ báo cáo viên pháp luật, cán bộ pháp chế các sở, ngành đã được tập huấn nghiệp vụ, bồi dưỡng kiến thức pháp luật thường xuyên, đảm bảo tính chuyên nghiệp, cơ bản đã đáp ứng được yêu cầu công tác PBGDPL. Đến nay, có 139báo cáo viên cấp tỉnh, 178 báo cáo viên pháp luật cấp huyện. 100% báo cáo viên pháp luật đều là cán bộ, công chức trong các cơ quan Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, có phẩm chất chính trị vững vàng, am hiểu pháp luật, có uy tín nơi công tác...
Trong 3 năm qua đã tổ chức được 7 hội nghị tập huấn bồi dưỡng kiến thức pháp luật, nghiệp vụ PBGDPL cho đội ngũ Báo cáo viên pháp luật, cán bộ pháp chế của các sở, ban, ngành về các lĩnh vực. Thông qua hoạt động của đội ngũ Báo cáo viên pháp luật chủ trương, chính sách pháp luật của Đảng, Nhà nước đã được tuyên truyền, phổ biến đến cán bộ và người dân, những vấn đề người dân quan tâm được giải đáp.
Việc mở lớp tập huấn cho cán bộ và nhân dân ở cơ sở được các cấp ủy, chính quyền quan tâm. Trong 3 năm đã mở được 876 lớp bồi dường kiến thức pháp luật cho 132.977 lượt người tham dự, giúp cán bộ và nhân dân ở cơ sở nắm vững các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, tạo ý thức tự giác chấp hành pháp luật, hạn chế tình trạng vi phạm pháp luật do không hiểu biết pháp luật gây ra, góp phần đưa pháp luật đến với người dân, giúp nhân dân có ý thức hơn trong việc giữ gìn tình làng, nghĩa xóm, hạn chế những mâu thuẫn phát sinh từ cơ sở.
Phổ biến, giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức, cán bộ, chiến sỹ trong lực lượng vũ trang nhân dân được triển khai mạnh mẽ bằng nhiều hình thức phong phú. Tổ chức 6.037 hội nghị, lớp tập huấn, buổi tuyên truyền pháp luật với 435.019 người tham gia là cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, đoàn viên, hội viên và nhân dân về pháp luật liên quan đến hoạt động quản lý theo lĩnh vực ngành. Nhờ triển khai tốt công tác PBGDPL, trong 3 năm qua nhận thức và hành động của cán bộ, cán chức, viên chức, cán bộ, chiến sỹ trong lực lượng vũ trang nhân dân không ngừng được nâng lên góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị và của tỉnh.
Các cuộc thi tìm hiểu pháp luật đã được đông đảo cán bộ, công chức, viên chức và các tầng lớp nhân dân hưởng ứng nhiệt tình góp phần nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật trong cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân.Trong 3 năm qua tổ chức thành công 6 cuộc thi tìm hiểu pháp luật, gồm 3 cuộc thi sân khấu, 1 cuộc thi viết và 2 cuộc thi trực tuyến mỗi cuộc thi thu hút hàng trăm nghìn người tham dự.
Mô hình “Ngày Pháp luật” đi vào nề nếp, có chiều sâu và mang lại nhiều hiệu quả tích cực, hình thành thói quen tìm hiểu, học tập và nghiên cứu pháp luật trong cán bộ, công nhân, viên chức và nhân dân. Hàng năm, ngay sau khi có văn bản hướng dẫn của Bộ Tư pháp về việc triển khai thực hiện Ngày Pháp luật Việt Nam, Sở Tư pháp- Cơ quan thường trực Ban chỉ đạo Nghị quyết số 209/2015/NQ-HĐND tham mưu cho UBND tỉnh ban hành Kế hoạch tổ chức thực hiện Ngày Pháp luật Việt Nam trên địa bàn tỉnh.Trên cơ sở Kế hoạch của UBND tỉnh và hướng dẫn của Sở Tư pháp, hầu hết các sở, ban, ngành, đoàn thể ở tỉnh ban hành văn bản chỉ đạo triển khai tổ chức thực hiện Ngày Pháp luật Việt Nam tại ngành, đơn vị mình; 100% UBND các huyện, thành phố ban hành Kế hoạch tổ chức thực hiện Ngày Pháp luật Việt Nam trên địa bàn cấp huyện và triển khai Kế hoạch đến các cơ quan, đơn vị và UBND các xã, phường, thị trấn.
Ở cấp tỉnh: Các sở, ban, ngành, đoàn thể tích cực triển khai các hoạt động hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam bằng nhiều hoạt động thiết thực gắn với nhiệm vụ chính trị của ngành như: treo băng rôn tuyên truyền về Ngày pháp luật tại trụ sở cơ quan, đơn vị hoặc triển khai việc thực hiện Ngày pháp luật thông qua các buổi họp giao ban, các buổi sinh hoạt định kỳ, thông qua sinh hoạt Chi bộ, mở hội nghị, toạ đàm, nghiên cứu, tìm hiểu pháp luật thông qua phương tiện truyền thông.
Tại cấp huyện: Tập trung tuyên truyền trên hệ thống Đài truyền thanh huyện và loa truyền thanh cơ sở các nội dung tìm hiểu về Ngày Pháp luật Việt Nam, tuyên truyền các văn bản, chính sách pháp luật mới; treo gần 1000 pa nô, áp phích, băng zôn hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam trên các trục đường trung tâm của các huyện, thành phố, cổng cơ quan, trụ sở UBND các xã, phường, thị trấn, cổng trường học; tổ chức lồng ghép nội dung tìm hiểu Ngày Pháp luật Việt Nam trong sinh hoạt Chi bộ, các buổi họp dân; thông qua các cuộc vận động “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” , “toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư”, Chương trình xây dựng nông thôn mới, hội nghị đoàn thể...
Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho các đối tượng đặc thù theo quy định của Luật phổ biến, giáo dục pháp luật được các ngành, các cấp quan tâm thực hiện với nhiều hình thức đa dạng, phong phú, phù hợp với từng địa bàn và từng nhóm đối tượng. Trong đó nổi bật là phổ biến, giáo dục pháp luật cho người lao động trong các doanh nghiệp nhằm giúp người lao động bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp, xây dựng mối quan hệ lao động hài hòa, ổn định, giúp cho các doanh nghiệp tuân thủ đầy đủ chính sách pháp luật, tạo môi trường thuận lợi trong thu hút đầu tư của tỉnh.
Đã kết hợp phổ biến, giáo dục pháp luật với hỗ trợ pháp lý trong doanh nghiệp; hướng dẫn 55 doanh nghiệp thực hiện các quy định của pháp luật về tiền lương, cách tính lương làm thêm giờ, thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi, chi trả trợ cấp thôi việc; đôn đốc 193 đơn vị nợ đọng, chậm đóng BHXH bắt buộc thực hiện trích nộp BHXH theo quy định; khảo sát nhu cầu tuyên truyền , phổ biến pháp luật của 600 người lao động; tổ chức 58 buổi tư vấn pháp luật lưu động, sinh hoạt nhóm tại các khu nhà trọ công nhân.
Việc phổ biến, giáo dục pháp luật cho người khuyết tật luôn được chú trọng. Công tác truyền thông về trợ giúp pháp lý cho người khuyết tật được tăng cường; nâng cao năng lực thực hiện trợ giúp pháp lý cho người khuyết tật tuyên truyền các văn bản pháp luật về quyền của người khuyết tật, các chế độ, chính sách của Nhà nước trong việc tạo điều kiện, hỗ trợ người khuyết tật, thông qua đó giúp người khuyết tật biết được quyền của mình còn những người bình thường có nhận thức, thái độ đúng đắn, sẵn sàng hỗ trợ, giúp đỡ những người kém may mắn hòa nhập cộng đồng. Từ năm 2016 đến nay, phối hợp tuyên truyền pháp luật tổ chức 23 lớp bồi dưỡng kiến thức pháp luật về chế độ, chính sách cho người khuyết tật cho trên 3.000 lượt người khuyết tật trên địa bàn tỉnh.
Bên cạnh những kết quả đạt được công tác PBGDPL vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như: Trong công tác chỉ đạo triển khai một số cơ quan, đơn vị, địa phương còn chưa chủ động. Một số công chức tư pháp hộ tịch cấp xã chưa đáp ứng được yêu cầu trong tham mưu chính quyền triển khai công tác phổ biến, giáo dục pháp luật ở địa phương mình. Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật tại cấp huyện và cơ sở còn thụ động phụ thuộc vào các cơ quan cấp trên chỉ đạo xuống.
Nhìn chung sau 3 năm thực hiện, Nghị quyết số 209/2015/NQ-HĐND đã được triển khai tích cực đến nhân dân và đạt nhiều kết quả tốt, có định hướng, đi vào trọng tâm, trọng điểm, có hiệu quả. Hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật được đổi mới, đáp ứng nhu cầu tìm hiểu pháp luật của nhân dân. Đặc biệt là quan tâm phổ biến, giáo dục pháp luật cho các đối tượng đặc thù. Nhận thức pháp luật của cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân trên địa bàn tỉnh được nâng lên, góp phần phòng ngừa sai phạm, tiêu cực, nâng cao tinh thần đấu tranh trấn áp tội phạm, ý thức chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật và tinh thần mạnh dạn tố giác tội phạm trong quần chúng nhân dân, phục vụ có hiệu quả công tác đấu tranh phòng chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật khác, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, phát triển kinh tế - xã hội, ổn định chính trị và trật tự an toàn xã hội.
