Chuyện bí ẩn về bút danh Đoàn Chuẩn - Từ Linh

Những tác phẩm âm nhạc ký tên Đoàn Chuẩn - Từ Linh, từ giai điệu cho đến lời ca, là cả một sự gắn bó khăng khít không thể tách bạch được. Những câu chuyện xung quanh việc sáng tác chung của Đoàn Chuẩn và Từ Linh cho đến nay, vẫn còn là bí mật.

Vào ngày 27/04/2024 tại Nhà Hát Lớn (Hà Nội), người yêu nhạc sẽ có cơ hội chìm đắm trong đêm nhạc “Thiên Thai” với những tuyệt khúc bất hủ của các nhạc sĩ kỳ tài: Văn Cao, Đoàn Chuẩn - Từ Linh do Vàng Son Một Thuở thực hiện.

Lý giải về việc quyết định kết hợp các sáng tác của cố nhạc sĩ Văn Cao và Đoàn Chuẩn - Từ Linh trong một đêm nhạc, giám đốc sản xuất - ca sĩ Ngọc Châm cho biết: “2 cố nhạc sĩ đều có những điểm chung nhất định: Các nhạc sĩ đều cùng thời, có cùng giai đoạn sáng tác, và có những sáng tác bất hủ từ 1939 - 1970.

Không chỉ đơn thuần là thưởng thức âm nhạc, “Thiên Thai” còn kể lại những câu chuyện phía sau các nhạc sĩ và tác phẩm, bài hát đó bắt nguồn từ đâu, bí ẩn sau mỗi bài hát... (ảnh Vàng son một thuở).

Các sáng tác nổi tiếng của các cố nhạc sĩ đều nằm lòng trong mỗi người yêu nhạc. Thách thức của ê-kíp là làm thế nào để mỗi phần trình diễn đều có sự độc đáo, khác biệt ghi dấu ấn khó quên với người nghe. Với bàn tay dàn dựng của tổng đạo diễn tài hoa - nhạc sĩ Nguyễn Quang, giám đốc sản xuất - ca sĩ Ngọc Châm, cùng giọng hát của NSND Đức Long, Hồ Quỳnh Hương, Phạm Thu Hà...

“Thiên Thai” kỳ vọng đưa khán giả vào cõi mơ trác tuyệt. Không chỉ đơn thuần là thưởng thức âm nhạc, “Thiên Thai” còn kể lại những câu chuyện phía sau các nhạc sĩ và tác phẩm, bài hát đó bắt nguồn từ đâu, bí ẩn sau mỗi bài hát... những câu chuyện ly kì ít người biết xung quanh các tác phẩm do chính người thân của nhạc sĩ Văn Cao, Đoàn Chuẩn - Từ Linh chia sẻ.

Ca sĩ Ngọc Châm và cùng ca sĩ khác sẽ thể hiện các tuyệt khúc của các nhạc sĩ tài hoa trong "Thiên thai". (Ảnh: Vàng son một thuở).

Nhạc sĩ Đoàn Đính - con trai nhạc sĩ Đoàn Chuẩn - chia sẻ cùng ekip đêm nhạc “Thiên Thai” đã đưa ra một luận điểm khác: “Người ta nói bài "Tình nghệ sĩ" năm 1948 là sáng tác đầu tay của Đoàn Chuẩn nhưng không phải thế. Sáng tác đầu tay của bố tôi là "Ánh trăng mùa thu", sáng tác năm 1947, chỉ in hai mươi bản, tác giả giữ bản quyền không tái bản. Năm ấy ông đã lấy bút danh Đoàn Chuẩn - Từ Linh rồi. Bài "Đường về Việt Bắc" viết cho mẹ tôi cũng đề Đoàn Chuẩn - Từ Linh. Làm sao có ai lại nhờ người khác viết hộ lòng nhớ thương vợ mình, nhất là trong đó có những cái rất riêng như “Những chiều gió thu qua mành the, thầm nhắc anh về”.

Một lần, nhạc sĩ Guitar Văn Vượng có nói với tôi: Đính ơi, bố em nói với anh, “Từ Linh” là tên đầu tên cuối của chữ Thanh Hằng (T-H). Thanh Hằng là người con gái ông yêu sâu đậm, có thể ông đã dùng cách đó hợp thức hoá tên người yêu. Những chuyện đó bố tôi không nói với tôi. Nhưng dù sao, Đoàn Chuẩn - Từ Linh đã là cái tên rất đẹp rồi, mọi người đừng đi sâu tìm Đoàn Chuẩn là ai, Từ Linh là ai nữa. Bố chỉ nói với chúng tôi: Các con ạ, tất cả sáng tác của bố là nhật ký tình yêu của bố”.

Nhắc đến Thanh Hằng, nàng thơ một thuở của cha mình, Đoàn Đính không tiếc kể thêm hai giai thoại gắn liền hình ảnh người đẹp này với các sáng tác của cha ông. “Cha tôi yêu mẹ tôi và sống với bà cả đời, nhưng chỉ viết cho bà hai bài hát, trong khi ông yêu một ca sĩ nổi danh xinh đẹp Hà thành lúc đó tên là Thanh Hằng và viết đến 6 bài hát tặng nàng.

Mẹ tôi hay chuyện đang ở Hải Phòng lập tức đi ôtô lên Hà Nội. Ai cũng tưởng sẽ có cuộc đánh ghen lớn, nào ngờ mẹ tôi nhẹ nhàng hỏi: “Chị hỏi thật em, em có yêu anh Đoàn Chuẩn không?”. Thanh Hằng trả lời rằng có. Bà nói tiếp: “Em yêu anh Chuẩn 1 thì chị yêu anh Chuẩn 10, chị sẵn sàng nhường anh Chuẩn cho em. Em trót yêu anh Đoàn Chuẩn nhà chị thì em cố yêu nốt sáu đứa con của anh ấy nhé”.

Thế là Thanh Hằng tỉnh mộng trả mẹ tôi tất cả thư từ của hai người và xé những bài hát cha tôi tặng. Vì thế cha tôi mới viết tác phẩm "Bài ca bị xé". Sau này được tin Thanh Hằng đi lấy chồng, cha tôi viết và gửi cho bà ấy ca khúc "Lá đổ muôn chiều". Nhận được bài hát của cha tôi, bà ấy khóc không đi lấy chồng nữa”, nhạc sỹ Đoàn Đính kể.

Đoàn Đính còn kể cha ông là tay chơi Bắc Kỳ có hạng, trong nhà có sáu ô tô, trước cửa có cây xăng riêng để phục vụ ông. Trong nhà, ông thuê thợ xây một phòng riêng thả đầy bóng bay lên trần, quả nào xì hơi bắt người nhà đi mua thả bù làm phòng tiếp bạn bè. Khách đến thoải mái thưởng thức âm nhạc, hoa quả, rượu ngoại…

Đoàn Chuẩn (1924 - 2001) sinh ra tại Hải Phòng, ông xuất thân là nghệ sĩ biểu diễn ghi-ta Hawaii nhưng được người đời biết đến nhiều hơn ở vai trò nhạc sĩ với những tác phẩm đi cùng năm tháng như “Chuyển bến”, “Gởi gió cho mây ngàn bay”, “Gửi người em gái”, “Lá đổ muôn chiều”, “Lá thư”, “Tà áo xanh”, “Tình nghệ sĩ”, “Thu quyến rũ”,... Hầu hết các ca khúc của nam nhạc sĩ đều được ghi tên tác giả là "Đoàn Chuẩn - Từ Linh".

Còn Từ Linh tên thật là Hà Đình Thâu (1928 - 1987) sinh tại Hà Nội, quê gốc ở Hưng Yên. Sinh thời, ông là người có nhiều tài lẻ khi biết chơi guitar, thổi kèn, thường tỉ mẩn sửa cassette, biết tiêm phòng, chụp và chơi ảnh.