Chương trình MTQG dòng vốn mới mở lối phát triển bền vững cho vùng đồng bào Nghệ An

(PLVN) - Chương trình MTQG về phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và MN đã mở ra “cú hích” mới cho bà con miền núi tỉnh Nghệ An. Từ bảo vệ hơn 650 nghìn ha rừng đến xây dựng sinh kế bền vững, Chương trình không chỉ góp phần thay đổi cơ cấu kinh tế vùng cao mà còn vun đắp cho hành trình phát triển xanh, hài hoà và dài lâu của tỉnh.

Chủ Nhật 23/11/2025 16:54 (GMT+7)

Tiểu dự án 1, thuộc Dự án 3 Chương trình MTQG về phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và MN đã và đang từng bước đổi thay màu xanh tại những vùng núi của Nghệ An. Theo báo cáo của Chi Cục Kiểm lâm Nghệ An, đối với Tiểu dự án 1, thuộc Dự án 3, giai đoạn 2021-2024 đến nay đã giải ngân được số tiền 179,38 tỷ đồng, hỗ trợ bảo vệ 651.292ha rừng và trồng mới 200ha rừng sản xuất. Đây là con số rất lớn, cho thấy hiệu quả rõ rệt của chính sách giao khoán, khoanh nuôi và gìn giữ tài nguyên rừng.

Riêng đối với năm 2025, do chuyển đổi sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp nên nguồn vốn hiện đang đợi HĐND tỉnh ra nghị quyết do trước đó bỏ chính quyền cấp và sẽ được triển khai và sẽ giải ngân trong thời gian ngắn nhất.

Lực lượng Kiểm lâm và Ban Quản lý Rừng phòng hộ, Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Huống tuần tra kiểm soát

Với Tiểu dự án 2, thuộc Dự án 3 (phát triển vùng trồng dược liệu quý), trong 6 tháng đầu năm 2025, Sở Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục đôn đốc, hướng dẫn UBND huyện Kỳ Sơn (cũ) đăng tải nội dung thông báo mời chủ trì liên kết. Do quá trình sắp xếp chính quyền địa phương 2 cấp và ảnh hưởng của thiên tai đã khiến việc triển khai thực hiện còn gặp nhiều khó khăn. Các cơ quan chuyên môn đã phối hợp tháo gỡ vướng mắc, đồng thời kiến nghị cấp thẩm quyền ban hành hướng dẫn cụ thể hơn về quy trình, cơ chế, định mức hỗ trợ.

Dù còn nhiều trở ngại, 6 tháng đầu năm 2025 các Chương trình vẫn ghi nhận nhiều kết quả tích cực. Những mô hình phát triển sản xuất nông nghiệp, bảo vệ rừng, hợp tác xã, OCOP bước đầu phát huy hiệu quả, góp phần nâng cao thu nhập, cải thiện sinh kế cho đồng bào dân tộc thiểu số.

Việc bảo vệ hơn 650 nghìn ha rừng và triển khai các nội dung liên quan đến phát triển vùng trồng dược liệu quý thể hiện định hướng phát triển nông nghiệp bền vững gắn với khai thác tiềm năng bản địa, phù hợp với đặc thù vùng cao. Các mô hình hỗ trợ liên kết sản xuất gắn với chuỗi giá trị nông sản đang từng bước hình thành giúp đồng bào nâng kỹ năng sản xuất và khả năng tiếp cận thị trường.

Hình ảnh cán bộ và người dân cùng nhau tuần tra giữ màu xanh của rừng

Tuy nhiên, công tác triển khai do nguồn vốn được phân bổ chậm, chưa đồng bộ với tiến độ lập kế hoạch địa phương. Một số nội dung triển khai như hỗ trợ phát triển vùng trồng dược liệu quý còn thiếu hướng dẫn cụ thể về quy trình, cơ chế, định mức và chưa thu hút được doanh nghiệp tham gia liên kết...

Đến cuối tháng 10/2025, nguồn vốn thực hiện Tiểu dự án 1, thuộc Dự án 3 được bố trí từ vốn sự nghiệp nguồn ngân sách Trung ương giai đoạn 2022-2025 là 1.335.703 triệu đồng. Trong đó: kết quả huy động, phân bổ và thực hiện nguồn lực giai đoạn 2022-2024 là 1.077.310 triệu đồng; Kế hoạch huy động, phân bổ nguồn lực đến cuối năm 2025 là 258.393 triệu đồng.

Tổng diện tích rừng quy hoạch là rừng phòng hộ và rừng sản xuất là rừng tự nhiên đã giao cho cộng đồng, hộ gia đình được hỗ trợ bảo vệ, chốt năm 2020 là 17.124,97 ha/89.338,43 ha diện tích đã giao cho hộ gia đình, các nhân, cộng đồng dân cư, đạt 19,17%

Trong đó, diện tích rừng phòng hộ và rừng sản xuất là rừng tự nhiên đã giao cho cộng đồng, hộ gia đình được hỗ trợ bảo vệ là 88.669,49 ha/149.623,12 ha diện tích đã giao cho hộ gia đình, các nhân, cộng đồng dân cư, đạt 59,26%.

Diện tích rừng phòng hộ và rừng sản xuất là rừng tự nhiên đã giao cho cộng đồng, hộ gia đình được hỗ trợ bảo vệ lũy kế đến năm báo cáo 304.603,98 ha/433.404,09 ha diện tích đã giao cho hộ gia đình, các nhân, cộng đồng dân cư, đạt 70,28%

Những bản làng vùng sâu vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống

Việc thực hiện hỗ trợ khoán bảo vệ lũy kế đến nay là 260.463,46 lượt ha; Hỗ trợ bảo vệ rừng lũy kế đến nay là 304.603,98 lượt ha. Đây là nền tảng quan trọng giúp nâng cao độ che phủ rừng, bảo vệ môi trường sinh thái, duy trì nguồn nước, giảm phát thải carbon và hạn chế tối đa tình trạng phá rừng, đốt nương làm rẫy.

Theo đánh giá của ngành Lâm nghiệp Nghệ An, Tiểu dự án 1 của Dự án 3 đã tạo chuyển biến rõ rệt trong nhận thức của người dân; nhiều hộ đồng bào trước đây sống dựa vào khai thác lâm sản đã và đang chuyển sang tham gia tổ nhóm bảo vệ rừng, mô hình kinh tế dưới tán rừng hoặc trồng rừng sản xuất, từ đó có sinh kế ổn định và bền vững hơn. Chính sách hỗ trợ đã giúp người dân giảm phụ thuộc vào rừng tự nhiên, đồng thời góp phần cải thiện chất lượng rừng và trật tự an ninh tại nhiều địa phương miền núi.

Hiện nay, Sở Nông nghiệp và Môi trường đang đề xuất Bộ Dân tộc và Tôn giáo tham mưu Thủ tướng Chính phủ điều chỉnh Quyết định 1719/QĐ-TTg theo hướng mở rộng thêm nội dung hỗ trợ như: giao đất gắn với giao rừng, chuyển hóa rừng gỗ nhỏ sang gỗ lớn, hỗ trợ khoanh nuôi tái sinh, hỗ trợ sinh kế dưới tán rừng…

Dòng vốn MTQG theo Quyết định 1719 được kỳ vọng sẽ tạo sức mạnh tổng hợp để Nghệ An tiếp tục hoàn thiện các mô hình phát triển kinh tế rừng, tăng cường bảo vệ tài nguyên và nâng cao đời sống đồng bào DTTS. Khi chính sách đi vào thực chất, rừng không chỉ xanh hơn mà còn trở thành bệ đỡ bền vững cho sinh kế, môi trường và tương lai của miền núi xứ Nghệ.

Ngô Toàn