Thưa ông, được biết Quỹ Hòa bình và Phát triển Việt Nam được đánh giá như là một tổ chức thành viên kiểu mới của Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam. Ông có thể cho biết điều gì tạo nên sự độc đáo này?
- Có thể nói, sự ra đời của Quỹ Hòa Bình và Phát triển Việt Nam cách đây 20 năm như là một sáng tạo của công tác đối ngoại nhân dân, nhằm đóng góp cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Từ khi thành lập đến nay, Quỹ đã trải qua 4 kỳ Đại hội. Bà Nguyễn Thị Bình là người sáng lập và được tín nhiệm bầu làm Chủ tịch Quỹ trong suốt 3 kỳ Đại hội I, II, III. Đến Đại hội IV năm 2019, bà Nguyễn Thị Bình do tuổi cao, sức yếu nên thôi không làm Chủ tịch Quỹ và được suy tôn làm Chủ tịch danh dự Quỹ và ông Hà Hùng Cường, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Bộ trưởng Bộ Tư pháp được nhất trí bầu làm Chủ tịch Quỹ.
Trước hết, Quỹ có đầy đủ các đặc điểm đặc trưng của hình thức tổ chức “phi chính phủ” đang phổ biến trên thế giới. Quỹ được tổ chức gọn với khoảng 40 thành viên, tất cả đều tự nguyện tham gia đóng góp phi vụ lợi cho hoạt động của Quỹ. Tên gọi “Quỹ” (tiếng Anh là Foundation) mà không phải là “Hội” để góp phần làm nổi bật đặc tính “tổ chức phi chính phủ” của Quỹ và để không lẫn lộn với các tổ chức xã hội khác. Hình thức tổ chức này tạo điều kiện thuận lợi cho Quỹ trong việc đa dạng hóa quan hệ đối ngoại và tham gia các thiết chế, diễn đàn phi chính phủ khu vực và quốc tế.
Thứ hai, Quỹ cũng là một tổ chức think-tank có nhiệm vụ nghiên cứu, tham mưu về các vấn đề đối ngoại, an ninh và phát triển. Phần lớn thành viên của Quỹ là các nhà hoạt động đối ngoại lâu năm và chuyên gia trên các lĩnh vực, có hiểu biết, năng lực và tâm huyết để tình nguyện đóng góp trí tuệ cho lợi ích quốc gia - dân tộc. Các hoạt động nghiên cứu, tham mưu của Quỹ là đóng góp thuộc kênh 2 - không chính thức - có giá trị tham khảo đối với các cơ quan hoạch định chính sách.
Thứ ba, lĩnh vực hoà bình và phát triển là 2 lĩnh vực chủ đạo có tác động bao trùm đối với tình hình thế giới và lợi ích quốc gia - dân tộc, cho phép Quỹ triển khai hoạt động trong một không gian rất rộng lớn với các quan hệ đối ngoại và loại hình hoạt động rất phong phú, đa dạng, đáp ứng được nhu cầu đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ đối ngoại trong tình hình mới.
Các đặc điểm, ưu thế đó đã được Quỹ tích cực phát huy, triển khai được nhiều hoạt động có hiệu quả và đạt được nhiều thành tích quan trọng trong 2 thập niên qua.
Ông có thể nói rõ hơn về một số thành tựu nổi bật mà Quỹ đã đạt được trong 20 năm hoạt động vừa qua?
- Quỹ Hòa bình và Phát triển Việt Nam đã đạt được nhiều thành tích trong đấu tranh, vận động bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc và đóng góp tích cực trong phong trào nhân dân thế giới vì hòa bình, hợp tác, phát triển bền vững và tiến bộ xã hội.
Trong công tác đối ngoại nhân dân, ngay sau khi đi vào hoạt động, Quỹ đã nhanh chóng thiết lập và mở rộng quan hệ đối ngoại. Uy tín quốc tế và các mối quan hệ đối ngoại rộng rãi của lãnh đạo và nhiều thành viên Quỹ, nhất là uy tín của bà Nguyễn Thị Bình, nhà hoạt động chính trị và ngoại giao kiệt xuất có bề dày kinh nghiệm, đã tạo điều kiện rất thuận lợi cho Quỹ xúc tiến các mối quan hệ đối tác.
Có thể nói Quỹ hiện là tổ chức đối ngoại nhân dân có quan hệ đối ngoại rộng bậc nhất với hàng trăm tổ chức đối tác và tham gia nhiều thiết chế đa phương nhất, trong đó có các thiết chế quan trọng như Cơ chế tư vấn phi chính phủ của Hội đồng Kinh tế - Xã hội Liên Hợp quốc (UN ECOSOC), Uỷ ban Liên chính phủ về nhân quyền ASEAN (AICHR), Diễn đàn Xã hội thế giới, Diễn đàn Nhân dân Á - Âu (AEPF), Diễn đàn Nhân dân ASEAN (APF), Mạng lưới Đoàn kết Nhân dân Nam - Nam, Tổ chức Tiến bộ Quốc tế (PI)…
Một trong những nhóm đối tác chính của Quỹ là các tổ chức cánh tả, tiến bộ ở các nước châu Á, châu Âu, châu Mỹ, Trung Đông và châu Phi. Nhóm đối tác quan trọng khác là các tổ chức “xã hội dân sự” có vị trí, vai trò quan trọng tại các nước và tại các diễn đàn khu vực, quốc tế. Đặc biệt, Quỹ đã thiết lập được quan hệ với các tổ chức think-tank và một số học giả tiến bộ nổi tiếng như Samir Amin, Francois Houtar, Walden Bello, Francisco Nemenzo, Marta Henecker, Michael Lebovitz, Pablo Solon, Michel Brei, Atilio Boron v.v…
 |
Hội thảo quốc tế Hòa bình An ninh tại châu Á và châu Âu: Thách thức và tầm nhìn của người dân. (Nguồn. Quỹ Hoà bình và Phát triển Việt Nam) |
Theo đánh giá của các đối tác thì hoạt động đối ngoại của Quỹ rất phong phú và đa dạng, ông có thể cho biết một số hoạt động đối ngoại mà các ông đánh giá là hiệu quả?
- Trước hết, như chúng ta biết, Quỹ đã hiện diện và hoạt động có hiệu quả tại các diễn đàn đa phương quan trọng nói trên. Tại các diễn đàn này, Quỹ đã tích cực giới thiệu về những thành tựu của công cuộc Đổi mới và con đường phát triển của đất nước nhằm tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ của bạn bè và đối tác quốc tế đối với Việt Nam, đấu tranh chống lại các hoạt động và luận điệu xuyên tạc, chống phá Việt Nam của các thế lực phản động, thù địch, đồng thời, đóng góp có trách nhiệm vào sự nghiệp chung vì một khu vực, thế giới hoà bình, phát triển công bằng và bền vững.
Bên cạnh đó, Quỹ cũng đã chủ động tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo quốc tế, khu vực về các chuyên đề khác nhau trong các lĩnh vực hoà bình và phát triển nhằm nhận diện, làm rõ các thời cơ, thách thức và đề xuất giải pháp đối với các vấn đề đặt ra đối với Việt Nam, khu vực và thế giới. Đồng thời, Quỹ cũng chú trọng phát triển quan hệ đối tác, triển khai các hoạt động trao đổi, hợp tác song phương nhằm củng cố quan hệ hữu nghị, đoàn kết với nhiều tổ chức nhân dân các nước tại các châu lục.
Trong các hoạt động đối ngoại, Quỹ luôn nhất quán đề cao các giá trị hòa bình, dân chủ, chính nghĩa, công bằng, tiến bộ và văn minh, vì một Việt Nam độc lập, tự chủ, phát triển thịnh vượng, bền vững, có quan hệ hữu nghị và hợp tác bình đẳng, cùng có lợi với tất cả các nước trên thế giới.
Thông qua các hoạt động này, Quỹ đã tranh thủ được sự đồng tình, ủng hộ của nhiều tổ chức nhân dân các nước đối với Việt Nam, vận động được nhiều tổ chức lên tiếng, tham gia bảo vệ lợi ích của Việt Nam trên các vấn đề dân chủ, nhân quyền, chủ quyền biển đảo và công lý cho nạn nhân chất độc da cam/dioxin tại Việt Nam. Đồng thời, Quỹ cũng đã huy động được tài trợ của nhiều đối tác để triển khai các hoạt động hỗ trợ người nghèo, nạn nhân chiến tranh, bảo vệ môi trường, thúc đẩy bình đẳng giới v.v…
Thông qua các hoạt động trên, uy tín quốc tế của Quỹ cũng được khẳng định, nâng cao với việc Quỹ được công nhận tư cách Tư vấn của Hội đồng Kinh tế - Xã hội Liên Hợp quốc, của Uỷ ban liên chính phủ về Nhân quyền của ASEAN, được bầu làm thành viên Ban Tổ chức Quốc tế của Diễn đàn Nhân dân Á - Âu, Diễn đàn Nhân dân ASEAN, Nhóm Điều hành Mạng lưới Đoàn kết Nhân dân Nam - Nam và làm Điều phối viên Nhóm Hòa bình - An ninh của AEPF.
Các lĩnh vực khác nghiên cứu, tham mưu… có được Quỹ quan tâm không, thưa ông?
- Công tác nghiên cứu, tham mưu là một trong những thế mạnh được Quỹ tích cực phát huy có hiệu quả cao trong suốt 20 năm qua. Quỹ đã huy động được nhiều chuyên gia trong nước và đặc biệt là các học giả tiến bộ nổi tiếng thế giới tham gia vào các hội nghị, hội thảo và hoạt động nghiên cứu về các vấn đề hòa bình và phát triển của Việt Nam, khu vực và thế giới. Ngay sau khi thành lập trong bối cảnh Việt Nam chuẩn bị gia nhập WTO, Quỹ đã tập trung nghiên cứu về tiến trình toàn cầu hóa, WTO, đặc biệt là kinh nghiệm của các nước trong lĩnh vực này để từ đó đưa ra các khuyến nghị đối với Việt Nam.
Có thể nói, Quỹ là một trong số không nhiều các tổ chức, cơ quan của Việt Nam có các sản phầm nghiên cứu sâu về chủ nghĩa tự do mới và mặt trái của tiến trình toàn cầu hóa, về những bất cập trong thực tiễn hoạt động đầu tư, thương mại, sở hữu trí tuệ của các tập đoàn xuyên quốc gia, đưa ra các khuyến nghị về bảo vệ độc lập tự chủ, cảnh báo các nguy cơ lệ thuộc, sa vào bẫy nợ, huỷ hoại môi trường và phát triển thô lậu (lumpen development)… trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Quỹ cũng là một trong những tổ chức hiếm hoi của Việt Nam đã sớm cung cấp trước thông tin về dự báo của các học giả quốc tế do Samir Amin đưa ra tại Hà Nội năm 2007 về khả năng và kịch bản diễn ra cuộc khủng hoảng tài chính - kinh tế toàn cầu năm 2008 - 2009. Và chính Samir Amin năm 2010 cũng đã đưa ra dự báo về việc Anh sẽ rút khỏi Liên minh Châu Âu, điều sau đó đã diễn ra trên thực tế sau cuộc trưng cầu ý dân năm 2016…
Bên cạnh đó, vấn đề phát triển bền vững, biến đổi khí hậu, nông nghiệp, bảo vệ môi trường, bảo trợ xã hội… cũng được Quỹ chú trọng nghiên cứu thông qua việc tổ chức các cuộc tọa đàm, hội thảo nhằm tăng cường trao đổi, chia sẻ thông tin, phân tích, đánh giá và đưa ra các khuyến nghị giải pháp.
Bên cạnh các kết quả như nêu trên, có thể đánh giá công tác thông tin đối ngoại cũng một trong những “điểm sáng” trong hoạt động của Quỹ không, thưa ông?
- Đúng là chúng tôi rất vui mừng với những kết quả trong công tác thông tin đối ngoại của Quỹ. Từ kết quả nghiên cứu, thu thập và trao đổi thông tin, lãnh đạo và các thành viên của Quỹ đã xuất bản nhiều cuốn sách và viết hàng trăm bài báo về các vấn đề quốc tế và trong nước quan trọng như toàn cầu hóa, hội nhập, phát triển nông nghiệp bền vững, biến đổi khí hậu, hậu quả chất độc da cam/dioxin, tình hình Biển Đông, châu Á - Thái Bình Dương, cũng như về tình hình kinh tế - xã hội, giáo dục, xây dựng Đảng…
Quỹ đã tham gia và hỗ trợ bà Nguyễn Thị Bình xuất bản hai cuốn sách. Cuốn “Hồi ký Nguyễn Thị Bình - Gia đình, bạn bè và đất nước” bằng tiếng Việt, tiếng Anh và tiếng Pháp, được bạn bè quốc tế trân trọng, coi là một cuốn lịch sử tóm tắt về Việt Nam trong cuộc đấu tranh giành độc lập cũng như trong tiến trình đổi mới và phát triển. Cuốn “Tấm lòng với đất nước” bằng tiếng Việt, tập hợp hầu hết các bài viết của bà Nguyễn Thị Bình về các vấn đề đối ngoại, giáo dục và kinh tế - xã hội, được bạn đọc rất hoan nghênh. Bà Nguyễn Thị Bình cũng đã tập hợp ý kiến các thành viên, viết một số bài đăng trên Báo Nhân dân và một số tạp chí về những vấn đề xây dựng Đảng, giáo dục, đường lối độc lập tự chủ, về đối ngoại nhân dân được dư luận quan tâm.
Các thế hệ lãnh đạo Quỹ cũng đã biên soạn và phát hành một số sách tham khảo, sách phục vụ cho công tác đối ngoại nhân dân, nhận được sự quan tâm và đánh giá cao của độc giả trong nước và bạn bè quốc tế. Quỹ đã ấn hành cuốn sách “Việt Nam và Biển Đông” bằng tiếng Việt và tiếng Anh, được nhiều đối tác sử dụng rộng rãi. Loạt bài viết “Sự thật về Biển Đông” do Quỹ chủ biên đã tạo tiếng vang lớn trong dư luận trong nước và quốc tế. Từ năm 2004, Quỹ đã xuất bản định kỳ hai tháng một lần Bản tin Hòa bình và Phát triển, với nội dung phong phú. Năm 2008, Quỹ cho ra mắt Trang thông tin điện tử ̣bằng tiếng Anh và năm 2020 đã được nâng cấp toàn diện với giao diện mới gồm 2 phiên bản tiếng Việt và tiếng Anh.
Công tác thông tin đối ngoại của Quỹ đã góp phần làm cho bạn bè quốc tế, dư luận và nhân dân thế giới hiểu rõ hơn về quan điểm, lập trường của Việt Nam trên các vấn đề quốc tế và khu vực, về tình hình phát triển của Việt Nam.
Trân trọng cảm ơn ông và kính chúc Quỹ Hòa bình và Phát triển Việt Nam tiếp tục gặt hái nhiều thành công, đóng góp vào thành tựu chung của Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam!
