Ngã ba Cò Nòi là địa danh lịch sử, nơi ghi dấu ấn sự chiến đấu oanh liệt của lực lượng thanh niên xung phong Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Để tưởng nhớ, tri ân, tôn vinh công lao to lớn của các anh hùng liệt sĩ và lực lượng thanh niên xung phong đã hy sinh, tỉnh Sơn La đã xây dựng Đài tưởng niệm liệt sĩ thanh niên xung phong tại Ngã ba Cò Nòi.
Ngày 7/5/2002, công trình được khánh thành và đưa vào sử dụng. Năm 2004, Di tích đã được xếp hạng cấp Quốc gia. Công trình đã trở thành điểm tham quan, nơi tưởng niệm để đồng bào các dân tộc Tây Bắc nói chung, tỉnh Sơn La nói riêng tưởng nhớ đến các Anh hùng liệt sỹ đã hy sinh tại ngã ba lịch sử này.
Năm 2020, di tích tiếp tục được trùng tu, tôn tạo, nâng cấp gồm 2 giai đoạn. Đến nay, giai đoạn 1 của dự án đã hoàn thành gồm các hạng mục công trình nhà tưởng niệm, bia ghi công và một số hạng mục khác. Hiện các ngành chức năng và huyện Mai Sơn đang tiếp tục tiến hành các bước để triển khai các hạng mục của giai đoạn 2 gồm các hạng mục: Khu công viên chứng tích, khu quảng trường kết hợp bãi đỗ xe, hạ tầng kỹ thuật và san nền.
Để triển khai hạng mục 2, cần di dời những hộ dân thuộc diện tích thực hiện dự án. Để ổn định cuộc sống người dân ảnh hưởng bởi giải phóng mặt bằng, UBND huyện Mai Sơn đầu tư xây dựng 2 điểm tái định cư.
Ông Nguyễn Văn Tiến, Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng và tái định cư huyện Mai Sơn cho biết, tổng diện tích đất thu hồi để thực hiện dự án Khu di tích lịch sử Ngã ba Cò Nòi là 9,5ha với 73 hộ bị ảnh hưởng. Đến nay đã hoàn thành giải phóng mặt bằng 10/10 hộ ở khu đất phía sau nhà tâm linh, sau tượng đài với diện tích là 2,2ha. Còn khu đất nằm dọc theo mặt đường QL6 với diện tích 7,28ha của 63 hộ đã hoàn thành công tác trích đo địa chính, kiểm đếm tài sản, xác minh nguồn gốc đất và ban hành thông báo thu hồi đối với 52 hộ; còn lại 11 hộ chưa hợp tác trong trích đo địa chính, kiểm đếm.
 |
Cũng theo ông Nguyễn Văn Tiến, quá trình giải phóng mặt bằng và tiến hành xây dựng Khu di tích giai đoạn 2 gặp nhiều khó khăn do phần lớn các hộ đang sinh sống tại mặt đường QL6 chưa nhất trí và tiếp tục kiến nghị bố trí tái định cư tại chỗ hoặc dọc trục QL6 để thuận tiện sản xuất và kinh doanh dịch vụ. Bên cạnh đó, qua thu thập tài liệu, rà soát hồ sơ địa chính bản đồ đo năm 2001 với bản đồ giao đất lâm nghiệp không đồng nhất nhau nên rất khó khăn trong xác định các vị trí thửa đất. Quá trình sử dụng đất, các hộ đã tự ý tách thửa, tặng cho, chuyển nhượng… làm hầu hết hiện trạng đất đã thay đổi so với thời điểm cấp giấy; thực địa không rõ ranh giới giữa các hộ với nhau nên rất khó xác định.
Mặt khác, theo kết quả rà soát hồ sơ địa chính thì khu đất trên đã được cấp giấy năm 2001, mục đích đất sản xuất nông nghiệp và một phần được giao đất lâm nghiệp với mục đích là rừng phòng hộ, tuy nhiên thực tế, các hộ chủ yếu đang sử dụng làm nhà ở, nhà hàng, quán ăn, hàng kinh doanh và trồng cây lâu năm...
Từ những khó khăn, vướng mắc trên, UBND huyện Mai Sơn đã phối hợp với xã Cò Nòi tổ chức tuyên truyền, vận động để nhân dân hiểu được giá trị, ý nghĩa lịch sử của Di tích và nắm rõ về cơ chế, chính sách của Nhà nước khi thực hiện thu hồi đất và bồi thường, hỗ trợ tái định cư. Thực hiện xác minh, rà soát nguồn gốc đất đai, loại đất để có cơ sở triển khai các bước tiếp theo của công tác giải phóng mặt bằng.
Bên cạnh đó, UBND huyện Mai Sơn cũng kiến nghị với UBND tỉnh Sơn La và các sở, ban, ngành quan tâm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, có phương án giải quyết thực hiện như: Đối tượng thu hồi đất, lập hồ sơ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư là hộ gia đình, cá nhân hiện đang trực tiếp quản lý, sử dụng đất ổn định, liên tục, không có tranh chấp theo hồ sơ hoặc theo hiện trạng trích đo địa chính thực tế thu hồi đất; trường hợp người sử dụng đất nhận chuyển nhượng, tặng cho quyền sử dụng đất nhưng chưa làm thủ tục theo quy định thì thực hiện khấu trừ nghĩa vụ tài chính theo quy định.
Còn việc giải quyết vướng mắc trong xác định phạm vi ranh giới đã thực hiện thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư giải phóng mặt bằng QL6 (trong thời gian từ năm 2003 - 2005) sẽ tổ chức thực hiện lập hồ sơ phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với các hộ gia đình, cá nhân đang trực tiếp quản lý, sử dụng đất, phạm vi ranh giới theo hiện trạng đã được đo đạc lập bản đồ trích đo địa chính khu đất thu hồi thực hiện dự án.
Đồng thời, tiếp tục thực hiện hỗ trợ khác đối với các hộ đã hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng của dự án để đảm bảo có chỗ ở, ổn định đời sống, sản xuất đối với người có đất thu hồi, chủ sở hữu tài sản, đảm bảo tính công bằng và thống nhất chung trong cùng một dự án… Cùng với đó, UBND huyện Mai Sơn cũng kiến nghị đến các ngành, chức năng liên quan có hướng dẫn chi tiết, cụ thể, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng dự án.
Việc trùng tu, tôn tạo, nâng cấp, đầu tư Khu di tích lịch sử Ngã ba Cò Nòi đúng với tầm vóc và giá trị lịch sử là rất cần thiết và có ý nghĩa nhân văn sâu sắc, được tỉnh, huyện đặc biệt quan tâm. Huyện Mai Sơn đang nỗ lực triển khai các giải pháp đảm bảo tiến độ giải phóng mặt bằng và đang rất cần sự vào cuộc của các ngành chức năng, cũng như sự chia sẻ, đồng thuận của người dân trong vùng dự án.
