Chưa rõ đối sách của tân Tổng thống Philippines

Nhiều dấu hiệu ở thời điểm hiện tại cho thấy rất có khả năng toà này sẽ có phán xử thuận cho Philippines, tức là sẽ bác bỏ cái gọi là đường chín đoạn hay lưỡi bò của Trung Quốc. Cũng không loại trừ khả năng toà này đưa ra phán xử mập mờ.

Nhưng dù PCA có phán xử thế nào thì cũng đều làm nảy sinh tình huống mới đối với Philippines. Nguyên do ở chỗ nước này vừa có sự thay đổi tổng thống. Philippines khởi kiện khi ông Benigno Aquino III. là tổng thống Philippines. Vị tổng thống mới của nước này, ông Rodrigo Duterte, cả trong tranh cử lẫn sau khi đắc cử tổng thống, không rút lại khiếu kiện, nhưng có quan điểm không hoàn toàn giống người tiền nhiệm về định hướng đường lối đối ngoại, đặc biệt về quan hệ của Philippines với Mỹ và Trung Quốc.

Những phát biểu công khai của ông Duterte từ khi ra tranh cử tổng thống cho tới tận bây giờ, tức là sau khi chính thức tuyên thệ nhậm chức tổng thống, về chính sách đối ngoại không nhất quán. Lý do ở chỗ tranh cử khác với cầm quyền. Nhưng lý do cũng còn ở chỗ vị tổng thống mới này chưa định hình rõ ràng và cụ thể cho chính mình định hướng và chiến lược đối ngoại.

Những chủ định mập mờ về lĩnh vực này có thể đủ cho tranh cử, nhưng không thể đủ cho cầm quyền. Ở đây bộc lộ một thực trạng là ông Duterte chưa quyết định đối sách của Philippines cho mọi kịch bản có thể xảy ra với phán quyết của PCA.

Ở đây cũng ẩn hiện quan điểm có phần ảo tưởng của ông Duterte về Trung Quốc và về khả năng của chính mình trong việc xử lý quan hệ với Mỹ và Trung Quốc, vừa muốn lợi dụng Mỹ vừa muốn tránh tiếng bị phụ thuộc vào Mỹ về an ninh, vừa muốn đẩy lùi sự tranh chấp của Trung Quốc vừa muốn thúc đẩy quan hệ với Trung Quốc. Trong chuyện này, người tiền nhiệm chủ động, còn ông Duterte giờ bị động.