Các dự án chữa lành vết thương quá khứ và tinh thần trên khắp thế giới đã chứng minh rằng, với sự tận tụy, lòng nhân ái, chúng ta có thể giúp những người bị ảnh hưởng bởi chiến tranh, xung đột vượt qua nỗi đau và tìm lại niềm tin vào cuộc sống.
Hàn gắn vết thương bởi chiến tranh, xung đột
Bosnia và Herzegovina từng là một trong những quốc gia chịu nhiều đau thương nhất trong chiến tranh Nam Tư. Hàng ngàn người đã mất mạng và vô số người khác sống sót với những vết thương tinh thần không thể xóa nhòa. Từ đó, dự án “Never Forget” đã được thành lập để giúp những nạn nhân chiến tranh. Các hoạt động của dự án tập trung vào việc ghi nhớ, chữa lành như: cung cấp các dịch vụ tư vấn tâm lý và trị liệu cho những người bị chấn thương tâm lý do chiến tranh; thu thập, ghi lại các câu chuyện của những người sống sót để tạo nên một kho tư liệu sống động về chiến tranh; giáo dục cộng đồng như về hậu quả của chiến tranh và tầm quan trọng của hòa bình. Đến nay, dự án “Never Forget” đã giúp đỡ hàng ngàn người tại Bosnia và Herzegovina, mang lại sự hỗ trợ quý báu và giúp họ dần dần vượt qua những vết thương tinh thần. Các trung tâm hỗ trợ tâm lý đã trở thành nơi cư trú an toàn, nơi mọi người có thể chia sẻ và tìm lại niềm tin vào cuộc sống.
Rwanda, một quốc gia ở Đông Phi, từng trải qua cuộc diệt chủng tàn khốc vào năm 1994, để lại những vết thương sâu sắc với dân tộc. Do đó, dự án “Voices of Rwanda” ra đời, tập trung vào việc ghi lại, lưu giữ những câu chuyện của các nạn nhân diệt chủng, đồng thời cung cấp hỗ trợ tâm lý, giáo dục cho cộng đồng. Đến nay, dự án đã thu thập, lưu giữ hàng trăm lời chứng thực từ các nạn nhân diệt chủng, tạo nên một kho tư liệu phong phú, sống động. Không chỉ ghi lại những ký ức đau thương hay là nguồn tư liệu quý giá cho các nhà nghiên cứu, những câu chuyện cá nhân này còn được sử dụng trong các triển lãm, chương trình giáo dục, giúp nâng cao nhận thức về lịch sử và ngăn chặn sự tái diễn của những thảm kịch tương tự. Bên cạnh đó, dự án đã cung cấp dịch vụ tư vấn tâm lý và trị liệu cho hàng ngàn nạn nhân diệt chủng, giúp họ vượt qua những chấn thương tinh thần, tìm lại sự cân bằng trong cuộc sống. Các dịch vụ này bao gồm trị liệu cá nhân, trị liệu nhóm, các buổi hỗ trợ tâm lý cộng đồng, tạo ra một không gian an toàn cho các nạn nhân chia sẻ, chữa lành. Việc hỗ trợ tâm lý đã giúp nhiều người vượt qua được những nỗi đau quá khứ, tái hòa nhập cộng đồng. Cùng với các cuộc đối thoại, hoạt động giao lưu cộng đồng, dự án góp phần thúc đẩy sự hiểu biết, hòa giải giữa các nhóm cộng đồng khác nhau, xây dựng nền tảng cho một tương lai hòa bình, đoàn kết trong xã hội nước này. Đó là một xã hội bình đẳng, bác ái với những người từng bị tổn thương do chiến tranh, diệt chủng,…
Bắc Ireland cũng từng trải qua một giai đoạn xung đột gay gắt kéo dài hàng thập kỷ, được biết đến với tên gọi “The Troubles”. Dù là hiện tại, những vết thương từ cuộc xung đột này vẫn còn hiện hữu trong tâm trí của nhiều người. Với mục đích làm dịu đi đau thương, mất mát, dự án “Healing Through Remembering” được thành lập với mục tiêu giúp đỡ cộng đồng bị tổn thương này. Các hoạt động chính của dự án bao gồm ghi nhớ những sự kiện quan trọng và tưởng niệm về những người đã mất bởi cuộc xung đột; đồng thời tạo điều kiện cho các cuộc đối thoại giữa các bên từng tham gia xung đột, thúc đẩy sự hiểu biết, hòa giải. Mặt khác, dự án cũng cung cấp các dịch vụ tư vấn, trị liệu tâm lý cho những người bị ảnh hưởng bởi xung đột. “Healing Through Remembering” là một trong những dự án vì cộng đồng đầy nhân văn đã góp phần xây dựng một cộng đồng hòa bình, gắn kết hơn tại Bắc Ireland. Những buổi lễ tưởng niệm, đối thoại đã giúp mọi người hiểu rõ hơn về những đau thương từ quá khứ và cùng nhau hướng tới một tương lai tốt đẹp hơn.
Tại Việt Nam, dự án “Renew” là một trong những dự án nổi bật và lâu đời nhất, khởi động từ năm 2001 với sự hợp tác của nhiều tổ chức quốc tế, bao gồm Quỹ cựu chiến binh Mỹ tại Việt Nam (VVAF), được thực hiện tại tỉnh Quảng Trị. Mục tiêu của dự án là giảm thiểu nguy cơ bom mìn còn sót lại sau chiến tranh, đồng thời cung cấp hỗ trợ y tế, sinh kế cho các nạn nhân. Đến nay, đội ngũ của “Renew” đã rà phá và xử lý an toàn hàng chục ngàn tấn bom mìn và vật liệu nổ còn sót lại, bảo đảm an toàn cho đất đai và người dân. Dự án cũng hỗ trợ hàng trăm nạn nhân bom mìn thông qua các dịch vụ y tế và tâm lý, bao gồm phẫu thuật, vật lý trị liệu, điều trị tâm lý. Các chương trình giáo dục về nguy cơ bom mìn cho cộng đồng địa phương, đặc biệt là trẻ em lan tỏa đến hàng nghìn người về nguy cơ bom mìn, cũng như nỗ lực khắc phục hậu quả chiến tranh, nhằm hướng tới tương lai tốt đẹp hơn.
Làm dịu đau thương từ các thảm họa
Bên cạnh các cuộc xung đột, chiến tranh, thiên tai và thảm hoạ cũng để lại nhiều đau thương, mất mát và sự tổn thương sâu sắc. Điển hình, thảm họa động đất và sóng thần năm 2011 đã từng khiến hàng ngàn người tại Nhật Bản đã phải đối mặt với những mất mát và tổn thương tinh thần to lớn. Bởi vậy, dự án “Kizuna Project” đã được triển khai để giúp đỡ các nạn nhân và khôi phục lại cuộc sống của họ. “Kizuna” trong tiếng Nhật có nghĩa là “mối quan hệ” hay “sự kết nối”. Cũng với ý nghĩa đó, dự án tập trung vào việc tạo dựng, duy trì các mối quan hệ cộng đồng, cung cấp hỗ trợ tâm lý và xây dựng lại những cộng đồng bị tàn phá. Các buổi trị liệu nhóm, tư vấn tâm lý, lễ hội, triển lãm nghệ thuật và các buổi hòa nhạc, các chương trình giáo dục và đào tạo nghề,… đã hỗ trợ các nạn nhân vượt qua chấn thương tâm lý, giúp họ giao lưu, kết nối, tìm kiếm cơ hội việc làm mới. Dự án “Kizuna Project” đã mang lại những thay đổi tích cực cho hàng ngàn người tại các vùng bị ảnh hưởng bởi thảm họa. Những hoạt động cộng đồng và hỗ trợ tâm lý đã giúp họ vượt qua nỗi đau mất mát, xây dựng lại cuộc sống với niềm tin, hy vọng mới.
Tại Hoa Kỳ, dù trải qua hơn 2 thập kỷ, sự kiện khủng bố ngày 11/09/2001 vẫn là nỗi đau thương và mất mát to lớn của rất nhiều gia đình. Sự kiện này được xem là một trong những thảm kịch lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ. Vào ngày này hằng năm, trên khắp xứ sở cờ hoa diễn ra nhiều hoạt động tưởng niệm để nhớ đến những người đã mất, tôn vinh những anh hùng, khơi dậy tinh thần đoàn kết và hy vọng trong cộng đồng. Đặc biệt, để giúp đỡ các trẻ em, thanh, thiếu niên bị ảnh hưởng, tổ chức Tuesday’s Children đã khởi xướng dự án “Project Common Bond” nhằm tạo dựng một cộng đồng hỗ trợ, cung cấp các hoạt động giáo dục, tâm lý cho trẻ em và thanh, thiếu niên bị ảnh hưởng bởi khủng bố. Dự án này tổ chức các trại hè, hội thảo, cung cấp các dịch vụ tư vấn tâm lý, chương trình giáo dục về hòa bình và giải quyết xung đột, nhằm giúp các em hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của hòa bình và cách đóng góp cho cộng đồng. “Project Common Bond” đã giúp hàng trăm trẻ em, thanh, thiếu niên Mỹ vượt qua nỗi đau mất mát, tìm lại niềm tin vào cuộc sống. Các trại hè, hội thảo không chỉ mang lại niềm vui mà còn là nơi để các em học hỏi, trưởng thành.
Có thể thấy, ở khắp nơi trên thế giới, rất nhiều dự án nhân văn, nhân đạo không chỉ mang lại sự hỗ trợ về vật chất, tinh thần cho những người bị tổn thương bởi chiến tranh, thảm họa. Những nỗ lực tận tụy này còn góp phần xây dựng nên những cộng đồng hòa bình, gắn kết hơn từ việc chữa lành những vết thương trong quá khứ.
