Chùa Hàn Sơn (Tô Châu)- Nét cổ kính giữa lòng đô thị
Chúng tôi thăm Tô Châu (thuộc tỉnh Giang Tô, Trung Quốc) vào những ngày hè nắng lửa. Khác với cái nóng bức, oi nồng ở Việt
Trong thời gian ở Tô Châu, chúng tôi đến thăm chùa Hàn Sơn, một trong 10 ngôi chùa cổ kính và nổi tiếng nhất ở đất nước Trung Quốc. Chùa cách trung tâm thành phố Tô Châu 5 km về phía Tây, tọa lạc cạnh con kênh (đây là dòng kênh đào cổ và dài nhất thế giới, bắt nguồn từ Bắc Kinh chạy đến Hàng Châu, đi qua địa phận Cô Tô), có cây cầu đá bắc ngang dòng kênh mang tên Phong Kiều. Phía bên kia cây cầu là Giang Thôn Kiều. Chùa được xây dựng đầu thế kỷ thứ 6, thời Nam Bắc Triều (nhà Lương) với tên đầu là Diệu Lợi Phổ Minh Tháp viện, nhưng đến đời Đường được đổi tên là Hàn Sơn. Tương truyền, tên chùa Hàn Sơn được đặt theo tên của hai vị cao tăng mồ côi tu tại chùa tên Hàn Sơn và Thập Ðắc. Chuyện kể rằng, tại một miền quê có 2 chàng trai Hàn Sơn và Thập Đắc thân thiết với nhau như hai anh em. Tới một ngày cha mẹ hỏi vợ cho Hàn Sơn, cô dâu chính là người yêu của Thập Đắc. Không muốn làm bạn đau lòng, Hàn Sơn lẳng lặng bỏ quê ra đi, phiêu dạt đến Cô Tô, dừng chân tại ngôi chùa này. Ở quê nhà, nghĩ rằng vì mình mà bạn phải tha hương, Thập Đắc cũng bỏ nhà đi tìm bạn. Cuối cùng hai người gặp nhau, tu tại chùa này. Hiện trong chùa, ngay phía sau chính điện là gian thờ hai vị cao tăng Hàn Sơn và Thập Đắc. Tượng vị cao tăng Hàn Sơn ở phía trái, cầm chiếc bình, tượng Thập Đắc phía bên phải, cầm cành hoa sen. Du khách thường đến thắp hương trước tượng hai vị cao tăng để cầu mong bình an, anh em thuận hòa.
Không chỉ thu hút du khách bằng những câu chuyện lịch sử đầy thăng trầm uẩn khúc, Hàn Sơn tự còn là nguồn cảm hứng vô tận của bao lớp thi nhân. Tương truyền, Trương Kế, nhà thơ đời Ðường sinh năm 756, ở Tương Dương, đi thi nhưng không đỗ. Trên đường trở về nhà, một đêm thuyền của ông neo đậu ở bên cầu Phong Kiều. Tâm trạng u buồn vì thi hỏng, nhìn cảnh sông nước âm u, vài ánh đèn le lói bên sông, cảm hứng dạt dào, ông cầm bút viết hai câu thơ: “Trăng tà tiếng quạ kêu sương/Lửa chài cây bến sầu vương giấc hồ”. Tâm trạng u buồn khiến ngòi bút chùng xuống, cảm hứng tan biến khiến ông không thể tiếp tục hoàn thành bài thơ. Cùng lúc đo, trong chùa Hàn Sơn, có một vị sư già, đêm khuya không ngủ được, cầm bút viết hai câu thơ: “Mồng ba mồng bốn trăng mờ/Nửa dường móc bạc nửa như cung trời”. Lúc đó, chú tiểu đi bên cạnh chợt nhìn thấy bóng trăng dưới hồ giống như bị vỡ làm hai nửa, cảm hứng đọc hai câu thơ
“Một bình ngọc trắng chia hai/Nửa chìm đáy nước nửa cài từng không”. Hai câu thơ ghép vào bài thơ của vị sư già trở thành bài thơ hoàn chỉnh. Lòng hân hoan, vị sư già sai chú tiểu đánh chuông để tạ ơn Đức Phật. Tiếng chuông chùa ngân vang giữa đêm khuya thanh vắng như lay động vạn vật, cỏ cây. Tiếng chuông ấy vọng đến thuyền của Trương Kế, cảm hứng lại dạt dào, ông cầm bút viết tiếp hai câu thơ: “Thuyền ai đậu bến Cô Tô/Nửa đêm nghe tiếng chuông chùa Hàn Sơn”. Những câu thơ say đắm lòng người của bài “Phong Kiều dạ bạc” ấy đã trở nên quen thuộc đối với bao độc giả trên khắp năm châu, khiến danh tiếng chùa Hàn Sơn càng thêm lan tỏa.
Tháp chuông chùa Hàn Sơn nay vẫn còn đó. Trên treo quả chuông đồng nặng 2 tấn được đúc năm 1906, mỗi khi đánh lên dư âm du dương thanh thoát làm tan biến mọi phiền não. Trên phiến đá dưới chuông có khắc 3 chữ “Thính chung thạch”, ngụ ý tiếng chuông làm hồn đá cũng xúc động. Chuông này chỉ là phiên bản thay thế quả chuông nguyên thủy đánh lên giữa khuya làm xúc động Trương Kế. Chuông cổ bị thất lạc từ lâu. Mỗi người đến chùa Hàn Sơn đều muốn được lên thăm tháp chuông, thỉnh lên 3 tiếng để cầu phúc-lộc-thọ.
Phía sau là Bảo Tháp Phổ Minh cao năm tầng, du khách thường đứng trên tầng cao nhất của Bảo Tháp dõi trông về phía xa, ngắm nhìn toàn cảnh chùa Hàn Sơn. Tương truyền, đây chính là bảo tháp mà sư phụ Đường Tăng quét dọn trên đường sang Tây Trúc thỉnh kinh. Nơi đây đặt bài vị nhiều anh hùng của Trung Quốc, trong đó có Nhạc Phi (1103-1141) danh tướng đời Nam Tống chống lại quân Kim.
Thăm chùa Hàn Sơn, trong mỗi người đều chất chứa cảm xúc về di tích danh thắng nổi tiếng này của đất nước Trung Hoa. Nhưng điều đáng suy ngẫm chính là cách bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của người Trung Quốc. Giá trị vật thể quyện lẫn với giá trị phi vật thể, cùng nhau nâng tầm di sản cho ông. Để làm được điều đó, mỗi chúng ta hãy là những sứ giả tuyên truyền, quảng bá đến quảng đại nhân dân, mọi người cùng có trách nhiệm bảo tồn và phát huy được các giá trị văn hóa cổ.
Bài và ảnh: Hoàng Dũng