Chưa đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa

Đa đạng các ngành nghề

Một vài năm trước, bà con nông dân ở huyện Tiên Lãng chủ yếu sống nhờ vào đồng ruộng, thu nhập bình quân theo đầu người thấp. Gần đây, nhờ vươn ra phát triển một số ngành nghề thiết thực như nghề đóng và đốt gạch thủ công ở các xã như Khởi Nghĩa, Hùng Thằng, Tiên Thắng…; nghề dệt chiếu cói ở Lật Dương (Quang Phục), nghề mây tre đan ở Sinh Đan (Tiên Cường, một số ngành nghề dịch vụ khác như dịch vụ máy cơ khí nông nghiệp, vận chuyển hàng hóa...ở rải rác các xã;  đời sống kinh tế nơi đây đổi thay rõ nét.

Thực tế , không chỉ có huyện Tiên Lãng, hầu hết các huyện ngoại thành và một số khu vực ven đô như các quận: Hải An, Kiến An đều vươn ra phát triển mạnh ngành nghề nông thôn, đem lại hiệu quả thiết thực cho người dân. Theo đánh giá của các ngành chức năng, giá trị sản xuất của ngành nghề nông thôn hiện chiếm hơn 45% giá trị sản xuất của toàn bộ khu vực nông thôn, trong đó ngành nghề phát triển mạnh nhất là tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ xây dựng, thủ công mỹ nghệ, chế biến. Hiện, toàn thành phố hiện có 31 làng nghề đang hoạt động trong đó có 12 làng nghề phát triển mạnh được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn công nhận đủ tiêu chí làng nghề. Đó là các làng nghề mộc Kha Lâm, làng nghề dệt chiếu cói Lật Dương (Tiên Lãng); điêu khắc gỗ, sơn mài Bảo Hà; sản xuất cá giống Hội Am (Vĩnh Bảo); mây tre đan Chính Mỹ, đúc cơ khí Mỹ Đồng, vận tải thuỷ An Lư, thuỷ sản Lập Lễ, trồng và chế biến cau Cao Nhân (Thuỷ Nguyên), bánh đa Kinh Giao, mây tre đan Tiên Sa (An Dương), mây tre đan Tiên Cầm (An Lão). Bên cạnh các ngành nghề truyền thống, một số ngành nghề mới phát triển trong đó có nghề dịch vụ như dịch vụ cho thuê máy cơ khí nông nghiệp, dịch vụ hàng hóa phục vụ đời sống sinh hoạt….

Manh mún, thiếu đầu ra ổn định.

Qua khảo sát thực tế cho thấy, hầu hết các cơ sở sản xuất đều quy mô nhỏ, lẻ, chủ yếu giải quyết lao động nông nhàn cho gia đình; tận dụng nhà xưởng hiện có của gia đình; công cụ để sản xuất chủ yếu là thủ công truyền thống; hiếm cơ sở sản xuất áp dụng thiết bị hiện đại trong sản xuất. Người lao động tại các cơ sở sản xuất ở khu vực nông thôn chủ yếu làm việc theo kinh nghiệm “cha truyền con nối”. Sự phát triển ngành nghề ở nông thôn mang nặng tính tự phát, nhỏ lẻ, manh mún dẫn đến hậu quả người dân không thể tự kiểm soát được những chất thải do quá trình sản xuất gây ra làm ô nhiễm môi trường sống. Nguy cơ ô nhiễm cao nhất là ở các làng nghề truyền thống như làng nghề làm bún ở xã Thiên Hương, đúc đồng Mỹ Đồng(Thủy Nguyên), làng nghề mộc Kha Lâm(Kiến An)….

Những năm qua, mặc dù ngành nghề nông thôn ở Hải Phòng phát triển đa dạng nhưng còn thiếu sự liên kết phát triển bền vững. Nông dân chủ yếu tự sản xuất và tự tiêu thụ sản phẩm của mình bằng mọi hình thức. Chủ nhiệm HTX chiếu cói Lật Dương (Tiên Lãng) cho biết:” “Dân làng chưa bao giờ có hợp đồng thu mua chiếu bán buôn cho đơn vị nào. Hầu hết sản phẩm của địa phương được bày bán lẻ ở chợ làng để phục vụ nhu cầu sử dụng của nhân dân địa phương. Một số người có điều kiện nhàn rỗi về thời gian thường đem chiếu ra ngoài thành phố để rao bán…”.Bí bách nhất về đầu ra là đối với nghề trồng, chế biến, bảo quản và tiêu thụ nông sản. Những năm gần đây, một số địa phương chuyển dịch cơ cấu cây trồng và quy vùng sản xuất  theo hướng hàng hóa như khu vực 3 xã đường 10 gồm Đại Thắng, Tiên Cường,Tự Cường (Tiên Lãng) quy vùng hàng trăm ha sản xuất dưa hấu hắc mỹ nhân; Bát Trang, Chiến Thắng (An Lão), Chính Mỹ và một số xã vùng núi Thủy Nguyên xây dựng vùng vải thiều. Nông sản sản xuất ra ồ ạt nhưng nông dân không thể tiêu thụ hoặc đẩy mạnh chế biến dẫn đến tình trạng ách tắc. Bởi vậy, giải pháp để cứu cánh cho nông dân trong những lúc khó khăn là chuyển đổi ngành nghề mới phù hợp.

Cần quy hoạch phát triển bền vững.

Ngành nghề nông thôn đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế ở mỗi địa phương. Để đáp ứng kịp thời yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong thời gian tới, thành phố đã quyết định phê duyệt quy hoạch phát triển ngành nghề nông thôn Hải Phòng đến năm 2020 trong đó hướng tới mục tiêu phát triển ngành nghề nông thôn trên cơ sở khai thác tiềm năng, lợi thế của từng địa phương. Phát triển ngành nghề nông thôn gắn với chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động nông thôn theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp, dịch vụ và sử dụng lao động tại chỗ, đồng thời xây dựng các khu, cụm công nghiệp, làng nghề và các trung tâm thương mại ở các vùng nông thôn. Phát triển ngành nghề nông thôn gắn với hoạt động xúc tiến thương mại, du lịch, giữ gìn bản sắc văn hoá truyền thống và bảo vệ môi trường, bảo đảm phát triển bền vững.

Để thực hiện mục tiêu quy hoạch đó, quỹ đất dành cho phát triển ngành nghề nông thôn được phê duyệt là 43724 ha, tổng số vốn đầu tư là 1500 tỷ đồng. Nguồn vốn này huy động từ ngân sách chiếm khoảng 30 - 35%; huy động trong dân là 40%; nguồn vốn vay ưu đãi khoảng 20-25%.Các ban, ngành chức năng, các địa phương tạo điều kiện để sản phẩm của các ngành nghề nông thôn dễ dàng tham gia hội chợ triển lãm trong nước và quốc tế nhằm quảng bá sản phẩm; hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực, chuyển giao kĩ thuật sản xuất, chuyển đổi nghề cho phát triển ngành nghề nông thôn; khuyến khích, động viên nông dân đầu tư chiều sâu, đổi mới công nghệ, thiết bị, kết hợp giữa công nghệ tiên tiến với công nghệ truyền thống trong sản xuất.

Việc quy hoạch cụ thể tập trung vào từng ngành nghề sản xuất. Đối với ngành vật liệu xây dựng, đồ gỗ, cơ khí nhỏ, mây tre đan sẽ hình thành các cụm sản xuất tại một số địa phương như Tiên Lãng, Thủy Nguyên, An Dương, Vĩnh Bảo...trên cơ sở bảo đảm giải quyết tốt ô nhiễm môi trường; đầu tư cho các làng nghề truyền thống như làng nghề tạc tượng, thêu ren ở Vĩnh Bảo, một số làng nghề ở Thủy Nguyên, làng nghề dệt chiếu cói ở Tiên Lãng. Đối với ngành nghề dịch vụ; tập trung phát triển mạnh các dịch vụ bán lẻ nông thôn; cây, con giống; cơ khí hóa nông nghiệp; nước sạch nông thôn; vận tải; xây dựng...Đối với ngành nghề chế biến, đa dạng hoá sản phẩm đáp ứng lương thực, thực phẩm cho thành phố và tiêu thụ ngoài địa bàn, gắn  nghề chế biến với vùng sản xuất hàng hoá tập trung, bảo đảm tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm cho các sản phẩm...

Hải An