Tiếp tục thể hiện tinh thần “từ sớm, từ xa”
Phát biểu mở đầu buổi làm việc, Chủ tịch Quốc hội (QH) ghi nhận, Dự án Luật Hợp tác xã (HTX) sửa đổi đã được các cơ quan chuẩn bị khá công phu. Quá trình thảo luận nhận được sự quan tâm của đông đảo các vị đại biểu QH. Chủ tịch QH nêu rõ, Dự án Luật có tác động lớn đến các HTX nông nghiệp, công thương, xây dựng, giao thông vận tải, HTX tín dụng, các tổ hợp tác… sâu rộng trong cả nước. Đây là thành phần kinh tế quan trọng, gắn chặt với phát triển kinh tế - xã hội nói chung, nhất là phát triển về nông nghiệp, cả về xây dựng nông thôn mới, củng cố thành phần kinh tế hợp tác ở mọi miền của đất nước.
Chủ tịch QH cho biết, buổi làm việc lần này tiếp tục thể hiện tinh thần từ sớm, từ xa và chủ động, không chờ đến ngày trình Ủy ban Thường vụ QH cho ý kiến chính thức mà trong quá trình làm nếu thấy cần thiết lãnh đạo QH phụ trách sẽ nghe và cho ý kiến sơ bộ để có cơ sở tiếp tục chuẩn bị, hoàn thiện các nội dung theo quy trình. Dự kiến, Dự án Luật HTX (sửa đổi) sẽ được Ủy ban Thường vụ QH cho ý kiến tại phiên họp thường kỳ tháng 3/2023 trước khi trình xin ý kiến tại Hội nghị đại biểu QH chuyên trách và trình QH xem xét thông qua tại Kỳ họp thứ 5 (tháng 5/2023) tới.
Tại buổi làm việc, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh đã báo cáo một số vấn đề lớn của dự án Luật HTX (sửa đổi). Theo đó, tại Kỳ họp thứ 4, QH đã xem xét, cho ý kiến về dự án Luật HTX (sửa đổi). Trên cơ sở ý kiến của các đại biểu QH, Thường trực Ủy ban Kinh tế đã chủ trì phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư (cơ quan chủ trì soạn thảo) và các cơ quan hữu quan nghiên cứu tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật. Qua rà soát, có một số vấn đề còn có ý kiến khác nhau giữa các cơ quan.
Cụ thể, về tên gọi của Dự án Luật. Hiện có hai phương án. Phương án 1 là Luật Các tổ chức kinh tế hợp tác. Phương án 2 là Luật HTX. Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cho rằng, đây là nội dung cần được quyết định sớm để có thể tiếp tục tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật do tên gọi ảnh hưởng tới nhiều nội dung, thậm chí cả kết cấu của Dự thảo Luật. Trường hợp để hai phương án về tên gọi của Dự án Luật trình QH tại Kỳ họp thứ 5 là không khả thi bởi phải cùng lúc hoàn thiện 2 dự thảo Luật khác nhau với rất nhiều nội dung, trong khi quỹ thời gian từ nay đến khi trình QH xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 5 không còn nhiều.
Về tổ chức đại diện - Liên minh HTX, nhiều ý kiến cho rằng quy định tại Dự thảo Luật về vai trò, trách nhiệm của hệ thống Liên minh HTX còn khá mờ nhạt, trong khi thực tế tại nước ta hiện đang tồn tại hệ thống Liên minh HTX gồm Liên minh HTX Việt Nam ở Trung ương và Liên minh HTX cấp tỉnh đang được giao các chức năng, nhiệm vụ của tổ chức đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, giữ vai trò nòng cốt và thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể. Do đó, đề nghị giữ nguyên các quy định tại Luật HTX năm 2012 đối với hệ thống Liên minh HTX, đồng thời nghiên cứu bổ sung quy định tăng cường hơn vai trò, quyền của Liên minh HTX từ Trung ương đến địa phương với các cơ chế hỗ trợ của Nhà nước tạo điều kiện cho tổ chức này hoạt động theo đúng chủ trương được nêu tại Nghị quyết số 20-NQ/TW. Ngoài ra, các cơ quan đã rà soát và thống nhất về nội dung liên quan đến hoạt động tín dụng nội bộ của HTX và kiểm toán HTX.
Củng cố hơn nữa vai trò của Liên minh HTX
Dưới sự điều hành nội dung thảo luận của Chủ tịch QH Vương Đình Huệ, các đại biểu thống nhất cao giữ nguyên tên gọi là Dự án Luật HTX (sửa đổi); tán thành quy định về tín dụng nội bộ không vì mục tiêu lợi nhuận và để bảo toàn vốn.
Nhất trí cao với ý kiến của Chủ tịch QH Vương Đình Huệ, các đại biểu cũng cho rằng, vấn đề quan trọng nhất là các chính sách khuyến khích phát triển HTX phải khả thi, dễ tiếp cận, dễ đi vào cuộc sống, nhất là các chính sách ưu đãi về đất đai, tín dụng, về thuế, bảo hiểm xã hội… Quy định về tỷ lệ cung ứng dịch vụ cần theo nguyên tắc trước hết phải bảo đảm cung ứng cho thành viên HTX. Chính sách để HTX thành lập doanh nghiệp trên nguyên tắc không doanh nghiệp hóa HTX, không chuyển HTX thành doanh nghiệp là đúng nhưng hiện nay rất khó thực hiện.
Liên quan đến quy định về kiểm toán HTX, các ý kiến đề nghị cân nhắc quy định thành lập kiểm toán nội bộ hay theo kinh nghiệm thế giới là mô hình kiểm toán độc lập thuộc Liên minh HTX. Việc thành lập kiểm toán nội bộ sẽ tạo thêm khó khăn, gánh nặng cho các HTX, vì riêng thành lập Ban Kiểm soát của HTX đã rất khó khăn khi triển khai thực hiện trong thực tế.
Kết luận cuộc làm việc, Chủ tịch QH Vương Đình Huệ đồng tình việc giữ tên Luật HTX và chỉ rõ, tên gọi là quan trọng nhưng quan trọng hơn là phạm vi điều chỉnh của dự luật như thế nào. Đặc biệt, phải rà soát để bảo đảm tính khả thi, minh bạch của các chính sách phát triển HTX bởi thực tế vừa qua, dù nhiều chính sách được ban hành nhưng HTX vẫn rất khó tiếp cận, nhất là chính sách về đất đai, tín dụng, thuế, bảo hiểm xã hội...
Chủ tịch QH cũng nhất trí cần tiếp tục củng cố hơn nữa vai trò của Liên minh HTX bởi đây là tổ chức đã được thành lập từ lâu để thực hiện nhiệm vụ đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các thành viên. Chủ tịch QH Vương Đình Huệ đề nghị Thường trực Ủy ban Kinh tế tiếp tục làm việc với cơ quan soạn thảo, các cơ quan, tổ chức hữu quan để thống nhất phương án trình Ủy ban Thường vụ QH và QH; đề nghị Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang tổ chức xin ý kiến lại Chính phủ để sớm thống nhất các vấn đề lớn được nêu ra tại cuộc làm việc.
Về liên đoàn HTX, nhiều ý kiến đề nghị chưa luật hóa các nội dung liên quan đến liên đoàn HTX tại Dự thảo Luật lần này, việc luật hóa sẽ xem xét điều chỉnh sau khi thực hiện nghiên cứu xây dựng thí điểm một số liên đoàn HTX theo đúng chủ trương của Nghị quyết số 20-NQ/TW. Chủ tịch QH lưu ý, nếu chưa có đủ cơ sở lý luận, thực tiễn cho việc quy định trong Luật thì có thể thực hiện thí điểm trước, trên cơ sở đó mới tiến hành tổng kết, đánh giá để luật hóa.
