Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam: Hướng dẫn một số bài thuốc hỗ trợ điều trị F0

Thầy thuốc Nhân dân, PGS. TS. Đậu Xuân Cảnh, Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam.

Các hướng dẫn dưới đây của Hội Đông y nhằm phát huy tinh thần tại chỗ và đảm bảo an toàn, hiệu quả nhất với sức khỏe người bệnh.

Cách xông hơi

Theo ông Cảnh, Đông y chỉ tham gia điều trị với F0 có mức độ lâm sàng nhẹ (nhịp thở dưới 20 lần/phút, SpO2 >96% khi thở khí trời, người bệnh tự phục vụ được, X-quang phổi bình thường hoặc có tổn thương nhưng ít), người có mức độ bệnh trung bình (có triệu chứng lâm sàng nhưng không đặc hiệu, có dấu hiệu viêm phổi với khó thở, thở nhanh 20-25 lần/phút, SpO2 từ 94-96% khi thở khí phòng, F0 có thể khó thở khi gắng sức, mạch nhanh hoặc chậm, da khô, nhịp tim nhanh, huyết áp bình thường, tỉnh táo), người không triệu chứng, bệnh nhân ở giai đoạn hồi phục.

Phương pháp điều trị với từng đối tượng như sau:

Với F0 không triệu chứng: Trừ thấp nhiệt độc, bổ chính khí.

Cụ thể, nồi nước xông: Dùng các loại dược liệu chứa tinh dầu như sả, bạc hà, quế, mùi, bưởi, tràm, màng tang, long não, kinh giới, tía tô, vỏ bưởi, lá bưởi, lá tre, hương nhu…

Thời gian xông tùy theo mức độ chịu đựng mỗi người, trung bình 5-10 phút, nhiệt độ 60-70 độ C (cho nồi xông cá nhân, trùm chăn).

Sau khi xông phải thay quần áo, lau khô người; uống bù nước, điện giải, nước ép trái cây, hoặc nước lọc pha với một ít muối (9g/lít).

Cảnh báo không xông toàn thân cho F0 bị khí huyết hư, khí âm hư, cơ thể suy nhược, người ra mồ hôi nhiều, phụ nữ có thai hay trong thời kỳ kinh nguyệt, tiêu chảy, cao huyết áp, người có bệnh lý nền tim mạch, tâm thần…

Với F0 mức độ nhẹ: Tuyên phế, thanh nhiệt, trừ độc.

F0 có biểu hiện đầu tiên sợ lạnh, phát nhiệt, sau đó chỉ phát nhiệt mà không sợ hàn, đau đầu, đau người, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi trắng mỏng… Bài thuốc gồm binh lang 16g, thảo quả nhân 4g, thược dược 12g, cam thảo 6g, hậu phác 8g, tri mẫu 8g, hoàng cầm 12g. Thuốc sắc ngày uống 1 thang khi thuốc còn ấm, chia 2 lần sau ăn sáng và chiều. Liệu trình 1-3 thang.

F0 có triệu chứng sốt cao, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi bắt đầu vàng từ gốc lưỡi đến trung tâm… Bài thuốc gồm binh lang 16g, hậu phác 8g, cam thảo 6g, hoàng cầm 12g, cát căn 10g, sài hồ 10g, đại táo 2 quả, thảo quả 4g, bạch thược 12g, tri mẫu 8g, đại hoàng 8g, khương hoạt 8g, sinh khương 8g. Thuốc sắc ngày uống 1 thang khi còn ấm, chia 2 lần sau ăn sáng và chiều, liệu trình 1-3 thang.

Bệnh nhân sốt cao, ra mồ hôi nhiều, khát nhiều, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng… Bài thuốc gồm sinh thạch cao 30g, cam thảo 8g, tri mẫu 12g, ngạnh mễ 20g. Sinh thạch cao giã vụn, cho vào túi vải sắc trước, ngạnh mễ sao vàng, cho thêm 3 lát sinh khương, sắc ngày uống 1 thang khi còn ấm, chia 2 lần sau ăn sáng và chiều, uống từ 1-3 thang.

Bệnh nhân sốt cao, ngực bụng đầy chướng, đại tiện bí, rêu lưỡi vàng… Bài thuốc gồm đại hoàng 8g, chỉ thực 12g, hậu phác 10g, mang tiêu 6g. Dạng thuốc sắc, ngày uống 1 thang khi còn ấm, chia 2 lần sau ăn sáng và chiều, uống từ 1-3 thang.

Bệnh nhân sốt cao, không có mồ hôi, ho suyễn, khó thở, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng mỏng… Bài thuốc gồm 8-10g ma hoàng, 6-8g cam thảo, 8-12g hạnh nhân, sinh thạch cao 20-30g. Sinh thạch cao giã vụn, cho vào túi vải sắc trước khoảng 30 phút, cho các vị còn lại vào sắc tiếp 45 phút. Ngày uống 1 thang lúc ấm, chia 2 lần sau ăn sáng và chiều, uống từ 1-3 thang.

Đông y tham gia điều trị F0 mức độ bệnh ở thể nhẹ và trung bình, không có triệu chứng và ở giai đoạn hồi phục.

Cách tự xoa bóp của F0 giai đoạn phục hồi

Với bệnh nhân ở giai đoạn phục hồi, tức là đủ tiêu chuẩn xuất viện theo quy định của Bộ Y tế, nhưng vẫn còn một vài triệu chứng khác nhau, thì có thể tiếp tục điều trị phục hồi bằng y học cổ truyền. Lúc này, người bệnh có thể dùng thuốc hoặc không dùng thuốc. Nếu không dùng thuốc thì thực hiện châm cứu, xoa bóp toàn thân.

Bài tự xoa bóp thực hiện như sau: Dùng 2 tay xoa bóp cơ thể, làm từ trên xuống dưới; xát vùng đỉnh đầu, trước ra sau, day huyệt bách hội; xát 2 bên cạnh đầu; miết từ giữa trán ra 2 bên thái dương, day nhẹ huyệt thái dương 2 bên; miết quanh hốc mắt, miết từ đầu trong 2 cung lông mày ra; xát 2 bên cánh mũi, day huyệt nghinh hương 2 bên;

Xát vùng má, miệng; áp 2 tay vào tai, bật các ngón tay vào vùng gáy (đánh trống tai); xát vùng gáy, 2 tay đan vào nhau xát, day huyệt phong trì 2 bên; xát vùng cổ, dùng lòng bàn tay xát cổ từ trên xuống, day huyệt thiên đột; xát vùng vai, tay phải xát vai trái và ngược lại;

Xát vùng tay, tay phải xát cho tay trái và ngược lại, day huyệt hợp cốc, khúc trì, nội quan, trung phủ 2 bên; xát vùng ngực sườn, tay phải xát vùng ngực sườn trái và ngược lại, day huyệt đản chung; xát vùng bụng từ phải qua trái thuận theo chiều kim đồng hồ;

Xát vùng lưng, nắm 2 tay đưa sau và xát dọc 2 bên cạnh cột sống; xát vùng đùi, cẳng chân, dùng 2 tay xát cho từng chân, day huyệt huyết hải, túc tam lý, tam âm giao; xát nóng 2 lòng bàn chân, dùng gốc bàn tay xát nóng lòng bàn chân, day huyệt dũng tuyền.

Tập hàng ngày sáng, chiều, tối, mỗi lần 10-15 phút. Bài tập làm ấm nóng toàn thân, tăng cường lưu thông khí huyết, tăng cường công năng tạng phế, điều hòa công năng tạng phủ, giúp cân bằng trạng thái tâm sinh lý; nâng cao sức khỏe, phòng chống bệnh tật, giúp giải tỏa trạng thái căng thẳng tâm lý, nâng cao chính khí phòng chống bệnh.

Cách xông khói và tinh dầu, tập thở

Hội Đông y Việt Nam cũng khuyên về các phương pháp về dự phòng lây nhiễm với mọi người, gồm cả F1 đang cách ly, phòng và kiểm soát lây nhiễm.

Các biện pháp vệ sinh cá nhân đề nghị thực hiện gồm tắm, rửa tay bằng xà bông, dung dịch nhỏ mũi, nước súc miệng, thuốc xông gồm xông khói hoặc xông tinh dầu.

Xông khói dùng vị thuốc thương truật, bồ kết 30-50g/lần xông với thể tích khoảng 100m3. Cách làm: Dùng một bát đường kính khoảng 15cm, cho vào lòng bát ít giấy cắt nhỏ, cho vị thuốc thương truật và bồ kết đã bẻ nhỏ lên trên, châm lửa đốt.

Với xông tinh dầu, gồm sả, quế, tràm, khuynh diệp, trầm hương, chanh… cho khoảng 0,5ml (tương đương 5 giọt) một trong các loại tinh dầu này vào ly nước 80-90 độ C cho phòng khoảng 20m2.

Các loại thuốc đề nghị dùng trong: gồm nước ép tỏi; một số loại trà thảo dược như trà xanh, liên kiều, kinh giới; dược liệu tươi pha chế làm trà như cam thảo, phòng phong, hoắc hương, tử tô, kinh giới, bạc hà…

Chế độ ăn, luyện tập nâng cao sức đề kháng: Không căng thẳng về dịch bệnh; cân bằng nghỉ ngơi làm việc, nên nghỉ trưa ít nhất 30 phút, tránh các công việc gây stress. Ăn các thực phẩm giàu chất dinh dưỡng, đầy đủ đường, đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất, không ăn nhiều các thức ăn chiên xào, hạn chế thuốc lá, rượu bia, cà phê, chất kích thích.

Tập thở ngực: Theo nhịp điệu êm, nhẹ, đều, chậm, sâu, dài, hít vào ngực nở, bụng lép, thở ra ngực lép, bụng hơi phồng. Thở sâu có tác dụng làm tinh thần dễ đi vào yên tĩnh, thông qua sự thay đổi áp lực ở bụng và ngực để xoa bóp nội tạng một cách nhịp nhàng, trong một thời gian tương đối dài làm tăng sức khỏe của nội tạng và cải thiện tuần hoàn trong ổ bụng. Càng làm dãn tốt, tinh thần càng yên tĩnh, càng dễ đạt yêu cầu của thở sâu. Vì vậy, vấn đề quan trọng trong luyện thở vẫn là làm dãn tốt và đạt yên tĩnh tốt.

Người bị bệnh đường tiêu hóa, sa nội tạng… đều có thể dùng thở sâu để chữa bệnh. Nếu khi tập mà bụng dưới dầy chướng thì tạm nghỉ thở sâu và chuyển sang thở tự nhiên.

Khi thở sâu, hết sức tránh gò bó, tránh việc điều khiển các bắp thịt ở bụng, ngực tham gia vào việc thở, vì như vậy dễ mệt mỏi. Mỗi lần tập 3-5 phút, mỗi ngày 2-3 lần.