Chủ tàu cá có phải mua cả BHXH bắt buộc và BH tại các doanh nghiệp kinh doanh BH?

Chủ tàu cá có phải mua cả BHXH bắt buộc và BH tại các doanh nghiệp kinh doanh BH?
(PLO) - Không có ngư dân nào được chủ tàu tham gia bảo hiểm (BH) tai nạn lao động (TNLĐ) - bệnh nghề nghiệp (BNN) bắt buộc theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội (BHXH), nhưng lại có đến 92,9% ngư dân được mua “Bảo hiểm tai nạn thuyền viên” (BHTNTV) bắt buộc của các doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm (DNKDBH). Vậy đâu là nguyên nhân của thực trạng này? 

Tham gia Bảo hiểm xã hội hay mua bảo hiểm của các doanh nghiệp?

Theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, người làm việc theo hợp đồng lao động (HĐLĐ) không xác định thời hạn, HĐLĐ xác định thời hạn, HĐLĐ theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 03 tháng đến dưới 12 tháng, người làm việc theo HĐLĐ có thời hạn từ đủ 01 tháng đến dưới 03 tháng…, thì thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.

Theo Luật Việc làm, người lao động phải tham gia bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) khi làm việc theo HĐLĐ không xác định thời hạn, HĐLĐ xác định thời hạn, HĐLĐ theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 03 tháng đến dưới 12 tháng.

Còn Luật An toàn, vệ sinh lao động (ATVSLĐ) quy định người sử dụng lao động (NSDLĐ) phải có trách nhiệm tham gia BH TNLĐ - BNN  cho người lao động (NLĐ) thuộc trường hợp bắt buộc tham gia BHXH theo Luật BHXH. 

Như vậy, BHXH bắt buộc bao gồm các loại BH thành phần là: BHXH (hưu trí và tử tuất), BH TNLĐ - BNN, BHTN, bảo hiểm y tế (BHYT). Đây là loại hình BH do Nhà nước tổ chức, đảm bảo hài hòa được quyền lợi của NLĐ, NSDLĐ, đảm bảo an sinh xã hội.

Tuy nhiên, cũng với chính sách BHTNTV (thực chất là BH TNLĐ - BNN), Bộ Tài chính có Quyết định số 128/1999/QĐ-BTC ngày 25/10/1999 về việc ban hành quy tắc, biểu phí, số tiền BHTNTV và BH mọi rủi ro thân tàu đối với phương tiện đánh bắt hải sản xa bờ thì “Doanh nghiệp bảo hiểm, thuyền viên làm việc và sinh hoạt trên các phương tiện nghề cá có nghĩa vụ thực hiện chế độ bảo hiểm bắt buộc tai nạn thuyền viên”. Nghị định số 66/2005/NĐ-CP ngày 19/5/2005 của Chính phủ về đảm bảo an toàn cho người và tàu cá hoạt động thuỷ sản cũng quy định đối với thuyền viên phải có “Giấy chứng nhận bảo hiểm thuyền viên”. Tương tự, Nghị định số 71/2015/NĐ-CP ngày 03/9/2015 của Chính phủ về quản lý hoạt động của người, phương tiện trong khu vực biên giới biển Nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, đối với thuyền viên phải có “Giấy chứng nhận bảo hiểm thuyền viên theo quy định của pháp luật”. Nghị định số 103/2013/NĐ-CP ngày 12/9/2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính (XPVPHC) đối với hành vi không mua BHTNTV cho thuyền viên làm việc trên tàu cá theo quy định của pháp luật từ 2 triệu đến 5 triệu đồng.

Quy định trên cho thấy, quyền lợi của ngư dân khi bị TNLĐ được pháp luật bảo vệ bởi việc bắt buộc NSDLĐ (chủ tàu) phải đồng thời tham gia BH TNLĐ – BNN cho họ nếu thuộc trường hợp BHXH bắt buộc theo Luật BHXH, Luật ATVSLĐ và BHTNTV theo các Nghị định và Quyết định của Bộ Tài chính. 

Văn bản dưới luật đang nghiêng về bảo vệ quyền lợi cho doanh nghiệp

Qua kết quả khảo sát 155 phiếu của 155 ngư dân làm việc trên tàu cá của các doanh nhiệp đánh bắt thuỷ sản của Kiên Giang thì số năm lao động (LĐ) trên biển bình quân của  mỗi ngư dân là 11 năm, trong đó thời gian ngắn nhất là 01 năm và thời gian LĐ dài nhất là 40 năm. Nghiên cứu còn nhận thấy, thời gian LĐ của ngư dân trên biển trong một năm: bình quân là 10,26 tháng, ít nhất là 7 tháng, nhiều nhất là 12 tháng và đa số các ngư dân LĐ trên biển khoảng 10 tháng. Từ đó, có thể đi đến kết luận là hầu hết ngư dân làm việc trên tàu cá, nhất là tàu có công suất lớn đánh bắt xa bờ đều thuộc diện bắt buộc phải tham gia BHXH. Tuy nhiên, kết quả khảo sát cũng như thông tin của BHXH tỉnh cho biết: không có chủ tàu và ngư dân nào tham gia BHXH, BH TNLĐ - BNN, BHYT, BHTN,  nhưng lại có đến 92,9% ngư dân được chủ tàu mua BHTNTV của các DNKDBH. Nguyên nhân của tồn tại này thì nhiều, nhưng chủ yếu là do: 

Thứ nhất, bất cập trong tham gia BH TNLĐ - BNN bắt buộc: Luật ATVSLĐ bắt buộc NSDLĐ phải đóng BH TNLĐ - BNN thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc theo Luật BHXH, không bắt buộc phải mua BH TNLĐ tại các DNKDBH. Tuy nhiên, các văn bản như: Quyết định số 128/1999/QĐ-TTg, Nghị định số 66/2005/NĐ-CP, Nghị định số 71/2015/NĐ-CP, Nghị định số 103/2013/NĐ-CP lại quy định chủ tàu phải mua BHTNTV, XPVPHC đối với hành vi không mua BHTNTV, trong khi đó BHTNTV chỉ có ở DNKDBH. 

Thứ hai, tham gia BH TNLĐ - BNN cho thuyền viên, chủ tàu hàng tháng phải đóng BHXH, BH TNLĐ - BNN, BHYT, BHTN cho NLĐ một khoản tiền đáng kể là 21% trên quỹ tiền lương làm căn cứ đóng BHXH, trong đó BH TNLĐ - BNN là 0,5%. Ví dụ: một ngư dân tiền lương một tháng là 12 triệu đồng (bao gồm cả tiền lương cố định và tiền lương theo sản phẩm đánh bắt) thì chủ tàu phải đóng BH TNLĐ - BNN cho họ một năm là  720.000 đồng. Quy định này là hoàn toàn phù hợp, hài hoà lợi ích giữa NLĐ và NSDLĐ, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, đảm bảo an sinh xã hội. Tuy nhiên, nếu chủ tàu mua BHTNTV của DNKDBH thì mức tối thiểu chỉ là 28.000 đồng/thuyền viên/năm, theo đó mức chi trả của DNKDBH theo mức phí này cũng rất thấp, tối đa là 10 triệu đồng/vụ tai nạn. 

Thứ ba, tất cả các tàu cá xuất - nhập bến phải chịu sự kiểm soát của Trạm/Đồn Biên phòng, trong đó thuyền viên trên tàu cá phải có danh sách thuyền viên, có BHTNTV… Bên cạnh, Bộ đội Biên phòng có quyền XPVPHC “đối với hành vi không mua bảo hiểm thuyền viên theo quy định của pháp luật” theo Nghị định số 103/2013/NĐ-CP, mà không có quyền XPVPHC về hành vi “không tham gia BHXH”, “chậm đóng BHXH bắt buộc” theo Nghị định số 95/2013/NĐ-CP ngày 22/8/2013 của Chính phủ. 

Thứ tư, các DNKDBH có chính sách linh hoạt, chấp nhận bán BH TNLĐ cho thuyền viên theo số lượng người/tàu cá/năm mà không cần họ tên NLĐ cụ thể, trong khi đó tham gia BH TNLĐ - BNN tại BHXH phải có danh sách NLĐ cụ thể. Đóng BHXH, mỗi NLĐ được cấp một “Sổ bảo hiểm xã hội” (không thể hiện BH TNLĐ – BNN) và “Thẻ bảo hiểm y tế”. Mua BHTNTV, NSDLĐ  được cấp “Giấy chứng nhận bảo hiểm tàu cá” hoặc “Giấy chứng nhận khai thác hải sản” trong đó thể hiện các loại hình BH như: Thân tàu, ngư lưới cụ, rủi ro đặc biệt, trách nhiệm dân sự của chủ tàu, tai nạn thuyền viên. 

Thử đặt phép tính: Ngư dân có mức lương 12 triệu đồng/tháng bị TNLĐ với mức suy giảm khả năng LĐ là 5%. Nếu tham gia BH TNLĐ - BNN thì được bồi thường 1,5 x 12 triệu = 18 triệu đồng, BHXH trợ cấp một lần 5 x 1.300.000 đồng (tháng lương cơ sở) = 6.500.000 đồng. Tổng cộng ngư dân bị TNLĐ được hưởng từ NSDLĐ và BHXH là 24.500.000 đồng (theo điểm a khoản 4 Điều 38 và điểm a khoản 2 Điều 48 Luật ATVSLĐ). Ngoài ra, BHXH còn trợ cấp hàng tháng, trợ cấp phục vụ, hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp...nếu đáp ứng điều kiện % suy giảm khả năng LĐ. Tuy nhiên, nếu mua BHTNTV với mức tối thiểu là 28.000 đồng/năm/ngư dân thì mức tối đa DNKDBH và chủ tàu trả cho ngư dân bị tai nạn một lần chỉ là 18 triệu đồng theo quy định tại điểm a khoản 4 Điều 38 và khoản 3 Điều 39 Luật ATVSLĐ, không có các chế độ khác như BHXH.  

Với đặc thù làm việc trên biển, hàng ngày ngư dân phải luôn đối mặt với tai nạn, rủi ro rất cao đến từ thiên tai, nhân tai. Nhưng với những bất cập trong chính sách BH TNLĐ cho ngư dân nêu trên, 73.710 ngư dân của Kiên Giang và hàng triệu ngư dân trên cả nước đang bị thiệt thòi, quyền lợi của họ không được bảo đảm khi bị TNLĐ nếu không kịp thời sửa đổi, thay thế, hủy bỏ những văn bản quy phạm pháp luật không còn phù hợp hoặc trái luật, không ban hành chính sách BHXH về TNLĐ một cách linh hoạt. 

Tin cùng chuyên mục

Từ năm 2025, sản xuất, sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng bị xử lý thế nào?

Từ năm 2025, sản xuất, sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng bị xử lý thế nào?

(PLVN) - Theo Luật sư Diệp Năng Bình, từ năm 2025 trở đi nếu cá nhân, tổ chức nào sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng được xem là hành vi vi phạm pháp luật. Tùy vào tính chất và mức độ của hành vi mà chủ thể vi phạm có thể bị xử lý vi phạm hành chính hoặc xử lý hình sự và bồi thường thiệt hại (nếu có).

Đọc thêm

Vụ “phù phép” giấy ủy quyền tại Gò Vấp (TP Hồ Chí Minh): Khởi tố công chứng viên để điều tra hành vi “thiếu trách nhiệm”

Khu đất trong vụ án. (Ảnh: Bùi Yên)
(PLVN) - Cơ quan CSĐT Công an TP HCM cho biết vừa khởi tố, bắt tạm giam ông Nguyễn Duy Thức, Công chứng viên (CCV) Văn phòng Công chứng (VPCC) Đầm Sen (VPCC này nay đã đổi tên) để điều tra hành vi “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”. Nguyễn Duy Thức bị xác định thực hiện công chứng Hợp đồng ủy quyền sai quy trình theo Luật Công chứng dẫn đến hậu quả là 2 đối tượng (đã bị tuyên án) thực hiện hành vi “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” với số tiền 15,7 tỷ đồng.

Sai phạm kéo dài trong tổ chức thi cấp chứng chỉ ngoại ngữ

Sai phạm kéo dài trong tổ chức thi cấp chứng chỉ ngoại ngữ
(PLVN) - Thanh tra Chính phủ (TTCP) vừa công bố Kết luận thanh tra (KLTT) về thực hiện công vụ của cán bộ, công chức, viên chức trong giải quyết thủ tục hành chính (TTHC), cung cấp dịch vụ công (CCDVC) cho người dân và DN tại Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT), giai đoạn 15/6/2021 - 30/11/2023.

Vụ kiện liên quan thu hồi đất tại Thanh Hóa: TAND cấp cao tại Hà Nội thông báo thụ lý phúc thẩm

Nhà Đại đoàn kết xây năm 2006 là nơi ở của bà Mai. (Ảnh: Nguyễn Tuấn)
(PLVN) - TAND cấp cao tại Hà Nội mới có Thông báo thụ lý vụ án hành chính số 540/2024/TBTL-HC thụ lý vụ án để xét xử phúc thẩm vụ khởi kiện quyết định hành chính về quản lý đất đai do bà Trần Thị Mai (ngụ phường Hải Châu, TX Nghi Sơn, tỉnh Thanh Hóa) kháng cáo toàn bộ với Bản án hành chính sơ thẩm 232/2024/HC-ST ngày 20/9/2024 của TAND tỉnh Thanh Hóa.

Hành vi xúc phạm, bôi nhọ người khác trên mạng xã hội sẽ bị xử lý như thế nào?

Luật sư Lê Thị Thùy.
(PLVN) - Bạn Quốc Tuấn (Hải Phòng) hỏi: Tôi và một đồng nghiệp có xảy ra mâu thuẫn. Người đồng nghiệp này đã đăng tải những lời lẽ xúc phạm danh dự, nhân phẩm của tôi lên mạng xã hội. Hành vi này đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống tinh thần cũng như cuộc sống, công việc của tôi. Xin hỏi, hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm người khác trên mạng xã hội sẽ bị xử lý như thế nào?

Cà Mau: Thiếu sót trong xây dựng, bồi thường, tái định cư một số dự án

Cà Mau: Thiếu sót trong xây dựng, bồi thường, tái định cư một số dự án
(PLVN) - Thanh tra tỉnh Cà Mau vừa ban hành Kết luận thanh tra 30/KL-TT (KLTT) về việc thanh tra các dự án, hạng mục công trình xây dựng trên địa bàn tỉnh. Theo KLTT, một số chủ đầu tư các dự án có hạn chế, thiếu sót như: UBND tỉnh; Sở NN&PTNT; Ban Quản lý dự án (BQLDA) công trình xây dựng Cà Mau; BQLDA công trình NN&PTNT; Ban ODA và NGO; BQLDA xây dựng công trình giao thông Cà Mau; Trung tâm Phát triển quỹ đất Cà Mau; UBND huyện Ngọc Hiển, UBND TP Cà Mau, UBND huyện Năm Căn.

Tiếp sự việc công dân phản ánh bị cơ quan đăng ký đất đai 'làm khó': Phó Chủ tịch UBND Hà Nội có chỉ đạo

Tiếp sự việc công dân phản ánh bị cơ quan đăng ký đất đai 'làm khó': Phó Chủ tịch UBND Hà Nội có chỉ đạo
(PLVN) - Sau khi tiếp nhận công văn gửi kèm đơn của bà Nguyễn Thị Vân Khánh (ngụ phường Trung Văn, quận Nam Từ Liêm) có nội dung phản ánh Văn phòng Đăng ký đất đai (VPĐKĐĐ) Chi nhánh quận Hai Bà Trưng ra quyết định ngăn chặn không phù hợp pháp luật, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội mới có chỉ đạo.