Chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trên môi trường số là nhiệm vụ ưu tiên

Theo báo cáo tổng kết của Cục Quản lý và Phát triển thị trường (Bộ Công Thương), trong năm 2025, toàn lực lượng quản lý thị trường (QLTT) đã kiểm tra 27.540 vụ; phát hiện, xử lý 23.402 vụ vi phạm; thu nộp ngân sách nhà nước gần 372 tỷ đồng; tổng trị giá hàng hóa vi phạm gần 290 tỷ đồng; giảm 31,76% so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, vi phạm trong môi trường TMĐT tiếp tục gia tăng và diễn biến phức tạp, đặt ra nhiều thách thức cho công tác quản lý, kiểm soát thị trường.

Bên cạnh đó, hoạt động livestream bán hàng trên mạng xã hội bị lợi dụng để tiêu thụ hàng giả, hàng gian lận thương mại, đặc biệt là các loại thực phẩm giả, thực phẩm kém chất lượng, không bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm.

Các “thủ đoạn” thường được dùng là quảng cáo “thổi phồng”, gắn mác “hàng xách tay”, “đặc sản vùng miền”, “nhà làm”, “sạch 100%” hoặc sử dụng KOL/KOC để tạo lòng tin.

Một số gian hàng còn đăng tải thông tin sai sự thật, sử dụng giấy tờ, bản công bố chất lượng đã hết hạn, bị chỉnh sửa hoặc của thương nhân khác nhằm lừa dối người tiêu dùng.

Trước thực trạng này, lực lượng QLTT đã tăng cường kiểm tra kho hàng, cơ sở chế biến, điểm tập kết; giám sát hoạt động quảng cáo, rao bán trực tuyến; phối hợp với Công an, Hải quan, Y tế và các nền tảng TMĐT để truy xuất, xử lý nghiêm các đối tượng vi phạm.

Đồng thời, công tác tuyên truyền, cảnh báo người tiêu dùng được đẩy mạnh theo hướng trực quan, dễ nhận diện hành vi gian lận. Cùng với đó, lực lượng này xác định, việc hoàn thiện cơ chế thực thi pháp luật là yếu tố then chốt nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và tạo lập môi trường kinh doanh minh bạch.

Tại một tọa đàm về chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trên môi trường TMĐT, ông Trần Hữu Linh - Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước cho biết, nếu như trong thương mại truyền thống, người bán có địa điểm rõ ràng, hàng hóa dễ kiểm chứng và giao dịch minh bạch, thì môi trường TMĐT lại tiềm ẩn nhiều rủi ro do tính ẩn danh cao.

Do đó, lực lượng chức năng khó xác định danh tính người bán, nguồn gốc hàng hóa hay vị trí lưu kho; việc truy vết, xác minh khi xảy ra vi phạm vì thế cũng trở nên phức tạp hơn.

Trong thời gian qua, lực lượng chức năng đã nhiều lần phối hợp và yêu cầu các sàn TMĐT gỡ các sản phẩm giả mạo, kém chất lượng, thậm chí đóng các gian hàng bán hàng giả, hàng kém chất lượng nhưng đại diện nhiều sàn TMĐT cũng cho biết “khó kiểm soát được” do người bán bị đóng gian hàng này, sẽ lại mở ra một gian hàng khác, thậm chí nhiều người bán có thể “lách” qua hệ thống kiểm soát hàng giả, hàng nhái của các sàn.

Ông Linh chia sẻ, việc xác định danh tính người bán và kiểm soát chất lượng sản phẩm trên TMĐT vẫn là thách thức lớn. Do đó, Bộ Công Thương tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, chế tài xử lý và đặc biệt là nâng cao hiệu quả tổ chức thực thi pháp luật. Trong đó, việc định danh người bán đã được đưa vào Luật Thương mại điện tử mới được Quốc hội thông qua.

Cùng với đó, Bộ Công Thương triển khai xây dựng các công cụ quản lý hiện đại, trong đó quy định một số nhóm hàng hóa có rủi ro cao bắt buộc phải khai báo và truy xuất nguồn gốc. Thông tin mới nhất từ Bộ này cho biết, bắt đầu từ hôm nay (23/12/2025), Hệ thống truy xuất nguồn gốc tại địa chỉ www.verigoods.vn chính thức đi vào vận hành.

Hệ thống được xây dựng theo định hướng lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm, đóng vai trò là cầu nối giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng, góp phần củng cố niềm tin thị trường.

Thông qua việc minh bạch hóa thông tin sản phẩm bằng các phương thức xác thực như mã QR, người tiêu dùng có thể dễ dàng nhận diện sản phẩm chính hãng, trong khi doanh nghiệp có thêm công cụ khẳng định uy tín thương hiệu, phòng ngừa và hạn chế tình trạng làm giả.

Hệ thống sẽ bắt buộc áp dụng đối với một số nhóm hàng hóa từ 1/1/2026 và được coi là một công cụ hữu hiệu giúp người tiêu dùng tự bảo vệ mình.

Ông Linh khẳng định, trong bối cảnh TMĐT tiếp tục là động lực tăng trưởng quan trọng của kinh tế số, chống hàng giả trên môi trường số phải được xác định là nhiệm vụ ưu tiên. Cuộc chiến này chỉ đạt hiệu quả khi có sự tham gia đồng bộ của cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp, các nền tảng TMĐT và toàn thể người tiêu dùng, hướng tới phát triển TMĐT bền vững, minh bạch và an toàn.