Chứng cứ di truyền cho thấy virus corona chủng mới có nguồn gốc từ dơi Trung Quốc trước khi nó truyền sang người thông qua một vật chủ trung gian. Nhưng sự lây nhiễm đầu tiên xảy ra ở đâu và như thế nào vẫn còn đang tranh luận.
Chính quyền Vũ Hán lần đầu tiên thông báo cho Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về căn bệnh viêm phổi không rõ nguyên nhân sau này được xác định là do virus corona chủng mới vào ngày 31/12.
Ban đầu, các nhà chức trách ở Vũ Hán (Hồ Bắc, Trung Quốc) báo cáo rằng những trường hợp đầu tiên của virus xuất hiện tại chợ bán buôn hải sản địa phương. Phần lớn trong số 41 trường hợp ban đầu liên quan tới chợ hải sản - đã ngừng hoạt động vào ngày 1/1. Cho rằng dịch SARS năm 2002 và 2003 bắt đầu tại một địa điểm tương tự ở Quảng Đông, Trung Quốc, nên chợ hải sản ban đầu được các nhà chức trách coi như là một nguồn gốc hợp lý, kiểu giống như trước đây chợ là nơi các virus corona SARS chuyển từ dơi sang mèo cầy rồi sang người.
Nhưng sau một cuộc điều tra về các động vật được bán ở đó, Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Trung Quốc (CDC) vừa cho biết trong tuần này rằng họ đã loại trừ chợ hải sản là điểm gốc của vụ dịch. “Nhưng sau khi xét nghiệm thì không có động vật nào ở chợ dương tính với virus”, Colin Carlson - nhà động vật học tại Đại học Georgetown - nói với Live Science, “Nếu chúng không bao giờ bị nhiễm bệnh, chúng không thể là vật chủ trung gian tạo điều kiện cho sự lây nhiễm”.
Theo Tạp chí Phố Wall, Giám đốc CDC Trung Quốc Gao Fu nói với truyền thông: "Bây giờ, hóa ra chợ hải sản cũng là một trong những nạn nhân".
 |
| Một phụ nữ phía trước Chợ bán buôn hải sản Hoa Nam đã đóng cửa, ngày 12/1/2020. Ảnh: AFP. |
Các trường hợp lây nhiễm ở chợ hải sản cũng không phải là những trường hợp nhiễm bệnh đầu tiên ở Trung Quốc.
Các nghiên cứu cho thấy rằng nguồn gốc của vụ dịch không liên quan đến chợ. Virus dường như đã lưu hành ở Vũ Hán trước khi 41 trường hợp nhiễm bệnh đầu tiên được báo cáo, bởi nghiên cứu được công bố vào tháng 1 cho thấy người đầu tiên xét nghiệm dương tính với virus corona có khả năng tiếp xúc với nó vào ngày 1/12, sau đó có các triệu chứng vào ngày 8/12. Nghiên cứu cũng cho thấy 13 trong số 41 trường hợp ban đầu không có bất cứ liên quan nào tới chợ hải sản.
Tương tự, một nghiên cứu vào tháng Tư cho thấy virus corona đã phát sinh và bắt đầu lan rộng trong cộng đồng Vũ Hán vào đầu tháng 1.
Danh tính của “bệnh nhân số 0” chưa được xác nhận, nhưng đó có thể là một người đàn ông 55 tuổi ở tỉnh Hồ Bắc của Trung Quốc bị nhiễm bệnh vào ngày 17/11, theo tờ South China Morning Post (SCMP).
 |
| Một người đàn ông đã kiểm tra nhiệt độ khi rời khỏi ga xe lửa Hankou ở Vũ Hán, Trung Quốc. Ảnh: AFP. |
Nhà động vật học Colin Carlson nói với Live Science rằng chợ hải sản Vũ Hán có thể chỉ đơn giản là một địa điểm của một sự kiện siêu lây lan sớm - một trường hợp trong đó một người mắc bệnh lây nhiễm một số lượng lớn người khác.
Các sự kiện siêu lây lan khác trên khắp thế giới cũng đã tạo ra các cụm bệnh nhiễm trùng gần như chỉ sau một đêm. Chẳng hạn , tại Daegu (Hàn Quốc), một người đi nhà thờ đã nhiễm ít nhất 43 người.
Những trường hợp này không nhất thiết liên quan đến một người dễ lây lan hơn những người khác hoặc thải ra nhiều virus hơn. Thay vào đó, người nhiễm bệnh có thể tiếp xúc với nhiều người trong không gian thuận lợi cho việc lây nhiễm. Một cái chợ nơi người mua sắm tương tác với nhau và bán hàng gần nhau là một nơi đầy rủi ro như vậy.
Những câu hỏi kéo dài về nguồn gốc của đại dịch đã làm nảy sinh một loạt các thuyết âm mưu. Một trong những thuyết âm mưu đó là virus đã vô tình rò rỉ từ phòng thí nghiệm của Viện Virus học Vũ Hán (WIV) nơi các nhà khoa học đang nghiên cứu virus corona.
 |
| Viện Virus học Vũ Hán, ảnh chụp ngày 17/4/2020. Ảnh: AFP. |
Nhưng các nhà nghiên cứu, cả ở Trung Quốc và ở Mỹ, điều cho rằng không có bằng chứng nào ủng hộ cho thuyết này. Phòng thí nghiệm Vũ Hán cũng cho hay họ không có bộ gen của virus corona chủng mới đang gây dịch Covid-19 và Viện đã tuân theo các quy trình an toàn nghiêm ngặt.
Giám đốc Viện Virus học Vũ Hán Wang Yanyi tuần trước đã nói rằng virus corona chủng mới khác biệt về mặt di truyền với bất kỳ loại virus sống nào đã được nghiên cứu tại viện. Trước đó, nhà virus học Shi Zhengli – chuyên gia nghiên cứu virus corona trên dơi nổi tiếng thế giới – cho hay, rằng bà đã tham chiếu chéo bộ gen của virus corona chủng mới với thông tin di truyền của các virus corona trên dơi khác mà nhóm của bà đã thu thập được, nhưng không có sự phù hợp nào. “”Điều đó thực sự làm tôi phát điên”, bà nói,”Nó khiến tôi mất ngủ nhiều ngày”.
