Lời dặn dò của Người đã đi cùng năm tháng với phong trào thi đua yêu nước ngày càng được tổ chức triển khai sâu rộng trong cả nước, nhân lên sức mạnh quyết tâm vượt qua mọi gian khó để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao và làm nhiều việc có ích cho xã hội
“Quạt cho phong trào lớn mạnh lên”
Chiếc quạt giấy này vốn là quà tặng của thanh niên làng Canh Hoạch, Hà Đông gửi tặng Chủ tịch Hồ Chí Minh năm 1946 nhân dịp kỷ niệm 56 năm ngày sinh của Người. Là quạt giấy, nhưng chiếc quạt có kích thước không giống những chiếc quạt bình thường (dài 0,76m, có 18 nan xương, trong đó 2 xương ngoài được làm bằng sừng và 16 xương kia bằng tre), nên còn được gọi là quạt thước.
Giấy quạt màu nâu, trên hai mặt của quạt, các nghệ nhân châm kim làng Canh Hoạch đã châm trên đó những nét hoa văn và những câu thơ có hàm ý sâu xa. Bởi vậy, đây không chỉ là một chiếc quạt giấy bình thường, mà còn là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo, thể hiện tâm tư, tình cảm và tấm lòng của nhân dân đối với vị lãnh tụ kính yêu.
Nhìn vào mặt trước của quạt, mọi người dễ dàng nhìn thấy các nét châm kim nghệ thuật làm nổi lên dòng chữ Hán “Hồ Chủ tịch vạn tuế” ở chính giữa. Phía trên mép quạt là dòng chữ “Việt Nam dân chủ cộng hòa”, còn bên trái là các câu thơ: “Gió xuân hây hẩy ba kỳ mát/Muỗi cỏ vo ve, một phẩy tan/Gia Cát quạt lông, Hồ quạt giấy/Trước sau quét sạch lũ tham tàn” và bên phải là những câu thơ: “Ra tay quạt gió, xua nồng/Cho dân bức bối thỏa lòng ước mong/Quạt hồng Nam, Bắc, Tây, Đông/Quạt cho hòa khí xuân phong gió về” (tất cả những câu thơ này đều bằng tiếng Việt).
Nhìn vào mặt sau của quạt, phía dưới bên trái có 7 chữ Nôm “Liên kết yên an thành Hà Nội” và phía dưới bên phải có 4 chữ nôm “Thanh niên Canh Hoạch”. Nội dung những dòng chữ và những câu thơ được châm trên quạt biểu đạt một kỳ vọng, một lời nhắn gửi sâu sắc, đồng thời cũng là ước mong của nhân dân cả nước nói chung và thanh niên làng Canh Hoạch nói riêng đến Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Nhân kỷ niệm 1000 ngày Toàn quốc kháng chiến, để động viên nhân dân cả nước hăng hái thi đua, đem hết tinh thần và lực lượng ủng hộ sự nghiệp kháng chiến và kiến quốc, ngày 11/6/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra lời kêu gọi Thi đua ái quốc.
Ngày 1/6/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh 195/sl về việc thành lập Ban vận động Thi đua ái quốc Trung ương và Ban vận động Thi đua ái quốc các cấp. Cùng ngày, Người ký Sắc lệnh 196/sl, cử một số vị đại diện cho Quốc hội, Chính phủ và các đoàn thể nhân dân tham gia vào Ban vận động Thi đua ái quốc Trung ương.
 |
| Quạt giấy Bác Hồ tặng ông Hoàng Đạo Thúy |
Ngày 20/8/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh 207/sl cử ông Hoàng Đạo Thúy về làm Tổng Bí thư Ban vận động Thi đua ái quốc Trung ương. Trong buổi gặp mặt để nhận nhiệm vụ mới, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tặng chiếc quạt giấy cho ông Hoàng Đạo Thúy với lời căn dặn: “Chú dùng cái quạt này để quạt phong trào lớn mạnh lên”.
Nhận món quà quý từ Chủ tịch Hồ Chí Minh là một vinh dự, đồng thời là trách nhiệm, ông Hoàng Đạo Thúy đã cùng các thành viên Ban vận động Thi đua ái quốc các cấp tận tâm, tận lực làm tròn lời Người dặn. Phong trào Thi đua yêu nước của nhân dân ta đã được tổ chức, triển khai sâu rộng trên cả nước.
Và cũng từ đó, chiếc quạt đầy kỷ niệm, gắn bó với ông Hoàng Đạo Thúy suốt cuộc đời hoạt động, trở thành kỷ vật vô giá của ông và gia đình. Sau 30 năm nâng niu, giữ gìn, chiếc quạt đã được ông Hoàng Đạo Thúy tặng lại cho Bảo tàng Hồ Chí Minh ngày 27/9/1978.
Luôn là kỷ vật đặc biệt
Nói về chiếc quạt và ý nghĩa lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh, năm 2010 nhân Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ VIII, TS. Văn Thị Thanh Mai trong bài viết “Chiếc quạt của phong trào Thi đua yêu nước!” đăng tải trên tạp chí Tuyên giáo đã viết: “Đã có rất nhiều tài liệu, hiện vật, phim ảnh về Chủ tịch Hồ Chí Minh, liên quan đến Chủ tịch Hồ Chí Minh, gắn liền với phong trào thi đua yêu nước rộng lớn của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta trong những năm trường kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, chống đế quốc Mỹ xâm lược và xây dựng CNXH ở miền Bắc, song chiếc quạt thước Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng đồng chí Hoàng Đạo Thúy từ những ngày đầu phát động phong trào Thi đua yêu nước luôn là một kỷ vật đặc biệt.
Hàm chứa một giá trị tinh thần to lớn, chiếc quạt thước Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng đồng chí Hoàng Đạo Thúy, với kỳ vọng: “Chú dùng cái quạt này để quạt phong trào lớn mạnh lên” là một minh chứng cụ thể, sinh động cho sự quan tâm, theo dõi và chỉ đạo sát sao của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với phong trào Thi đua ái quốc.
Có một ý nghĩa lịch sử sâu sắc, gắn với một sự kiện lịch sử sâu rộng trong thời kỳ cả nước dồn trí lực, tinh lực và vật lực cho sự nghiệp kháng chiến và kiến quốc, chiếc quạt giấy của thanh niên làng Canh Hoạch kính tặng Chủ tịch Hồ Chí Minh là một tặng phẩm thiêng liêng, và hơn cả mọi lời nói cùng những kỳ vọng, Người đã dành tặng chiếc quạt này cho ông Tổng Bí thư ban vận động Thi đua ái quốc Trung ương.
Dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Ban vận động Thi đua ái quốc Trung ương và các cấp, phong trào Thi đua yêu nước đã không chỉ được nhân rộng, mà còn được thổi “mạnh lên” thực sự. Ông Hoàng Đạo Thúy cùng các vị trong Ban vận động đã cố gắng vừa làm thực tế, vừa rút kinh nghiệm, “sau một thời gian tìm tòi và chuẩn bị, và mặc dầu gặp nhiều khó khăn” phong trào “Thi đua ái quốc của ta đã có kết quả đầu tiên”.
Đánh giá về phong trào Thi đua yêu nước trong những năm kháng chiến và kiến quốc, nêu rõ tác động và ý nghĩa to lớn của phong trào này, tại Đại hội chiến sĩ thi đua và gương mẫu toàn quốc lần thứ nhất (1/5/1952), Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Phong trào thi đua là một trong những thắng lợi lớn của nhân dân ta trong mấy năm kháng chiến này. Nó sẽ làm đà cho những thắng lợi to lớn hơn nữa vẻ vang hơn nữa về quân sự, chính trị, kinh tế”.
 |
| Ông Hoàng Đạo Thúy |
Còn có nhiều sự kiện khác cũng liên quan tới chiếc quạt như, năm 2008, kỷ niệm 118 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh và 60 năm sự kiện lịch sử Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi thi đua ái quốc, thiết thực hưởng ứng Cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, Bảo tàng Hồ Chí Minh đã trưng bày gần 200 ảnh, tài liệu và hiện vật trong đó có chiếc quạt giấy Bác Hồ tặng cho ông Hoàng Đạo Thúy, Tổng Bí thư Ban Vận động Thi đua ái quốc Trung ương năm 1948.
Tại buổi giao lưu với các điển hình tiên tiến tại Đại hội thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ IX diễn ra ngày 6/12/2015, nhắc lại lời kêu gọi thi đua ái quốc của Chủ tịch Hồ Chí Minh và ý nghĩa của chiếc quạt, hội trường gần 2.000 đại biểu đã được truyền cảm hứng ngay những phút đầu tiên, tất cả lặng đi xúc động để rồi vỡ òa trong sự cộng hưởng, hưởng ứng của lời kêu gọi thi đua, làm nhiều việc có ích cho xã hội…
