Tại phiên họp chiều nay (23/10), Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình đã trình bày Tờ trình dự thảo Nghị quyết về tổ chức phiên tòa trực tuyến. Đây là một chính sách quan trọng đối với ngành Tòa án trong thời gian tới.
Theo Chánh án Nguyễn Hòa Bình, việc tổ chức phiên tòa trực tuyến được triển khai thực hiện phù hợp với quan điểm chỉ đạo, chủ trương, định hướng của Đảng như Nghị quyết số 48/NQ-TW, Nghị quyết số 49/NQ-TW, Nghị quyết số 52-NQ/TW, của Bộ Chính trị và Nghị quyết mà Đại hội XIII đã đề ra cũng như cam kết với Hội đồng Chánh án các nước khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, Hội đồng Chánh án khu vực ASEAN là đến năm 2025, Việt Nam phải hoàn thành việc xây dựng Tòa án điện tử theo Nghị quyết của Hội đồng.
Với sự phát triển rất nhanh của công nghệ thông tin và thực tiễn quốc tế cho thấy, các nước có nền khoa học công nghệ phát triển đã chú trọng tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động tư pháp. Còn tại Việt Nam, thời gian qua, để góp phần hạn chế tối đa những ảnh hưởng tiêu cực của đại dịch COVID-19 đối với toàn xã hội nói chung, công tác xét xử nói riêng, Tòa án nhân dân tối cao đã chỉ đạo hệ thống Tòa án áp dụng nhiều giải pháp phù hợp, khẩn trương đưa các vụ án (đặc biệt là các vụ án liên quan đến công tác phòng, chống dịch bệnh COVID-19) ra xét xử, bảo đảm kịp thời, nhanh chóng, đúng pháp luật.
 |
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình trình bày Tờ trình dự thảo Nghị quyết về tổ chức phiên tòa trực tuyến. |
Để bảo vệ quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của tổ chức, cá nhân, góp phần phòng chống dịch bệnh, ổn định trật tự an toàn xã hội, đồng thời bảo đảm công tác xét xử, giải quyết các vụ án được kịp thời, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn và thực hiện chiến lược cải cách tư pháp theo các Nghị quyết của Đảng, các cam kết quốc tế mà Việt Nam tham gia, Tòa án nhân dân tối cao đã nghiên cứu xây dựng Nghị quyết về tổ chức phiên tòa trực tuyến.
Theo đó, dự thảo Nghị quyết quy định Tòa án nhân dân tổ chức phiên tòa trực tuyến để xét xử sơ thẩm, xét xử phúc thẩm vụ án hình sự, dân sự và hành chính có tính chất, tình tiết đơn giản; tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án rõ ràng.
Dự thảo Nghị quyết quy định: Phiên tòa trực tuyến là phiên tòa được tổ chức tại Phòng xử án, có sử dụng các thiết bị điện tử, liên kết với nhau thông qua môi trường mạng, cho phép bị cáo, bị hại, đương sự, người tham gia tố tụng khác tham gia phiên tòa tại địa điểm khác do Tòa án quyết định, nhưng vẫn bảo đảm trực tiếp theo dõi đầy đủ hình ảnh, âm thanh và tham gia tất cả trình tự, thủ tục tố tụng của phiên tòa bằng lời nói, hành vi tố tụng trực diện, liên tục, công khai, có sự chứng kiến của các chủ thể vào cùng một thời điểm. Nếu được thông qua, Nghị quyết được thi hành kể từ ngày 1/1/2022.
Nhằm bảo đảm cơ sở pháp lý cũng như bảo đảm thận trọng trong việc triển khai thực hiện, Tòa án nhân dân tối cao đề nghị Quốc hội thông qua Nghị quyết về tổ chức phiên tòa trực tuyến theo trình tự, thủ tục rút gọn tại Kỳ họp thứ hai của Quốc hội. Quá trình triển khai thực hiện, Tòa án nhân dân tối cao chủ trì, phối hợp với Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Công an và cơ quan có liên quan báo cáo Quốc hội, cơ quan có thẩm quyền theo quy định.
Ủy ban Tư pháp tán thành phạm vi xét xử trực tuyến
Trình bày Báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết về tổ chức phiên tòa trực tuyến, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho rằng xét xử trực tuyến là hình thức xét xử mới chưa được các luật tố tụng hiện hành quy định, liên quan đến quyền con người, quyền công dân nên cần được tiến hành thận trọng, từng bước chắc chắn.
Do đó, việc Tòa án nhân dân tối cao giới hạn phạm vi chỉ tổ chức phiên tòa trực tuyến đối với một số vụ án hình sự, dân sự, hành chính với các căn cứ, điều kiện cụ thể, chặt chẽ (vụ án có tính chất, tình tiết đơn giản; tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án rõ ràng); không tổ chức phiên tòa trực tuyến các vụ án khác, là đã có sự cân nhắc thận trọng, bảo đảm tính khả thi.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga, về lâu dài, việc tổ chức phiên tòa trực tuyến cần được quy định trong các luật tố tụng. Vì vậy, đề nghị quy định thời hạn cụ thể để Tòa án nhân dân tối cao báo cáo Quốc hội về kết quả tổ chức phiên tòa trực tuyến sau một thời gian thực hiện.
