GS Phượng cho biết, khi bước vào tuổi tiền mãn kinh - mãn kinh, các triệu chứng thường gặp nhất ở chị em là những cơn bốc nóng mặt, cổ, tần suất có thể lên đến 60-85% và kéo dài từ vài tháng đến vài năm. Đi kèm là tình trạng vã mồ hôi ban đêm và mất ngủ, da nhăn nheo, tóc mỏng rụng, mệt mỏi, dễ nóng giận. Nặng hơn là suy nhược thần kinh. Về sinh lý, âm đạo khô teo khiến chị em đau rát khi quan hệ, giảm ham muốn, khó đạt khoái cảm khiến cuộc sống dường như tụt dốc toàn bộ.
Với nhiều chị em, các triệu chứng nói trên có thể gây khó chịu đến mức bản thân cứ ngỡ mình mắc bệnh “nan y”, khám đi khám lại nhiều lần vẫn lo bác sĩ bỏ sót bệnh. Theo GS Phượng, bình thường, người phụ nữ chỉ có thể khỏe đẹp khi bộ hoóc-môn nữ trong cơ thể được sản xuất một cách đầy đủ, hài hòa. Từ hoóc-môn hướng sinh dục GnRH của não bộ, hoóc-môn truyền tin FSH, LH của tuyến yên đến các hoóc-môn buồng trứng như estrogen giúp tạo nên những đặc trưng giới tính nữ.
Chẳng hạn như hoóc-môn progesterone giúp ức chế tác động của estrogen khi cần thiết để giảm nguy cơ ung thư, testosterone tạo ra ham muốn. Tất cả phải cùng hoạt động nhịp nhàng, đúng lúc để mang lại một sức khỏe, sinh lý toàn diện cho phái đẹp.
Theo đó, hệ trục “thần kinh - nội tiết” được ví như “người nhạc trưởng” chỉ huy dàn nhạc các hoóc-môn nữ một cách tài tình. Trong hệ trục, buồng trứng nhận các xung động mệnh lệnh từ não bộ - tuyến yên để sản xuất đầy đủ số lượng các hoóc-môn cần thiết cho cơ thể. Nếu một hay vài hoóc-môn bị thiếu hụt hay dư thừa, buồng trứng sẽ phản hồi về để não bộ chỉ huy điều chỉnh các xung động ngừng hay sản xuất thêm những hormone cần thiết. Cơ chế “ra mệnh lệnh - báo cáo phản hồi ngược” và “tự điều chỉnh” diệu kỳ này giúp hệ trục hoạt động nhịp nhàng từ thần kinh xuống các nhà máy sản xuất nội tiết, qua đó giữ cân bằng các hoóc-môn nữ luôn đúng với nhu cầu của cơ thể.
Tuy nhiên, khi chị em bước vào tuổi 40, hoạt động của hệ trục đồng loạt suy yếu - đây là hiện tượng lão hóa tự nhiên không ai tránh được. Từ nhạc công đến nhạc trưởng đều “có tuổi”, mất sức, phối hợp kém khiến bản hòa tấu hoóc-môn trở thành “thảm họa”. Bộ hoóc-môn nữ trồi sụt bất thường, đặc biệt là các hoóc-môn của buồng trứng như estrogen, progesterone, testosterone đều suy giảm và mất cân bằng. Lúc đó, sức khỏe, sắc vóc và cả đời sống sinh lý của chị em sẽ xuống dốc trầm trọng.
Thực tế cho thấy, nhiều chị em sau tuổi 40 vẫn hay “tự chẩn đoán” mình thiếu hụt một hoóc-môn nào đó rồi tìm cách bổ sung. Khi đó, chị em sẽ vướng phải rất nhiều câu hỏi: mình đang thiếu những hoóc-môn nào, thiếu bao nhiêu và bù bao nhiêu cho đủ, bổ sung như vậy có ảnh hưởng tới các hoóc-môn khác hay không? Đây thật sự là bài toán nan giải, vì thiếu hay thừa một hoóc-môn nào cũng đều để lại những hậu quả đáng ngại lên các cơ quan khác như não, tim, gan, thận. Thậm chí có thể gây ung thư.
GS.BS Phượng cho rằng, để tránh tình trạng tự ý bổ sung hoóc-môn có thể gây hại, phụ nữ nên đến khám tại các bệnh viện có khoa phụ sản để được làm các xét nghiệm đo nồng độ các hoóc-môn nữ. Căn cứ vào từng trường hợp với những điều kiện, triệu chứng cụ thể, bác sĩ sẽ có chỉ định cần tiến hành các xét nghiệm nào và liệu có cần áp dụng thực tế hay không.
Có thể kể đến các xét nghiệm hoóc-môn nữ cơ bản của phái đẹp như xét nghiệm GnRH vùng dưới đồi, xét nghiệm FSH, LH, Prolactin của tuyến yên, xét nghiệm đo nồng độ Progesterone, Estrogen, Testosterone trong máu. Mỗi xét nghiệm cần được thực hiện tại một thời điểm kèm những điều kiện nhất định mới mang lại kết quả chính xác. Các nghiên cứu mới đây cho thấy thảo dược Lepidium Meyenii giàu chất sterol và các dưỡng chất quý giúp nuôi dưỡng và duy trì hệ trục thần kinh - nội tiết hoạt động tốt, bộ hoóc-môn nữ được điều hòa nhịp nhàng khiến cho cơ thể người phụ nữ không rơi vào tình trạng “tụt dốc” các chức năng đột ngột, tuổi xuân được duy trì bền lâu.
GS Phương hướng dẫn chị em phụ nữ đến độ tuổi mãn kinh cần duy trì chế độ tập luyện thể dục, ăn uống điều độ và đảm bảo cân bằng các dưỡng chất là cách tốt nhất chống “tụt dốc”: “Cơ thể chỉ thực sự khoẻ mạnh khi khoẻ mạnh, chị em không nên lạm dụng thuốc, sử dụng thuốc tuỳ ý mà phải có sự hướng dẫn cụ thể của bác sĩ”, BS Phương nói./.
