Theo Báo cáo số 35/BC-BTP của Bộ Tư pháp tổng kết thi hành BLHS 1999 của nhiều địa phương, quá trình xem xét xóa án tích đối với người bị kết án gặp một số khó khăn, vướng mắc về thủ tục xóa án tích. Hơn nữa, chính sách về xóa án tích của BLHS 1999 còn nhiều bất cập, ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của người bị kết án, cản trở quá trình tái hòa nhập cộng đồng. Vì vậy, các quy định về xóa án tích trong BLHS 2015 đã được sửa đổi, bổ sung tương đối cơ bản và toàn diện.
Đó là những thông tin được Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật Hình sự Hành chính (Bộ Tư pháp) Lê Thị Vân Anh đưa ra tại Hội nghị tập huấn các quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự, BLHS năm 2015 và các văn bản về lý lịch tư pháp cho các cơ quan tiến hành tố tụng trên địa bàn TP Hà Nội.
Theo đó, một trong những đổi mới cơ bản của chế định xóa án tích là lần đầu tiên, BLHS của nước Cộng hòa XHCN Việt Nam quy định các trường hợp không bị coi là có án tích. Cụ thể, Điều 69, Điều 107 BLHS 2015 đã quy định 5 trường hợp sau không có án tích: Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi bị kết án; người từ đủ 16 đến dưới 18 tuổi bị kết án về tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng hoặc tội phạm rất nghiêm trọng do vô ý; người dưới 18 tuổi bị áp dụng biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng; người đã thành niên bị kết án do lỗi vô ý về tội ít nghiêm trọng, tội nghiêm trọng; người được miễn hình phạt.
Cùng với điểm mới trong quy định về các trường hợp người bị kết án không bị coi là có án tích nêu trên, BLHS 2015 cũng đã có nhiều đổi mới về hình thức, thủ tục xóa án tích, về thời điểm tính thời hạn xóa án tích, về việc rút ngắn thời hạn để xóa án tích và quy định về việc xóa án tích đối với người dưới 18 tuổi. Trong đó, thời điểm tính thời hạn xóa án tích cho người có án tích cũng là một trong những quy định mới của BLHS 2015 thể hiện rất rõ chính sách nhân đạo của Đảng và Nhà nước đối với người có án tích.
Đặc biệt, ngoài việc giữ nguyên thời hạn là 1 năm đối với người bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù nhưng cho hưởng án treo, còn với những trường hợp khác đều được BLHS 2015 rút ngắn thời hạn xóa án tích. Cụ thể, đối với trường hợp bị phạt tù đến 5 năm thì thời hạn xóa án tích là 2 năm. Trường hợp bị phạt tù từ trên 5 năm đến 15 năm thì thời hạn xóa án tích là 3 năm và trường hợp bị phạt tù trên 15 năm, tù chung thân hoặc tử hình đã được giảm án thì thời hạn xóa án tích là 5 năm…
