Câu hỏi lớn được quan tâm để ý đến nhiều nhất là liệu Nga có phát động chiến tranh như đã từng làm hồi năm 2014 ở Ukraine hay không. Mỹ, Liên minh châu Âu (EU) và NATO hiện tìm mọi cách để ngăn cản kịch bản này xảy ra. Họ cho rằng một khi Nga triển khai lực lượng lớn quân đội ở vùng biên giới với Ukraine thì chắc chắn Nga theo đuổi ý định luôn trong tình trạng sẵn sàng tiến hành tấn công quân sự vào Ukraine.
Bóng ma chiến tranh vì thế lại bắt đầu xuất hiện ở châu Âu. Mỹ đã đưa thêm vài ngàn binh lính đến triển khai ở Ba Lan. Một số thành viên NATO đã bắt đầu cung cấp vũ khí để tăng cường vũ trang cho quân đội Ukraine. Cả Mỹ lẫn EU và NATO đều dùng ngôn từ mạnh mẽ và quyết liệt nhất để cảnh báo và răn đe Nga chớ có phát động chiến tranh.
Họ công khai đề cập đến khả năng áp dụng những biện pháp chính sách gay gắt chưa từng thấy để trừng phạt trong trường hợp Nga tiến hành xâm lấn Ukraine bằng quân sự, trong đó có cả biện pháp chính sách trừng phạt nhằm trực tiếp vào cá nhân Tổng thống Nga Vladimir Putin và cộng sự thân cận, loại Nga ra khỏi hệ thống thanh toán quốc tế Swift, hay không để cho tuyến đường ống dẫn khí đốt Nord Stream 2 đi vào hoạt động.
Họ khẳng định cam kết ủng hộ Ukraine trong chuyện này, hỗ trợ Ukraine đảm bảo an ninh, bác bỏ yêu cầu đòi hỏi của Nga về việc NATO không được kết nạp Ukraine nhưng đồng thời cũng không cam kết chắc chắn là sẽ kết nạp Ukraine vào NATO.
Chưa bao giờ kể từ nhiều thập kỷ trở lại đây, nước Nga lại trở thành tâm điểm của chính trị ngoại giao quốc tế như hiện tại. Tổng thống Mỹ Joe Biden và ông Putin đã trao đổi trực tuyến với nhau. Nga đã đối thoại với Mỹ và NATO về dự thảo của Nga cho 2 thỏa thuận an ninh với Mỹ và NATO. Bộ trưởng Ngoại giao Đức và Anh đều tới Nga. Rồi Tổng thống Pháp đã và Thủ tướng Đức sẽ tới Nga.
Chiến tranh hay không chiến tranh hiện là đòn cân não đối với cả hai phía. Một bên quan ngại Nga sẵn sàng tiến hành chiến tranh thật trong khi Nga tiếp tục cuộc chơi “hỏa mù” với việc không loại trừ khả năng xảy ra chiến tranh.
Vì chuyện gì cũng có thể xảy ra và kịch bản nào cũng đều có thể trở thành hiện thực nên Mỹ, EU và NATO hiện phải dành ưu tiên hoạt động ngoại giao và quân sự hàng đầu cho việc ngăn ngừa xảy ra chiến tranh. Nếu xảy ra chiến tranh giữa Nga và Ukraine, phe này sẽ phản đối và đối phó Nga quyết liệt hơn rất nhiều so với hồi năm 2014, nhưng vẫn không thể làm thay đổi được cơ bản cục diện trên thực địa như hồi năm 2014.
Chiến tranh là chuyện tày đình trên châu lục và đối với cả thế giới, sẽ làm đảo lộn tất cả ở châu Âu, bất lợi chứ không có lợi cho Nga. Vì thế, mục đích của Nga chắc chắn không phải là chiến tranh với Ukraine mà là dùng “bóng ma chiến tranh”, dùng khả năng xảy ra kịch bản chiến tranh để xử lý lại toàn bộ vấn đề an ninh với Mỹ và NATO ở châu Âu.
Nga đưa ra cho Mỹ và NATO những điều kiện tiên quyết về an ninh mà biết chắc ngay từ đầu Mỹ và NATO không chấp nhận. Qua đó, Nga muốn Mỹ và NATO thấy rằng từ nay không thể muốn làm gì thì làm về an ninh ở châu Âu. Nga buộc Mỹ và NATO từ nay phải coi trọng Nga và phải bận rộn về an ninh ở châu Âu.
Từ đó có thể thấy được hai điều. Thứ nhất, tình trạng châu lục sôi động về an ninh sẽ còn kéo dài chứ chưa thể sớm chấm dứt và cuộc chơi an ninh của Nga ở châu Âu với Mỹ và NATO sẽ trở thành một phần thời sự và sôi động mới của chính trị an ninh thế giới và ngoại giao quốc tế.
Thứ hai, cuộc chơi an ninh này là cuộc chơi giữa ba bên là Nga, Mỹ và NATO, trong khi diễn ra ở châu Âu thật đấy, nhưng EU hay các nước khác đều bị gạt ra ngoài lề. Đối tác chơi chính và xử lý khủng hoảng chính của Nga là Mỹ và NATO, không phải EU và càng không phải Pháp hay Đức. Cho tới thời điểm hiện tại, ông Putin đã gặt hái được kết quả ban đầu trong cuộc chơi này. Rồi đây, diễn biến có tiếp tục như thế nữa hay không thì thật sự không ai dám chắc.
