“Cái chết” đến sớm?
Bộ Chuyển đổi sinh thái Italia hồi tháng 12 năm ngoái thông báo sẽ cấm bán ô tô sử dụng động cơ đốt trong mới từ năm 2035, gia hạn đến năm 2040 đối với xe tải và xe vận tải thương mại hạng nhẹ. Trước đó ít ngày, đảng Xanh, đảng Dân chủ Xã hội (SPD) và đảng Dân chủ Tự do (FDP) của Đức đã công bố thỏa thuận thành lập chính phủ của họ, trong đó có một điểm đáng chú ý là cam kết chấm dứt việc bán xe ô tô chạy bằng xăng và dầu trước thời hạn đề xuất vào năm 2035 của Liên minh châu Âu (EU).
Các thông báo của Italia và Đức được đưa ra sau khi Ủy ban châu Âu (EC) đã công bố kế hoạch chi tiết cùng một gói các dự luật về khí hậu và năng lượng nhằm mục đích giảm 55% lượng phát thải carbon vào năm 2030 và đặt ra lộ trình để đạt được mức phát thải ròng carbon bằng 0 (net zero) vào năm 2050.
Theo các đề xuất của EC, việc bán xe ô tô và xe tải mới có phát thải sẽ bị cấm từ năm 2035. Các quy định mới sẽ đưa đến việc EU sẽ chuyển dịch sâu hơn sang xe điện, trong đó, EC kỳ vọng “gần như 100%” ô tô lưu thông trên đường vào năm 2050 sẽ là xe không gây ô nhiễm, tức ô tô chạy hoàn toàn bằng điện hay khí hydro.
Theo các quy định hiện hành, ô tô mới do EU sản xuất được phép thải ra 95g carbon trên mỗi km xe chạy. Con số này sẽ giảm 55% vào năm 2030, tiến đến mức 0g vào năm 2035. Xe tải trong khi đó sẽ phải giảm 50% lượng phát thải carbon từ mức 147g/km hiện nay vào năm 2030 và tiến đến mức không phát thải vào năm 2035.
Cùng với đó, EC cũng đề xuất loại bỏ ưu đãi đối với các phương tiện phát thải thấp và các phương tiện không gây ô nhiễm vào năm 2030, với lý do các phương tiện sử dụng nhiên liệu sạch sẽ không còn phải cạnh tranh với xe chạy bằng động cơ xăng và diesel, nên không còn cần tới sự hỗ trợ của chính phủ. Ngoài ra, EC cho biết họ sẽ hỗ trợ việc nâng cao kỹ năng và đào tạo lại cho những người có khả năng bị mất việc làm do sự sụt giảm về nhu cầu trong các ngành liên quan đến sản xuất phương tiện sử dụng động cơ đốt trong.
Trước những lo ngại của người tiêu dùng về việc đến giá xe điện cao hơn so với các phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch, một quan chức EU cho rằng, giá xe điện dự kiến sẽ giảm trong những năm tới. Theo vị này, sau năm 2027, tổng chi phí sở hữu xe điện, bao gồm cả chi phí nhiên liệu, dự kiến sẽ giảm xuống mức thấp hơn giá hiện tại của xe chạy bằng động cơ đốt trong.
Cam kết loại bỏ ô tô sử dụng động cơ diesel trước năm 2035 của Đức được cho là có khả năng thay đổi cuộc chơi trong các cuộc đàm phán để thu hút các quốc gia ủng hộ đề xuất của EC bởi nó sẽ đảm bảo rằng Đức sẽ không đặt ra bất kỳ rào cản lớn nào đối với một thỏa thuận có hiệu lực trên toàn EU. Trước Đức, Ireland, Thụy Điển, Slovenia và Hà Lan cũng đã đưa ra mốc năm 2030 cho việc cấm bán xe chạy bằng xăng và dầu diesel. Đan Mạch và Anh cũng cam kết áp dụng lệnh cấm tương tự vào năm 2035.
Lộ trình rõ ràng về việc chấm dứt sản xuất hầu hết các loại ô tô sử dụng động cơ ở Đức cũng đánh giá sẽ phát tín hiệu đến các nước như Séc, Slovakia và Hungary, nơi đặt các nhà máy của các “ông lớn” trong ngành sản xuất xe hơi như Volkswagen, BMW và Daimler, rằng “cuộc chiến” về cơ bản đã kết thúc và ngày loại bỏ hoàn toàn xe sử dụng động cơ đốt trong vào năm 2035 đã dần rõ ràng.
Na Uy dự kiến sẽ là quốc gia châu Âu đầu tiên cấm bán ô tô sử dụng động cơ đốt trong, bắt đầu từ năm 2025. Năm 2020, doanh số bán xe ô tô điện ở nước này đã vượt qua xe chạy bằng xăng, diesel. Quốc gia Bắc Âu này hiện đứng đầu thế giới về thị phần ô tô sử dụng điện.
Đẩy mạnh quá trình chuyển đổi
Đề xuất cấm bán xe hơi sử dụng động cơ đốt trong tại châu Âu thời gian qua đã gây ra nhiều tranh cãi, nổi bật là những lo ngại về nguy cơ mất việc làm do quá trình điện khí hóa. Thêm vào đó là những băn khoăn về giá cả của xe không phát thải và những lo lắng về phạm vi hoạt động của phương tiện do thiếu các trạm sạc công cộng.
Khi những tranh cãi vẫn chưa ngã ngũ, các thương hiệu xe hơi dù muốn hay không đều đang có những bước đi mạnh mẽ để hướng tới điện khí hóa toàn diện, con đường bắt buộc để các thương hiệu không mất đi thị phần cũng như tầm ảnh hưởng của mình trong khu vực, đồng thời đảm bảo tuân thủ các quy định.
Tại Đức, ngành công nghiệp ô tô bày tỏ ủng hộ việc sử dụng nhiên liệu tổng hợp, còn gọi là nhiên liệu điện tử, để thay thế xăng và dầu diesel. Hiệp hội vận động hành lang xe hơi ở Đức VDA cho rằng nhiên liệu điện tử có thể được sử dụng trong những chiếc xe hơi cổ điển và được bán thông qua mạng lưới các trạm đổ xăng hiện có, do đó dần dần có thể thay thế các loại nhiên liệu hóa thạch như xăng, dầu.
Toyota vừa qua cũng đã tuyên bố sẵn sàng ngừng bán ô tô sử dụng động cơ đốt trong ở châu Âu vào năm 2035. Còn ở khu vực Tây Âu, công ty thông báo sẽ đẩy thị phần xe không phát thải của họ lên bằng một nửa thị phần vào cuối thập kỷ này.
Đồng thời, ban lãnh đạo của Toyota cũng bày tỏ hy vọng rằng các nhà chức trách châu Âu sẽ nỗ lực để phát triển cơ sở hạ tầng sạc và chuyển đổi ngành năng lượng để chuyển sang các nguồn tái tạo. Cùng với cam kết trên, Toyota cũng đã công bố những khoản đầu tư đáng kể cũng như thời điểm tung ra thị trường một loạt các mẫu xe điện và xe chạy bằng khí hydro của hãng.
Đối thủ cạnh tranh của Toyota trên thị trường toàn cầu là Volkswagen cũng đã đặt ra các mục tiêu rất tích cực cho việc chuyển đổi sang xe điện. Theo đó, tại châu Âu, hãng thông báo sẽ ngừng bán xe ô tô động cơ đốt trong vào năm 2035. Tập đoàn Ford Motor của Mỹ dự kiến sẽ chuyển hoàn toàn sang xe điện vào năm 2030. Một số nhà sản xuất khác cũng đã thông báo đã sẵn sàng thực hiện việc chuyển đổi vào hạn chót mà EC đề xuất hoặc thậm chí sớm hơn.
Audi đưa ra tuyên bố tham vọng hơn, theo đó khẳng định tất cả các mẫu xe được ra mắt sau năm 2026 của hãng sẽ là xe điện. Tuy nhiên, công ty sẽ tiếp tục sản xuất các mẫu xe sử dụng động cơ đốt trong hiện có đến đầu những năm 2030. Volvo trong khi đó cam kết cân bằng giữa lượng xe điện và xe động cơ đốt trong vào năm 2025 trước khi tiến đến việc chỉ sản xuất xe điện từ sau năm 2030.
Ford cam kết 100% doanh số của hãng tại thị trường châu Âu là xe điện vào năm 2025 còn trên thị trường toàn cầu là từ 40-50%. Nissan thì khẳng định, từ đầu những năm 2030, tất cả ô tô mới của hãng bán tại Nhật Bản, Trung Quốc và châu Âu sẽ là xe điện.
