Chấn chỉnh quản lý, bảo vệ đê điều yêu cầu cấp thiết (phần 1)

Vi phạm Pháp lệnh Đê điều ngày càng nghiêm trọng

Báo động tình trạng các doanh nghiệp lấn sông

Trước đây, khu vực lòng sông Cấm thuộc phường Hùng Vương và phường Sở Dầu, quận Hồng Bàng (khu vực gần bến Đò Lâm) rộng khoảng 700 m; vậy mà chỉ từ đầu năm đến nay, lòng sông ở đây bị thu hẹp chỉ còn 200 ml. Lòng sông Cấm đang kêu cứu!. Trong khi đó, hơn 10 doanh nghiệp vẫn tiếp tục san lấp, mở rộng mặt bằng và lấn ra lòng sông với tốc độ cực nhanh...

Có mặt tại khu mặt bằng nhà xưởng của Công ty cổ phần bến bãi Hải Phòng (tương ứng với Km 5,5- quốc lộ 5 cũ) thuộc phường Sở Dầu, quận Hồng Bàng đầu tháng 10- 2005, chúng tôi chứng kiến cảnh 3 tàu hút cát, 2 ô tô tải trọng tải lớn đang hoạt động. Nhiều người dân ở đây cho biết, từ đầu năm đến nay, công ty liên tục chở vôi thầu gạch vỡ ra khu vực này để san mặt bằng, lấp lòng sông. Khu mặt bằng nhà xưởng của công ty hiện nay đã lấn ra lòng sông khoảng 300 m và đơn vị vẫn đang tiếp tục đưa phế thải xây dựng mở rộng mặt bằng bến bãi về phía lòng sông.

Ngay cạnh khu vực mặt bằng lấn sông của Công ty cổ phần bến bãi là khu vực mặt bằng lấn ra sông của Công ty Lâm sản Hải Phòng (tương ứng với khu vực Km 5,6 thuộc quốc lộ 5 cũ, địa bàn phường Hùng Vương). Đơn vị cũng mở rộng mặt bằng, lấn ra lòng sông khoảng 200 m và chất tải cát đen với khối lượng lớn. Mở rộng mặt bằng đến đâu, đơn vị kè bờ đến đấy, khối lượng cát đen chất cao ngất đã ra đến tận mép sông. Điều đáng nói là đơn vị hiện vẫn tiếp tục đóng cọc để lấn ra lòng sông để mở rộng mặt bằng. Cách đó không xa, là khu vực bãi sông tương ứng với đoạn Km 6 thuộc quốc lộ 5 cũ, Công ty Cổ phần xây dựng VINAXI đang đóng cọc để xây dựng cầu cảng quy mô lớn ra lòng sông. Công trình này do Công ty công nghiệp tàu thủy và xây dựng Hồng Bàng làm chủ đầu tư. Tại khu vực bãi ven sông tương ứng với Km7- quốc lộ 5 cũ, phường Hùng Vương, có hai đơn vị là Công ty cổ phần Bến nước và Xí nghiệp thi công cơ giới vật tư (thuộc Công ty Công trình đô thị Hải Phòng) đua nhau san lấp mở rộng mặt bằng lấn ra lòng sông 100-200 m. Riêng Công ty Cổ phần bến nước đang chuẩn bị xây dựng công trình trên phần san lấp lấn sông.

Khu vực đất bãi ven sông từ K5 đến K7- quốc lộ 5 cũ thuộc hai phường Sở Dầu và Hùng Vương đang có khoảng 10 doanh nghiệp san lấp, lấn lòng sông mở rộng mặt bằng sản xuất. Hiện nay, khoảng hơn 2 km dọc bờ sông Cấm đang bị các doanh nghiệp san lấp, mở rộng mặt bằng, lấn dòng sông. Toàn bộ khu vực này, lòng sông bị thu hẹp chỉ còn 200- 300 m. Phía bên kia sông thuộc địa phận hai xã Hoa Động, Lâm Động (Thủy Nguyên), người dân cũng thi nhau lấn ra lòng sông bằng cách mở rộng mặt bằng bãi sông xây dựng trang trại, trồng cây ăn quả, xây dựng nhà ở, xây dựng chuồng trại chăn nuôi. Theo ông Dương Văn Gắng- Chi cục Phó Chi cục Quản lý đê điều- Phòng chống lụt bão Hải Phòng, việc các doanh nghiệp, hộ dân thi nhau mở rộng vùng bãi sông, lấn dòng sông là rất nguy hiểm, vì đây là hướng thoát lũ chính của hai hệ thống sông lớn là sông Thái Bình và sông Hồng. Việc lấn bờ, thu hẹp lòng sông sẽ cản trở việc thoát lũ của sông Cấm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến giao thông đường thủy của các tàu ra vào Cảng.

Vi phạm cũ chưa xử lý, vi phạm mới ngày càng gia tăng

Theo thống kê chưa đầy đủ của Chi cục Quản lý đê điều-Phòng chống lụt bão, hiện nay, trên 24 tuyến đê của thành phố có tới hơn 2000 trường hợp vi phạm Pháp lệnh Đê điều (PLĐĐ) trong phạm vi bảo vệ đê 5 m. Trong đó, có rất nhiều trường hợp vi phạm PLĐĐ kéo dài trong 30-40 năm chưa được xử lý. Từ năm 1996 đến nay, mỗi năm số vụ vi phạm PLĐĐ trên địa bàn thành phố tăng khoảng hơn 100 vụ. Các vi phạm PLĐĐ chủ yếu là xây dựng nhà xưởng, công trình, san lấp, mở rộng, tôn cao mặt bằng; đắp đầm nuôi trồng thuỷ sản, chất tải vật liệu xây dựng trong hành lang bảo vệ đê, lấn ra lòng sông, bãi sônggggĐiều đáng nói là, trong khi các vi phạm cũ chưa được giải quyết thì vi phạm mới ngày càng gia tăng và việc xử lý gần như giẫm chân tại chỗỗỗỗ. Chỉ tính riêng từ tháng 6- 2004 đến tháng 6-2005, trên địa bàn thành phố phát sinh thêm 115 vụ vi phạm PLĐĐ mới, trong đó mới xử lý được khoảng 50%. Đặc biệt, tại một số địa phương xuất hiện tình trạng phát sinh vi phạm mới tại các khu vực vi phạm cũ đã xử lý. Ví dụ trên đê sông Lạch Tray thuộc quận Kiến An phát sinh rất nhiều vụ vi phạm PLĐĐ tại khu vực vi phạm cũ như: lập mặt bằng trên bãi sông, chất tải vật liệu, làm cầu cảng ra sông tại đoạn K23,3 đến k23,4; lập mặt bằng ở bãi sông, làm nhà cấp 4 tại K26,82; xây dựng nhà cấp 4 trên bãi sông tại K31,8; hay khu vực đê sông Văn úc, thuộc xã Trường Sơn, An Lão cũng có tới hơn 10 doanh nghiệp vi phạm PLĐĐ kéo dài nhiều năm nay, không được địa phương quan tâm xử lý, nhưng từ đầu năm đến nay, tại khu vực này liên tiếp xảy ra tình trạng các doanh nghiệp ngang nhiên san lấp mặt bằng, xây dựng nhà xưởng trong hành lang bảo vệ đêêêê Các địa phương có nhiều trường hợp vi phạm PLĐĐ là quận Kiến An, huyện An Lão, huyện Kiến Thụy, huyện An Dương, huyện Thuỷ Nguyên. Trong hai năm gần đây, tình trạng các đơn vị, doanh nghiệp xây dựng nhà xưởng trong hành lang bảo vệ đê, san lấp, lấn chiếm lòng sông, bãi sông ngày càng gia tăng. Đặc biệt, gần đây, ở một số địa phương có nhiều đơn vị, doanh nghiệp xây dựng nhà xưởng, mở rộng khu công nghiệp ra khu vực bãi sông sát chân đê nhưng chưa được kiểm tra, xử lý. Theo số liệu thống kê của đơn vị chuyên ngành trên địa bàn thành phố hiện có hơn 550 trường hợp vi phạm ở khu vực lòng sông, bãi sông chưa được xử lý dứt điểm.

Khó khăn từ nhiều phía

Hiện nay, xử lý vi phạm PLĐĐ gặp khó khăn từ nhiều phía. Một là do không ít chính quyền địa phương chưa quan tâm xử lý, thậm chí còn có tình trạng đùn đẩy trách nhiệm, né tránh. Các cơ quan tham mưu của chính quyền về lĩnh vực này chưa đổi mới hình thức, nội dung đề xuất xử lý vi phạm; các văn bản được ban hành của các cấp hầu hết là giữ chân, đá đưa mà không nêu cụ thể nếu đến thời hạn phải xử lý mà chưa xử lý thì ai phải chịu trách nhiệm và chịu trách nhiệm đến đâu? Một trong những khó khăn trong việc xử lý các vi phạm là lực lượng quản lý đê chuyên trách và quản lý đê nhân dân quá mỏng, chưa đảm nhiệm hết công việc. Hiện nay, trên 24 tuyến đê của thành phố có 55 người quản lý đê chuyên trách và 133 người quản lý đê nhân dân. Bình quân một người quản lý đê chuyên trách phải phụ trách 10-20 km đê (cao gấp 2 lần quy định của Bộ Nông nghiệp - PTNT). Lực lượng thiếu, trang thiết bị chưa đáp ứng yêu cầu trong khi thành phố chưa có lực lượng thanh tra chuyên ngành để xử lý, cưỡng chế mà giao hẳn việc xử lý cho chính quyền địa phương. Hiện nay, lực lượng quản lý đê điều chuyên trách mới được giao nhiệm vụ phát hiện các sự cố, tình trạng vi phạm PLĐĐ, báo cáo cơ quan chức năng và địa phương, đề xuất phương án xử lý. Sự phối hợp giữa các cấp, ngành trong xử lý vi phạm còn hết sức lỏng lẻo cũng là nguyên nhân khiến việc xử lý vi phạm gặp khó khănnnn

Để việc xử lý vi phạm PLĐĐ đạt kết quả cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp, ngành và địa phương. Trước mắt, các địa phương cần xử lý kiên quyết, dứt điểm những trường hợp vi phạm PLĐĐ nghiêm trọng, những vi phạm PLĐĐ mới phát sinh, vận động nhân dân tự tháo dỡ công trình vi phạm. Thành phố và cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra, có hình thức xử lý kịp thời đối với từng trường hợp như cấp giấy phép sai thẩm quyền, cố tình buông lỏng quản lý; không thực hiện hoặc chậm trễ trong việc thực hiện nhiệm vụ quản lý bảo vệ đê theo quy định của pháp luật. Tăng cường hơn nữa việc phối hợp quản lý bảo vệ đê, xử lý vi phạm PLĐĐ giữa các cấp, ngành, đặc biệt là sự phối hợp giữa các lĩnh vực quản lý công trình thủy lợi, quản lý đất đai, quản lý giao thông đường bộ, đường thuỷ, phát triển trang trại, nuôi trồng thủy sản, quản lý trật tự xây dựng, quản lý khai thác cát lòng sông, bến bãi kinh doanh vật liệu xây dựng, quản lý phát triển rừng phòng hộ; tăng cường phối hợp với các cơ quan nội chính để xử lý vi phạm..../.

(Còn tiếp)

Hoàng Yên