Chăm sóc, giáo dục trẻ em tự kỷ: Cần phát hiện và can thiệp sớm
Theo các nhà tâm lý, mặc dù khoa học chưa tìm ra nguyên nhân chính gây tự kỷ ở trẻ em nhưng cũng mạnh dạn chỉ ra 3 yếu tố có thể là “thủ phạm” khiến trẻ em bị tự kỷ.
Lớp học của trẻ em tự kỷ Ảnh: Hải Ngọc
Những đứa trẻ không bình thường
Ngày chị Lê Thị T, ở phố Trường Chinh (quận Kiến An) sinh con trai đầu lòng, khỏe mạnh và kháu khỉnh, hai họ vui mừng biết bao. Thế nhưng, quá trình chăm sóc, nuôi dưỡng con, chị T phát hiện, con trai mình không bình thường như những đứa trẻ khác. Ba tuổi mà cháu Đ chưa thể bập bẹ những tiếng đầu tiên. Mỗi khi chị T chơi và nựng con, cháu không nhìn mẹ, cũng không tập trung chú ý. Bây giờ cháu Đ đã 6 tuổi nhưng giao tiếp rất chậm, thậm chí ngại tiếp xúc với mọi người.
Gia đình chị Trần Thị H, ở phố Nguyễn Bình (quận Ngô Quyền) phát hiện con trai không bình thường khi cháu mới được 5 tháng tuổi, bởi cháu dường như không có bất kỳ một phản xạ gì, chỉ khóc, cười một mình. Thương con, gia đình chị lặn lội đưa con đi chạy chữa nhiều nơi, từ Viện Nhi trung ương đến Viện Y học cổ truyền Việt Nam, điều trị tây y sang Đông y, nhưng bệnh tình của cháu Nguyễn Hùng C vẫn không chuyển. Hiện cháu C 12 tuổi nhưng chưa biết nói. Gia đình chị H rất buồn. Hễ có người mách ở đâu chăm sóc được trẻ như con mình, chị H lại đưa con đến với hy vọng thay đổi được điều gì đó…
Lớp học đặc biệt
Một bé trai khoảng 10 tuổi được mẹ đưa đến lớp bỗng khóc tu tu. Một cháu bé khác đang ngồi bỗng ngã đập đầu vào tường . Hai ba cháu khác thẫn thờ ngồi trong lòng mẹ, không nói, không cười, cũng chả hào hứng gì với những đồ chơi hấp dẫn chung quanh. Đó là những hình ảnh đầu tiên chúng tôi nhìn thấy ở Trung tâm Ban Mai, nơi tiếp nhận tư vấn, chăm sóc và giáo dục trẻ em tự kỷ, thuộc Hội Khoa học tâm lý giáo dục, ở số 143B phố Chùa Hàng (quận Lê Chân). Để chúng tôi biết rõ hơn về những học trò “đặc biệt”, cô giáo Phạm Thị Thanh cầm một quả bóng màu đỏ trên tay và hỏi cháu M: “M ơi, đây là quả gì?”. Phải hỏi đến ba lần, cháu bé mới đưa mắt nhìn quả bóng rồi trả lời “Quả...cô Thanh”!. Thêm mấy lần gọi, hỏi nữa cháu M mới nói được câu “Đây là quả bóng”. Cô Thanh cho biết, các cháu bé mắc tự kỷ mới đến lớp học được một vài ngày. Trẻ em tự kỷ có nhiều biểu hiện không giống nhau, nhưng có một điểm chung là bất thường về ngôn ngữ, kém về giao tiếp, hành vi và tương tác xã hội. Vì vậy, việc chăm sóc, giáo dục trẻ tự kỷ gặp nhiều khó khăn, đòi hỏi phải có lòng thương yêu trẻ và sự kiên trì.
Cần phát hiện và can thiệp sớm
Theo các nhà tâm lý, mặc dù khoa học chưa tìm ra nguyên nhân chính gây tự kỷ ở trẻ em nhưng cũng mạnh dạn chỉ ra 3 yếu tố có thể là “thủ phạm” khiến trẻ em bị tự kỷ. Đó là bệnh lý ở não thời kỳ sơ sinh, do di truyền và do ô nhiễm hóa chất. Ngoài ra, còn một yếu tố nguy cơ cao là trẻ thiếu sự quan tâm của gia đình, cha, mẹ, bị “nhốt” ở nhà với người giúp việc và các phương tiện nghe, nhìn hiện đại, khiến trẻ không có cơ hội giao tiếp với cộng đồng, sống khép kín.
Tiến sĩ tâm lý học Nguyễn Ngọc Khánh, Giám đốc trung tâm Ban Mai cho biết, không chỉ các gia đình có trẻ tự kỷ, mà cộng đồng xã hội cũng chưa hiểu về nguyên nhân, biểu hiện, cách điều trị hội chứng này. Do đó, rất dễ xảy ra tình trạng trẻ tự kỷ bị kỳ thị và phân biệt đối xử. Mặc dù chưa xác định được nguyên nhân khiến trẻ bị tự kỷ, nhưng nếu được phát hiện sớm, can thiệp kịp thời và kiên trì, trẻ sẽ tiến bộ, phát triển tương đối bình thường. Hội Khoa học tâm lý giáo dục Hải Phòng thành lập Trung tâm Ban Mai nhằm giúp các gia đình có kiến thức đúng, biết cách chăm sóc, giáo dục trẻ, để các cháu sống hòa nhập cộng đồng. Trên cơ sở các nghiên cứu khoa học về hội chứng tự kỷ ở trẻ em, trung tâm xây dựng chương trình can thiệp sớm và tổ chức các hoạt động phát hiện, can thiệp đối với trẻ tự kỷ. Hy vọng đây sẽ là địa chỉ có ích cho các gia đình không may có con em bị tự kỷ.
Bích Hạnh