Theo AFP, theo quy định của luật pháp Iceland, những công dân nước này bị kết án tù từ 4 tháng trở lên sẽ bị cấm tham gia tranh cử, cấm giữ vị trí trong ban giám đốc của một công ty nhà nước và làm việc trong ngành luật cùng một số quy định khác.
Tuy nhiên, để tạo cơ sở cho những người từng bị kết án khôi phục các quyền dân sự và giúp họ tái hòa nhập cộng đồng, luật pháp nước này có quy định về việc khôi phục danh dự cho những người từng bị kết án tù.
Được biết đến với tên gọi nôm na “danh dự được khôi phục”, quy định được hình thành từ năm 1940 này không xóa án tích cho người phạm tội cũng như không quy định về việc ân xá cho họ. Thay vào đó, theo quy định này, những người từng bị kết án nhưng đã được khôi phục danh dự sẽ được miễn các điều khoản cấm nói trên và có thể tham gia mọi hoạt động như người bình thường.
Việc quyết định có khôi phục danh dự cho người nào hay không sẽ do Tổng thống Iceland quyết định. Về thủ tục, một người khi muốn nộp đơn đề nghị khôi phục danh dự sẽ cần phải gửi kèm 2 bức thư giới thiệu có chữ ký của các thành viên trung thực trong cộng đồng.
Theo Bộ tư pháp Iceland, trong 2 thập kỷ qua đã có 86 người bị kết án đã nộp đơn xin được khôi phục danh dự. 2/3 trong số này đã được phê duyệt. Atli Gudjon Helgason là một trong số đó. Từ một cầu thủ bóng đá, ông ta chuyển sang làm luật sư và đến năm 2001 thì bị kết án 16 năm tù giam vì tội sát hại dã man một đối tác làm ăn. Sau khi được khôi phục danh dự, ông ta cũng đã được khôi phục các quyền dân sự và có thể lấy lại chứng chỉ hành nghề luật.
Những ý kiến phản đối luật này bắt đầu nổi lên sau khi cựu luật sư Robert Arni Hreidarsson được khôi phục danh dự vào tháng 9/2016 sau 3 năm ngồi tù vì cáo buộc tấn công tình dục ít nhất 4 người vị thành niên. Trong số những nạn nhân từng bị ông ta tấn công tình dục có con gái của đạo diễn kiêm diễn viên Bergur Thor Ingolfsson.
“Về mặt tinh thần, ý tưởng của luật là rất tốt. Tuy nhiên, chúng ta phải lập thêm những hàng rào để ngăn chặn những người đang muốn được cất nhắc vào những vị trí cao trong xã hội. Những kẻ lạm dụng trẻ em lẽ ra phải tự động không được cất nhắc vào những vị trí cao như cảnh sát trưởng, luật sư hay các thành viên Quốc hội”, ông Ingolfsson nói và cho rằng quy định hiện hành là điều điên rồ.
Sau làn sóng phản đối đó, ông Benedikt Sveinsson – cha của Thủ tướng Bjarni Benediktsson và là một trong những người giàu nhất, cũng là một trong những doanh nhân có ảnh hưởng nhất ở Iceland – bị phát hiện là người đã ký thư giới thiệu cho một kẻ ấu dâm bị kết án năm 2004 vì tội hiếp dâm con gái riêng của vợ gần như mỗi ngày trong suốt 12 năm.
Thông thường, theo quy định, tên của những người đồng ý ký vào thư giới thiệu sẽ không được công bố với truyền thông và công chúng mà chỉ được thông báo cho thủ tướng và bộ trưởng tư pháp, trừ trường hợp một ủy ban của quốc hội yêu cầu phải tiết lộ.
Vụ việc đã khiến một thành viên cấp cao trong liên minh cầm quyền rời khỏi chính phủ để phản đối. Thủ tướng Bjarni Benediktsson sau đó cũng đã phải từ chức và kêu gọi tiến hành một cuộc tổng tuyển cử sớm vào ngày 29/10 tới sau khi bị cáo buộc gây hiểu lầm trong cộng đồng và các nhà làm luật.
