Cấp nước đô thị: Tạo lập nền tảng phát triển bền vững

Dân số đô thị đang tăng nhanh hơn so với khả năng đáp ứng về cơ sở hạ tầng. Chính vì vậy, với chủ đề “Nước cho phát triển đô thị”, các hoạt động hưởng ứng Ngày Nước thế giới năm nay (22-3) tập trung sự chú ý của quốc tế vào tác động của sự gia tăng nhanh chóng dân số ở đô thị, công nghiệp hóa và một số ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, xung đột và thiên tai đối với hệ thống cấp thoát nước đô thị. Tại Việt Nam, sự phát triển nhanh chóng của hệ thống đô thị trong đó có cơ sở hạ tầng kỹ thuật và môi trường hơn 10 năm qua được quan tâm đầu tư xây dựng, ,góp phần đắc lực vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, từng bước nâng cao chất lượng đô thị, cải thiện đời sống người dân và tạo lập nền tảng phát triển bền vững đô thị.

Cải thiện dịch vụ cấp nước

Theo đánh giá của Cục Hạ tầng kỹ thuật (Bộ Xây dựng), sau hơn 10 năm thực hiện định hướng phát triển cấp nước, mạng lưới cấp nước đô thị Việt nam không ngừng mở rộng phát triển. Dịch vụ cấp nước được cải thiện đáng kể. Hầu hết đô thị, tỉnh lỵ đều đã và đang có các dự án đầu tư cải tạo, nâng cấp mở rộng hệ thống cấp nước. Tính đến năm 2010, cả nước có hơn 440 hệ thống cấp nước lớn nhỏ, tổng công suất thiết kế cấp nước khoảng 6,1-6,2 triệu m3/ngày đêm (tăng 3 lần so với năm 1998), công suất khai thác 5,6 triệu m3/ngày đêm. Nhu cầu cấp nước tại các đô thị lớn và khu công nghiệp cơ bản đáp ứng yêu cầu. Tỷ lệ dân đô thị được cấp nước sạch trung bình khoảng 76%. Trong đó có các đô thị đạt tỷ lệ cao như : Hải Phòng, Hải Dương, Lạng Sơn, Nam Định, Huế…Các đô thị đạt tỷ lệ thấp dưới 60% có Lai Châu, Tuyên Quang, Hòa Bình, Đắc-Nông, Bình Phước, Hà Giang, Kontum...Mức sử dụng nước sạch bình quân 90 lít/người/ngày đêm. Nhiều công trình đầu tư từ nguồn vốn ODA phát huy hiệu quả.

Giảm tỷ lệ thất thoát nước

Tính chung trên cả nước, tỷ lệ dân đô thị chưa được cung cấp nước sạch còn cao, 24%; tỷ lệ thất thoát, thất thu nước sạch vẫn ở mức cao, trung bình khoảng 30%. Nhiều đô thị có mức thất thoát tới gần 40% như : thành phố Hồ Chí Minh 39%, Phủ Lý 34%, Đông Hà hơn 36%, thành phố Bạc Liêu 35%, Vị Thanh 34%. Trong khi đó tại một số đô thị các nước như Nhật Bản, tỷ lệ thất thoát này chỉ ở mức dưới 6-7%, CHLB Đức 7%; Xingapo 6%... Chất lượng nước cấp tại nhiều đô thị chưa đạt tiêu chuẩn. Việc đầu tư chỉ quan tâm đến trạm, nhà máy; hệ thống phân phối gồm cải tạo hệ thống cũ, xây dựng mở rộng mạng mới chưa được quan tâm thường xuyên, nên công suất khai thác tại nhiều nhà máy chỉ đạt khoảng 77-80% , thậm chí có nơi đạt 50-60% so với công suất thiết kế, gây thoát, thoát lãng phí, trong khi mức nước trung bình còn thấp so với các đô thị trên thế giới (các đô thị trên thế giới, mức nước sạch cung cấp cho người dân trung bình 150 lít/người/ngày đêm).

Công ty TNHH một thành viên cấp nước Hải Phòng thay thế đường ống cấp nước trên địa bàn huyện An Dương.

Nhận thức rõ tính cấp thiết của vấn đề cấp nước đô thị, những năm qua, Chính phủ không ngừng hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật đối với lĩnh vực cấp nước. Trong đó, xác định yêu cầu đẩy mạnh công tác quy hoạch tổng thể hệ thống cấp nước, ưu tiên quy hoạch vùng, liên đô thị, có sự tham gia của cộng đồng, bảo đảm tính bền vững và lâu dài. Đối với các đô thị trực thuộc Trung ương trở lên cần có quy hoạch chuyên ngành về cấp nước. Đẩy mạnh xã hội hóa các hoạt động trong lĩnh vực cấp nước đô thị, xây dựng cơ chế chính sách, tạo môi trường thuận lợi, khuyến khích các doanh nghiệp nghiên cứu khoa học công nghệ mới trong lĩnh vực cấp nước. Đổi mới cơ chế chính sách và mô hình tổ chức, hoạt động các doanh nghiệp cấp nước đô thị theo hướng: cổ phần hóa, chuyển dịch từ cơ chế cấp vốn, giao nhiệm vụ sang cơ chế đặt hàng hoặc đấu thầu thực hiện sản phẩm dịch vụ công ích nhằm phát huy tính chủ động, nâng cao năng lực và lượng dịch vụ.  Đặc biệt, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1929/QĐ-TTg phê duyệt định hướng phát triển cấp nước đô thị và khu công nghiệp Việt Nam đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2050 nhằm không ngừng nâng cao chất lượng đô thị.

Khánh Minh