Cảnh tỉnh giới tài chính ngân hàng sau vụ bầu Kiên

Bầu Kiên thời còn thét ra lửa
Bầu Kiên thời còn thét ra lửa
(PLO) - TS Nguyễn Trí Hiếu - chuyên gia có uy tín trong lĩnh vực ngân hàng trao đổi với PLVN về những mánh lới của bầu Kiên, qua đó “rung chuông” cảnh tỉnh giới tài chính ngân hàng về “vết xe đổ” của bầu Kiên.
Bầu Kiên đã bạo gan làm một việc mà trong nền kinh tế chỉ có hai chủ thể  là Ngân hàng Nhà nước Trung ương và Ngân hàng thương mại được phép làm đó là: “tạo tiền”. Với hàng trăm, thậm chí hàng ngàn tỷ đồng vốn ảo tạo ra, bầu Kiên đã ngang nhiên thao túng, lũng đoạn thị trường tài chính ngân hàng nói chung, Ngân hàng ACB nói riêng.
Từ con số 0…
Từng giữ trọng trách lớn trong các ngân hàng nước ngoài và Việt Nam, cảm giác của ông như thế nào khi xảy ra vụ thao túng ngân hàng chưa từng thấy trong lịch sử tài chính ngân hàng Việt Nam?
- Vấn đề của bầu Kiên tôi cho là có yếu tố lịch sử. Bản chất của nó là sở hữu chéo (SHC). Vấn đề này mới nổi lên gần đây nhưng kỳ thực, trước đấy đã có nhưng do mình chưa chú trọng nên trong khuôn khổ nào đó đã để SHC tồn tại. Trước, để phát triển hệ thống tài chính ngân hàng, người ta chấp nhận một cá nhân, tổ chức được sở hữu chủ hoặc cổ đông của nhiều tổ chức tín dụng. 
Nói rộng ra, sau đổi mới, khi cấu tạo hệ thống tài chính ngân hàng, nguồn vốn lớn nhất trong nền kinh tế lúc đó là của Nhà nước, bởi đó là một mô hình mới nên để cấu hình ra nó, Nhà nước phải vươn tay ra, đưa vốn vào tạo lập. Và có thể coi đó là SHC, tuy nhiên lúc ấy là cần thiết. Nhưng dần dà thì mặt trái của nó xuất hiện. Việc Nhà nước SHC nhiều bộ phận trong nền tài chính khiến một số cá nhân, tổ chức có thể do vô tình hoặc cố ý đi theo “công thức” này để sở hữu lẫn nhau, sau đó lợi dụng để thao túng, chi phối… hoạt động ngân hàng. Sự việc bầu Kiên là hệ quả của thời kỳ này. 
Ông có thể nói rõ những mánh lới của bầu Kiên và hệ quả của nó? 
- Bầu Kiên đã làm một việc mà trong nền kinh tế chỉ có hai đơn vị là Ngân hàng Nhà nước nước Trung ương và ngân hàng thương mại mới được phép làm đó là: “tạo tiền”. Về lý thuyết, ngân hàng “tạo tiền” bằng cách huy động tiền gửi từ dân chúng, sau đó dùng tiền đó cho vay và lại huy động ngược trở lại rồi tiếp tục cho vay. Vòng xoay này sẽ làm cung tiền của ngân hàng tăng lên và đó là vốn thật. Nhưng bầu Kiên thì “tạo tiền” từ con số 0, rồi sau đó tiền lại tiếp tục tạo ra tiền! Đến khi ông ta có tiếng nói nhất định trong hệ thống tài chính ngân hàng rồi thì những công ty mà ông ta lập ra có thể phát hành trái phiếu và có người mua, có người thế chấp… Sau đó, ông ta lại dùng những doanh nghiệp có liên quan để bảo đảm, cho vay. Vì không được ngăn chặn sớm nên bầu Kiên đã tự mình tạo ra một khối tài sản ảo, vốn ảo khổng lồ không có nguồn gốc từ sản phẩm của xã hội. Điều nguy hiểm là ở chỗ đó.
Lấn sân - không bị “thổi còi”
Dù chỉ nắm giữ một chức vụ mà pháp luật không thừa nhận là Phó Chủ tịch Hội đồng sáng lập ACB nhưng bầu Kiên vẫn mạnh tay can thiệp, thao túng thậm chí dọa cách chức cả chóp bu của ngân hàng này… mà vẫn không ai xử lý. Ông có nghĩ trong trường hợp này, công tác thanh tra, giám sát của Ngân hàng Nhà nước có gì không ổn? 
- Khó kết luận cơ quan quản lý nhà nước đã lơ là trong vụ này. Vì ngân hàng hoạt động thì có Hội đồng quản trị (HĐQT) và bên cạnh hội đồng này có thể có Hội đồng cố vấn để tham mưu, tư vấn. Hồi ở Mỹ, khi tôi lập First Vietnamese - American Bank (Đệ nhất Ngân hàng Việt-Mỹ) cũng từng có ý định lập một hội đồng như thế để giúp HĐQT hoạt động tốt hơn. Về bản chất Hội đồng sáng lập (HĐSL) và HĐQT là một và chẳng có gì sai. Nhưng ở ACB thì không đúng vì HĐST đã lấn sân HĐQT, trong khi về nguyên tắc HĐQT có quyền quyết định cao nhất. Ở đây, nếu dồn hết trách nhiệm cho cơ quan quản lý thì cũng không hẳn vì họ đã không thừa nhận hội đồng này rồi. Cái chính ở đây là phải hỏi lại các cổ đồng của ACB xem có trao quyền cho HĐSL, cho bầu Kiên làm những việc trái pháp luật như vậy không. 
Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu
 Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu
Sai phạm kiểu như bầu Kiên, ở các nước liệu có dễ tồn tại và che đậy trong một thời gian dài như vậy không, thưa ông?
- Rất khó. Tôi ví dụ ở Mỹ, giới tài chính ngân hàng luôn chịu sự kiểm soát mạnh mẽ bởi 2 cơ quan đó là Bảo hiểm tiền gửi Mỹ (FDIC) và cơ quan quản lý ngân hàng tiểu bang. Chẳng hạn việc cho vay một món nào đó thuộc thẩm quyền của Ban Tổng giám đốc mà HĐQT can thiệp vào việc phê chuẩn cái tín dụng đó là bị xử lý tức thì. Tôi dõi theo hoạt động các ngân hàng ở Việt Nam thì chưa thấy có trường hợp nào Ngân hàng Nhà nước “thổi còi” khi có sự can thiệp quá tay của HĐQT hay Chủ tịch HĐQT xuống phía dưới cả. Ngân hàng Việt Nam, cấp dưới trong Ban điều hành thường rất kính nể mấy ông trên HĐQT.
“Không có bữa ăn trưa nào miễn phí”!
Vậy, nguyên nhân sâu xa của vấn đề này là gì và cách ngăn chặn hành vi lũng đoạn ngân hàng?
- Cái chính là do giới làm tài chính ở Việt Nam hiện nay chưa ý thức đầy đủ chức năng của ngân hàng đó là phải phục vụ đại chúng chứ không phải lập ra để phục vụ lợi ích của gia đình “ông” hay một nhóm lợi ích nào đó. Quan niệm này ở Việt Nam vẫn còn rất ít. Trên thế giới, các chính phủ họ làm mọi cách để bào vệ ngân hàng mỗi khi có tác động xấu, đơn giản vì ngân hàng phục vụ quyền lợi của số đông dân chúng, vì thế họ phải “bơm” thanh khoản vào cứu ngân hàng để nó không đổ vỡ vì nó là huyết mạch của cả nền kinh tế. Ở Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước cũng từng tuyên bố sẽ bảo vệ tối đa hệ thống này, nhưng các “ông” ngân hàng thương mại ở dưới trong khi được hưởng đặc ân này thì lại sử dụng ngân hàng cho chính mình hoặc bảo vệ quyền lợi cho nhóm lợi ích của mình.
Tôi nhớ, người Mỹ có câu “không có bữa ăn trưa nào là  miễn phí cả”, và điều đó cũng đúng vì chúng ta đã phải trả giá đắt sau vụ bầu Kiên, vì nó làm thiệt hại tài sản nhà nước, thiệt hại lòng tin của dân chúng với ngân hàng. Hậu quả không chỉ có vụ bầu Kiên mà tình hình nợ xấu cũng là cái giá mà chúng ta phải trả, và phải tái cơ cấu lại hệ thống ngân hàng.
Trân trọng cảm ơn ông!

Đọc thêm

Công an vào cuộc khi 1 giao dịch có 5 tờ tiền giả

Ảnh minh hoạ.
(PLVN) -   Ngân hàng Nhà nước Việt Nam vừa ban hành Thông tư quy định chi tiết về việc xử lý tiền giả và tiền nghi giả trong ngành ngân hàng. Theo quy định, khi phát hiện từ 5 tờ tiền giả hoặc 5 miếng tiền kim loại giả trở lên trong một giao dịch, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh, Sở Giao dịch, tổ chức tín dụng, hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải ngay lập tức thông báo cho cơ quan công an gần nhất.

30/4, hoàn thành đại hội đảng các cấp thuộc Đảng bộ Tổng công ty HUD

Ông Đậu Minh Thanh - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HUD.
(PLVN) - “Đảng ủy tổng công ty đã thống nhất lựa chọn một đảng bộ cơ sở để đại hội điểm trong tháng 1/2025. Theo kế hoạch, trong tháng 4/2025, sẽ hoàn thành việc đại hội đảng các cấp thuộc Đảng bộ Tổng công ty Đầu tư phát triển nhà và đô thị - HUD”, ông Đậu Minh Thanh - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐTV HUD trao đổi với PLVN.

Thông tin thu thuế 10% giao dịch thương mại điện tử là giả mạo

Thông báo về việc thu thuế 10% các giao dịch "MUA-BÁN" đang lan truyền trên các mạng xã hội.
(PLVN) -  Mạng xã hội đang lan truyền thông tin cho rằng từ ngày 1/1/2025, cơ quan thuế sẽ truy cập vào tài khoản cá nhân để thu thuế 10% từ các giao dịch thương mại điện tử, gây hoang mang trong cộng đồng kinh doanh online. Tuy nhiên, đại diện Cục Thuế TP HCM, khẳng định đây là thông tin giả mạo.

Chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương năm 2024: Bức tranh tổng thể để các địa phương phát triển đột phá

Bộ Khoa học và Công nghệ công bố chỉ số PII năm 2024.
(PLVN) - Theo kết quả PII 2024, trong 10 địa phương dẫn đầu chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương (Provincial Innovation Index - PII) 2024, có 5 thành phố trực thuộc Trung ương và 5 địa phương có công nghiệp, dịch vụ phát triển. Cụ thể, 3 địa phương không thay đổi vị trí dẫn đầu là: Hà Nội xếp hạng 1, TP HCM xếp hạng 2 và Hải Phòng xếp hạng 3…

Quyết liệt thực hiện các dự án nguồn điện

Nhà máy thủy điện Hòa Bình mở rộng được yêu cầu hoàn thành sớm hơn dự kiến 6 tháng. (Ảnh: EVN)
(PLVN) - Theo báo cáo mới nhất, hiện hầu như tất cả các dự án trong Quy hoạch điện VIII đều đang bị chậm tiến độ, do đó, Bộ Công Thương đã có những động thái dứt khoát với những dự án này.

Loạt đơn từ nhiệm của các lãnh đạo ngân hàng ngay đầu năm mới

Ngân hàng TMCP Xuất Nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) là một trong những ngân hàng có biến động về nhân sự cấp cao (Ảnh minh hoạ).
(PLVN) -  Những ngày đầu năm 2025, thị trường tài chính chứng kiến loạt biến động khi nhiều lãnh đạo cấp cao tại các ngân hàng lớn đồng loạt từ nhiệm. Từ Phó tổng giám đốc đến Kế toán trưởng, các lý do đưa ra là "theo nguyện vọng cá nhân" hoặc để chuyển sang đảm nhận vị trí mới.

Tổng cục Hải quan: Đồng lòng, chung sức hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát

20 căn nhà trị giá 1,8 tỷ đồng đã được trao cho các hộ nghèo, cận nghèo huyện Tân Biên. (Ảnh: T.D)
(PLVN) - Vừa qua, Tổng cục Hải quan phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Tây Ninh tổ chức Lễ bàn giao nhà đại đoàn kết cho 20 hộ nghèo, hộ cận nghèo theo chuẩn Trung ương và hộ nghèo theo chuẩn nghèo tỉnh trên địa bàn huyện Tân Biên năm 2024, góp phần cùng địa phương xóa nhà tạm, nhà dột nát.

GDP năm 2024 ước tăng 7,09%

Bà Nguyễn Thị Hương - Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê thông tin về số liệu thống kê kinh tế xã hội năm 2024
(PLVN) - Theo công bố, tổng sản phẩm trong nước (GDP) quý IV/2024 ước tính tăng 7,55% so với cùng kỳ năm trước. GDP cả năm duy trì xu hướng quý sau cao hơn quý trước (quý I tăng 5,98%, quý II tăng 7,25%, quý III tăng 7,43%).

Nỗ lực vượt khó, NHCSXH đạt nhiều thành tựu nổi bật trong năm 2024

Nguồn vốn chính sách đã và đang hỗ trợ hộ nghèo phát triển kinh tế bền vững.
(PLVN) -  Năm 2024, thiên tai, bão lũ và biến đổi khí hậu gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống kinh tế - xã hội của nhiều tỉnh, thành; các hộ nghèo và nhóm yếu thế chịu thiệt hại nặng nề cả về vật chất lẫn tinh thần. Tuy nhiên, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Quốc hội và Chính phủ, cùng sự hỗ trợ tích cực từ các bộ, ngành và chính quyền địa phương, Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) đã hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ chính trị được giao, khẳng định vai trò nòng cốt trong việc hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo bền vững và xây dựng nông thôn mới.

Làm gì để hỗ trợ lao động trước “làn sóng” AI?

AI đã giúp tự động hóa nhiều quy trình, giảm thiểu sai sót và tăng hiệu suất lao động nhưng cũng khiến nhiều công việc truyền thống biến mất. (Ảnh: CP)
(PLVN) - Trong thời đại Cách mạng công nghiệp 4.0, trí tuệ nhân tạo (AI) đã và đang thay đổi cách con người làm việc. Bên cạnh cơ hội, AI đặt ra những thách thức không nhỏ đối với người lao động, đặc biệt là nhóm lao động thủ công và những người ít có khả năng thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ. Để đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau, điều cần làm là triển khai các phương án hỗ trợ người lao động ngay từ bây giờ.

Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai thăm, làm việc với Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai

Quang cảnh buổi làm việc
(PLVN) - Nhằm nắm bắt tình hình hoạt động sản xuất, kinh doanh cũng như lắng nghe những tâm tư, nguyện vọng từ doanh nghiệp, chiều ngày 03/01, tại TP Pleiku, Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai Rah Lan Chung đến thăm và làm việc với lãnh đạo Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai (HAGL). Chủ tịch HĐQT HAGL Đoàn Nguyên Đức và Tổng Giám đốc Nguyễn Xuân Thắng đã tiếp Đoàn.