Theo cảnh báo của các nhà địa vật lý quốc tế, nguy cơ xảy ra sóng thần ở bờ biển Việt Nam là có thực. Chính vì vậy, Việt Nam cần sớm xây dựng một hệ thống cảnh báo sóng thần.
Theo cảnh báo của các nhà địa vật lý quốc tế, nguy cơ xảy ra sóng thần ở bờ biển Việt Nam là có thực. Chính vì vậy, Việt Nam cần sớm xây dựng một hệ thống cảnh báo sóng thần.
Vùng bờ biển nước ta có khả năng phải chịu ảnh hưởng của sóng thần
Ảnh: Đức Lê
Vùng bờ biển của nước ta có khả năng phải chịu ảnh hưởng của sóng thần xuất phát từ biển Đông. Khi có sóng thần xảy ra, khu vực Trung Trung Bộ chịu ảnh hưởng mạnh nhất và nặng nhất là từ Đà Nẵng đến Quảng Ngãi.
Do chưa có hệ thống quan trắc sóng thần, nên Việt Nam chưa ghi nhận được thông tin nào về sóng thần. Tuy nhiên, một số báo cáo cho thấy, sóng thần đã xảy ra ở ven biển Thừa Thiên - Huế vào ngày 11-9-1904, tàn phá 22.027 ngôi nhà, 724 người thiệt mạng và làm đắm 519 thuyền. Ngoài ra, nhiều tài liệu cho thấy sóng thần cũng đã tấn công bờ biển Nam Định năm 1930, Đà Nẵng năm 1964. Một số đợt sóng thần ảnh hưởng đến các vùng bờ biển nước ta, nhưng trong nhiều trường hợp, sóng thần bị nhầm lẫn với nước dâng do bão hay sóng có bước sóng ngắn.
Sóng thần di chuyển với vận tốc cực nhanh, có khi lên đến 800km/giờ. Vì vậy, nếu xảy ra sóng thần thì phương pháp duy nhất là người dân cần chạy ra chỗ cao, càng xa mép nước càng tốt.
Sau vụ động đất gây ra sóng thần ở khu vực Ấn Độ Dương ngày 26-12-2004 làm hơn 200.000 người thiệt mạng, hàng trăm ngàn người mất nhà cửa và thiệt hại về vật chất lên tới hàng chục tỷ đôla Mỹ, chính phủ nhiều nước châu Á rất quan tâm tới việc xây dựng một hệ thống cảnh báo sóng thần.
Hiện nay hệ thống quan trắc, cảnh báo sóng thần của nước ta đang trong giai đoạn xây dựng. Hiện có 12 trạm quan trắc đã được xây dựng và đi vào hoạt động. Dự kiến, số trạm quan trắc sóng thần của Việt Nam sẽ có khoảng 20 - 30 trạm trong những năm tới. Bên cạnh đó còn có Trung tâm Báo tin động đất và Cảnh báo sóng thần được thành lập ngày 4-9-2007, hiện là thành viên chính thức của hệ thống cảnh báo sóng thần khu vực và thế giới. Do chưa đủ điều kiện trang bị thiết bị quan trắc và phát hiện sóng thần từ giữa đại dương. Vì vậy, Trung tâm Báo tin động đất và Cảnh báo sóng thần các nước có sự phối hợp chặt chẽ với hai trung tâm đầu não của hệ thống là Trung tâm Cảnh báo sóng thần Thái Bình Dương (Mỹ) và Trung tâm Tư vấn sóng thần Tây Bắc Thái Bình Dương (Cục Khí tượng thuỷ văn Nhật). Mỗi khi xuất hiện khả năng xảy ra sóng thần, các thông tin cảnh báo được truyền từ hai trung tâm này tới trung tâm của các quốc gia trong khu vực, trong đó có Việt Nam.
Tại Việt Nam, hiện nay đã xây dựng 25 kịch bản ứng phó với sóng thần trên biển Đông. Khi có thông tin khả năng xảy ra sóng thần trên biển Đông và ven biển Việt Nam, các thông số sẽ được nhập vào hệ thống, hệ thống sẽ tự động lựa chọn kịch bản và nhanh chóng xác định các khu vực có khả năng phải chịu thiệt hại do sóng thần. Trên cơ sở đó, hệ thống sẽ đưa ra các bản tin cảnh báo và biện pháp ứng phó tương ứng.
Những dấu hiệu sau đây thường báo trước một cơn sóng thần
- Cảm thấy động đất.
- Các bong bóng chứa khí gas nổi lên mặt nước làm ta có cảm giác như nước đang bị sôi.
- Nước trong sóng nóng bất thường.
- Nước có mùi trứng thối (khí hidro sunfuric) hay mùi xăng, dầu.
- Nước làm da bị mẩn ngứa.
- Nghe thấy một tiếng nổ như là: tiếng máy nổ của máy bay phản lực, hay tiếng ồn của cánh quạt máy bay trực thăng, hoặc tiếng huýt sáo.
- Biển lùi về sau một cách đáng chú ý.
Việt Nam mặc dù chưa xảy ra động đất và sóng thần lớn, nhưng những nguy cơ thì khá rõ. Vì vậy, để đối phó với động đất và sóng thần, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 264/2006/QĐ-TTg về Quy chế báo tin động đất và sóng thần và Quyết định 78/2007/QĐ-TTg về Quy chế phòng chống động đất, sóng thần. Ở nước ta, Viện Vật lý Địa cầu là đầu mối duy nhất được phát tin cảnh báo sóng thần.
