Hoạt động của các sàn giao dịch ngoại hối, chứng khoán, quyền chọn nhị phân
Hiện nay, thị trường giao dịch ngoại hối, chứng khoán, quyền chọn nhị phân trên nền tảng thương mại điện tử phát triển mạnh tại Việt Nam. Các sàn giao dịch thường quảng cáo trên nhiều kênh khác nhau như mạng xã hội, các website thương mại điện tử, thư rác (email), telesales (bán hàng qua điện thoại… với những hứa hẹn về độ uy tín, tính pháp lý, tiềm năng lớn, lợi nhuận cũng như hạn chế tối đa về rủi ro, dịch vụ khách hàng cao cấp, đánh vào tâm lý của các nhà đầu tư thiếu hiểu biết, muốn kiếm tiền, làm giàu nhanh. Đây là lĩnh vực Nhà nước chưa chính thức mở cửa cho thị trường Việt Nam, chưa có khung pháp lý rõ ràng để đảm bảo quyền lợi cho người tham gia.
Các sàn giao dịch (broker) này vào Việt Nam bằng con đường không chính thống, thường là nhượng quyền thương hiệu cho các công ty tài chính tại Việt Nam. Đặc điểm của các công ty này là chỉ hoạt động trong thời gian ngắn, không đủ điều kiện tự kinh doanh hoặc có chứng nhận đăng ký đầu tư gián tiếp ra nước ngoài; hoạt động theo mô hình đa cấp, mỗi nhà đầu tư cấp cao mời gọi được người khác tham gia thì được hưởng phần trăm trên tổng số tiền đầu tư hoặc theo khối lượng lệnh giao dịch của nhà đầu tư cấp dưới.
Điều kiện để nhà đầu tư mở tài khoản giao dịch tại các sàn giao dịch này rất đơn giản, chỉ cần cung cấp các thông tin cá nhân (như bản ảnh chứng minh nhân dân, giấy phép lái xe, sao kê tài khoản ngân hàng), không cần ký kết hợp đồng và nạp một số tiền rất nhỏ thông qua các ví điện tử có liên kết với sàn như Remitano, Ngân lượng, Netteller… Mọi hoạt động đều diễn ra trên nền tảng giao dịch do sàn cung cấp.
Đối với hình thức giao dịch quyền chọn nhị phân, người tham gia chỉ cần dự đoán chiều hướng giá trị tài sản (chứng khoán, tỉ giá các cặp ngoại tệ, vàng) tăng hay giảm để thu lợi nhuận trong khoảng thời gian ngắn (thường từ 60 giây đến 5 phút). Hiện nay, Cơ quan Quản lý Tài chính Vương quốc Anh (FCAUK), Cơ quan Chứng khoán và Thị trường Châu Âu (ESMA) đã ban hành lệnh cấm tất cả các hình thức giao dịch nhị phân trên toàn lãnh thổ Châu Âu; Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) cũng đã nhiều lần cảnh báo dấu hiệu lừa đảo qua mô hình giao dịch nhị phân.
Tại địa bàn tỉnh Quảng Ninh, Công an tỉnh đã phát hiện hoạt động mời gọi đầu tư vào các sàn giao dịch ngoại hối, chứng khoán, quyền chọn nhị phân chưa được cấp phép hoạt động tại Việt Nam, thu hút được lượng lớn người tham gia trên toàn quốc. Các công ty nước ngoài cung cấp dịch vụ giao dịch tài chính trên các sàn giao dịch này không đăng ký kinh doanh về lĩnh vực tài chính, chứng khoán ở nước sở tại, không có báo cáo tài chính, quyết toán thuế; thời gian hoạt động rất ngắn (khoảng từ 2 đến 3 tháng), sau đó khóa ví điện tử hoặc cho ngưng hoạt động của nền tảng giao dịch do họ cung cấp, dẫn đến nguy cơ người tham gia mất toàn bộ số tiền đã đầu tư.
 |
| Giao diện một sàn giao dịch quyền chọn nhị phân. |
Hoạt động huy động vốn trên nền tảng thương mại điện tử
Hiện nay, trên mạng internet, hoạt động kêu gọi tham gia đầu tư vào các mô hình, dự án “kinh doanh hệ thống”, “kinh doanh thời đại 4.0”, “dự án triệu đô”, phát triển mạnh. Những mô hình, dự án này được quảng cáo trên các mạng xã hội như facebook, zalo, discord như một “sân chơi” của những người muốn khởi nghiệp, những doanh nhân muốn kết nối toàn cầu, có cơ hội giao dịch và chia sẻ đầu tư trên nền tảng thương mại điện tử.
Các công ty kêu gọi vốn đưa ra những dự án với quy mô lớn, tầm cỡ với số vốn đầu tư ban đầu nhỏ, đồng thời tỉ lệ hoa hồng khi hợp tác, mời gọi các nhà đầu tư cấp dưới cao. Các dự án này được giới thiệu là bước đi tiên phong, là một cuộc cách mạng công nghệ số để lôi kéo, thúc giục nhà đầu tư bỏ tiền tham gia phát triển dự án. Tuy nhiên, những công ty này hoạt động dưới hình thức đa cấp, mô hình dự án thường không có sáng tạo, chỉ sao chép các mô hình kinh doanh của những doanh nghiệp lớn.
Khi tham gia, nhà đầu tư không được cung cấp thông tin về khoản tiền đã đầu tư trên bất cứ công cụ tài chính chính thức nào, mà chỉ được ghi nhận trên tài khoản tại website của công ty kêu gọi vốn. Hệ thống máy chủ của những website này thường đặt tại nước ngoài, không thể hiện tên cá nhân, tổ chức đăng ký, quản lý. Ngoài ra, một số công ty kêu gọi vốn thực hiện tuyển dụng nhân viên bán hàng, nhân viên huy động vốn với tiêu chí rất đơn giản, dễ đáp ứng, không yêu cầu kinh nghiệm hay bằng cấp với mức thu nhập hấp dẫn, sau đó, nhân viên tuyển dụng yêu cầu người xin việc phải nộp khoản tiền lớn với nhiều lý do khác nhau, như chi phí đào tạo kỹ năng bán hàng, mua tài liệu kinh doanh, mua gói sản phẩm ban đầu và không có chứng từ giao dịch với doanh nghiệp.
Tại địa bàn tỉnh Quảng Ninh, Công an tỉnh đã phát hiện hoạt động huy động vốn trên nền tảng thương mại điện tử theo mô hình đa cấp, hình thức dự án là nhượng quyền thương hiệu chuỗi cửa hàng, sao chép mô hình hoạt động của các hãng kinh doanh nước giải khát lcó uy tín, thu hút được lượng lớn người tham gia trên địa bàn tỉnh cũng như toàn quốc.
Công ty kêu gọi vốn này không có dự án đầu tư tại Quảng Ninh, với tiêu chí nhượng quyền thương hiệu rất đơn giản, không yêu cầu về hình thức, quy mô, doanh thu, nhưng không ký kết hợp đồng nhượng quyền, không có thỏa thuận về tỉ lệ lợi nhuận kinh doanh sau nhượng quyền, đồng thời, số vốn để tham gia đầu tư cổ phần nhỏ (chỉ đầu tư một lần với số tiền là 3 triệu đồng). Việc trả lợi nhuận cho nhà đầu tư chủ yếu đến từ hoa hồng khi mời gọi được nhà đầu tư cấp dưới tham gia.
 |
| Cán bộ Phòng An ninh Kinh tế, Công an tỉnh Quảng Ninh rà soát, nắm tình hình hoạt động thương mại điện tử. |
Cảnh báo rủi ro tài chính
Huy động vốn theo hình thức đa cấp là hoạt động không mới, tuy nhiên, trong thời gian gần đây, hoạt động huy động vốn đa cấp trên nền tảng thương mại điện tử phát triển mạnh tại thị trường Việt Nam, dưới hình thức, vỏ bọc là những dự án đầu tư quy mô, tầm cỡ, với số vốn đầu tư ban đầu nhỏ. Hoạt động này tiềm ẩn nguy cơ phức tạp về an ninh trật tự. Để hạn chế những thiệt hại không đáng có cho người dân, Công an tỉnh Quảng Ninh lưu ý người dân cần kiểm tra doanh nghiệp kêu gọi vốn đã được cấp giấy chứng nhận kinh doanh theo hình thức đa cấp hay chưa.
Theo đó, doanh nghiệp hoạt động kinh doanh theo hình thức đa cấp phải được đăng ký theo quy định tại Nghị định số 40/2018/NĐ-CP ngày 12/3/2018 của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh đa cấp. Theo thống kê, hiện nay trên toàn quốc chỉ có 22 doanh nghiệp bán hàng đa cấp đang hoạt động được cấp phép hoạt động (danh sách được cập nhật trên website của Cục Canh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng - Bộ Công thương: vcca.gov.vn).
Đối với hoạt động giao dịch ngoại hối, chứng khoán, quyền chọn nhị phân trên nền tảng thương mại điện tử của các doanh nghiệp nước ngoài: Đây là hình thức kinh doanh chưa được Nhà nước cấp phép hoạt động. Trong thời gian gần đây, hoạt động này phát triển mạnh tại Việt Nam, lôi kéo được nhiều người tham gia đầu tư, dễ dẫn đến nguy cơ bị lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.
Bên cạnh đó, giao dịch quyền chọn nhị phân không liên quan đến hoạt động giao dịch tài chính, mà nhà đầu tư chỉ đặt lệnh dự báo tỷ giá lên hay xuống để nhận lợi nhuận. Hoạt động này của các sàn giống như hình thức cá cược bóng đá, có dấu hiệu của hành vi đánh bạc và đã bị cấm hoạt động tại nhiều quốc gia trên thế giới. Trường hợp các đối tượng khóa ví điện tử, đánh sập hoặc ngừng hoạt động của sàn để chiếm đoạt tiền của người tham gia có dấu hiệu của hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản, quy định tại Điều 174 Bộ luật Hình sự.
Công an tỉnh Quảng Ninh cũng đề nghị người dân khi phát hiện được thông tin liên quan các loại hình đầu tư như trên kịp thời báo cáo về Công an tỉnh (qua Phòng An ninh kinh tế - Số điện thoại: 0692808160).
