Báo chí và dư luận Canada trong tuần qua cho rằng xã hội Canada đang bị chia rẽ sâu sắc, Chính phủ của Thủ tướng Canada Justin Trudeau bị nhiều chính trị gia đối lập chỉ trích, làn sóng phản đối từ các nhóm chống di dân đang nổi lên. Nguy cơ bất ổn xã hội liên quan đến tư tưởng phân biệt và chống phân biệt chủng tộc có thể dẫn đến những vụ bạo lực giống như từng xảy ra ở thành phố Charlottesville thuộc tiểu bang Virginia của Mỹ ngày 12/8 vừa qua.
 |
| Việc nhập cư vào Canada không hề dễ dàng |
Đụng độ
Một cuộc đụng độ giữa nhóm cực hữu La Meute với nhóm chống phân biệt chủng tộc xảy ra cuối ngày 20/8 tại thành phố Quebec thuộc tỉnh cùng tên của Canada, khi các thành viên của nhóm chống phân biệt chủng tộc tấn công lực lượng cảnh sát và các thành viên nhóm La Meute.
Nhóm La Meute với khoảng 200 thành viên tham gia đã bị một số thành viên quá khích trong nhóm chống phân biệt chủng tộc ném chai lọ, bàn ghế, hơi cay và thậm chí một số người còn bị kìm giữ 4 tiếng đồng hồ trong hầm để xe của một toà nhà gần Viện lập pháp tỉnh Quebec. Vụ việc xảy ra sau khi các thành viên nhóm La Meute lên kế hoạch gặp nhau tại tầng hầm trên để thực hiện một cuộc tuần hành ôn hòa phản đối sự gia tăng đột biến của những người nhập cư bất hợp pháp. Tình hình căng thẳng đã buộc cảnh sát phải vào cuộc để ngăn chặn các diễn biến xấu hơn.
Nhóm La Meute được thành lập năm 2015, hiện có khoảng 43.000 thành viên và được biết đến là một nhóm hoạt động trên mạng xã hội với chủ trương bảo vệ bản sắc Quebec. Họ cho rằng nền văn hoá và xã hội Quebec đang bị đe doạ bởi tư tưởng Hồi giáo cực đoan. Họ tự nhận theo quan điểm dân tộc chủ nghĩa chứ không phải phân biệt chủng tộc. Nhóm La Meute phản đối làn sóng người tị nạn từ Mỹ nhập cư bất hợp pháp vào tỉnh Quebec, cho rằng chính sách tiếp nhận người nhập cư của Thủ tướng Canada Justin Trudeau và Thủ hiến tỉnh Quebec Philippe Couillard là không phù hợp và muốn áp dụng luật về khủng hoảng nhập cư bất hợp pháp tại Canada. Ngoài ra, nhóm La Meute cũng muốn kiểm soát chặt chẽ hơn đường biên giới giữa Canada và Mỹ để ngăn chặn dòng người nhập cư bất hợp pháp đang ngày càng nối dài.
Cuộc biểu tình của nhóm La Meute đã vấp phải sự ngăn cản của khoảng 300 người phản đối, do nhóm Chống phát xít Quebec và nhóm ANTIFA phối hợp tổ chức. Đây là những người theo quan điểm chống phân biệt chủng tộc, đang mang tâm lý tức giận sau vụ bạo động hôm 12/8 ở thành phố Charlottesville, bang Virginia của Mỹ, giữa những người ủng hộ và phản đối phong trào người da trắng thượng đẳng khiến một phụ nữ thiệt mạng và 19 người bị thương. Nhóm này lo ngại xu hướng phân biệt chủng tộc xuất hiện và gia tăng ở Canada, nhất là ở tỉnh Quebec, nơi đang có làn sóng người tị nạn từ Mỹ đổ sang.
Tuy nhiên, không chỉ ngăn chặn các thành viên nhóm La Meute tụ tập, những người phản đối còn ném pháo cháy vào cảnh sát và đập phá đồ vật, chai lọ trên đường phố, tấn công những phóng viên ghi hình và chụp ảnh tại hiện trường khiến 3 cảnh sát bị thương, một phóng viên bị hỏng máy quay phim. Cảnh sát đã bắt giữ một số thành phần quá khích và tăng cường lực lượng giữ trật tự không để bạo lực tái bùng phát.
Làn sóng tị nạn ồ ạt
Hơn 3.100 người đã vượt biên trái phép vào Canada trong tháng 7/2017 để nộp đơn tị nạn, và họ đã bị bắt. Khoảng 96% số di dân bất hợp pháp này đã đến tỉnh Québec. Con số này trong tháng 6/2017 chỉ là 884 người. Trong nửa đầu tháng 8/2017, thêm 3.800 di dân nữa đã bị bắt khi vượt qua biên giới Mỹ để vào tỉnh Quebec. Đó là số liệu của Chính phủ Canada được công bố ngày 17/8. Gần 3.000 người đang được sắp xếp cho sống tạm trong các dãy lều và các cơ sở chính phủ tại thành phố Lacolle của tỉnh Quebec. Dòng người tị nạn đã tăng lên mức chưa từng có. Trước đây, số người xin tị nạn cao nhất vượt qua biên giới sang Quebec là 1.391 vào tháng 8/2008.
Hàng chục nghìn người di dân - chủ yếu là người Haiti đang sống tạm tại Mỹ theo chương trình bảo vệ tạm thời và chương trình này sẽ hết hạn vào tháng 1/2018 - lo sợ trước chính sách di trú khắt khe của Chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump nên từ đầu năm 2017 đến nay đã rời bỏ nước Mỹ để vào Canada với hy vọng mong manh rằng có thể được cư trú lâu dài tại nước này.
Số người tin nạn vượt biên vào Canada tiếp tục tăng nhanh mỗi ngày. Trong một thời gian ngắn do phải tiếp nhận một số lượng người quá lớn, tỉnh Quebec quá tải cả về cơ sở vật chất lẫn nhân lực. Chính quyền tỉnh này đang tìm những giải pháp trung hạn cho vấn đề chỗ ở. Đó là “những cơ sở được trang bị đầy đủ và được tổ chức tốt có thể làm nơi ở cho những người xin tị nạn trong những tháng tới” và kêu gọi sự hỗ trợ nhân viên di trú từ các tỉnh khác.
 |
| Cảnh sát Canada bắt giữ một người nhập cư trái phép |
Xã hội bị chia rẽ
Một cuộc thăm dò dư luận mới nhất do SOM-Cogeco News thực hiện cho thấy phần lớn người dân Quebec không ủng hộ việc tiếp nhận người tị nạn. Theo kết quả thăm dò dựa trên ý kiến của 1.037 cư dân Quebec từ 18 tuổi trở lên, khoảng 51% số người được hỏi muốn ngăn những người xin tị nạn vào Canada, trong khi 56% nói không thể chấp được nếu những người xin tị nạn được các viên chức di trú đối xử ưu tiên. 39% tin rằng việc người nhập cư đến đây sẽ làm cho Quebec bớt an toàn.
Theo Thủ hiến tỉnh Quebec, ông Phillipe Couillard, tỉnh này đang đối mặt với rất nhiều khó khăn, trong đó đáng lo ngại là làn sóng chống những người xin tị nạn. Không chỉ dân chúng phản đối, nhiều chính trị gia, nghị sĩ cũng chỉ trích Chính phủ Tự do. Bà Michelle Rempel - Nghị sĩ đảng Bảo thủ chuyên trách phản biện chính sách di trú - phản đối phát biểu của Thủ tướng Trudeau rằng Canada luôn sẵn sàng chào đón “những người chạy trốn sự đàn áp, khủng bố và chiến tranh, bất kể tín ngưỡng là gì”.
Bà Rempel phát biểu: “Chính phủ Tự do đang cố gắng ném viện trợ vào cái hố khổng lồ trên một con đập đã vỡ. Việc tạo thêm nhà ở tạm thời ở các tỉnh chỉ khuyến khích thêm người tị nạn tiếp tục vượt biên giới bất hợp pháp vào Canada”. Bà Rempel muốn chính phủ thực hiện đầy đủ Hiệp định Nước thứ ba An toàn giữa Canada và Mỹ, đồng thời yêu cầu chính phủ cần có một kế hoạch tốt hơn vàban Tị nạn và Nhập cư (IRB) cần có nhiều nguồn lực hơn.
Lúng túng và nỗ lực
Trước tình trạng dòng người tị nạn xâm nhập bất hợp pháp vào Quebec tăng chưa từng có, các cơ quan Chính phủ Canada đang vất vả tìm nơi ở và hỗ trợ xã hội cho họ do hệ thống tiếp nhận người tị nạn của nước này bị trì trệ suốt nhiều năm qua. IRB cho biết họ đã phải điều chỉnh để đáp ứng trước tình trạng rõ ràng là “không thể chống đỡ nổi này”. Chính quyền tỉnh Quebec cũng đã phải yêu cầu Liên bang trợ giúp thêm về nhà ở tạm thời cho người xin tị nạn và mong muốn thủ tục giải quyết cấp giấy phép được đẩy nhanh hơn.
Đánh giá về mong muốn thủ tục giải quyết cấp giấy phép được đẩy nhanh hơn của Chính quyền tỉnh Quebec, Luật sư di trú Eric Taillefer cho rằng những người mới đến là những người muốn được làm việc. Việc tăng nhanh tốc độ cấp giấy phép làm việc cho họ sẽ có lợi cho cả chính phủ liên bang và chính quyền tỉnh. Trong khi đó, Stephan Reichold - Giám đốc Hội đồng Nhập cư và tị nạn Quebec (TCRI), một nhóm bảo trợ cho các tổ chức cung cấp các dịch vụ hỗ trợ cho người tị nạn - nhận định rằng cả chính quyền liên bang và chính quyền tỉnh dường như đều không lường trước được vấn đề này.
Tuần trước, Chính phủ Liên bang xem xét thành lập một lực lượng đặc nhiệm bao gồm một số Bộ trưởng trong chính phủ liên bang và chính quyền tỉnh, do Bộ trưởng Giao thông Vận tải Liên bang Marc Garneau đứng đầu để phối hợp xử lý vấn đề người tị nạn. Ngoài ra, Chính phủ Canada cũng đã khởi động một chiến dịch chống các thông tin sai lệch về chính sách tị nạn của nước này. Theo đó, cơ quan lãnh sự của Canada ở Mỹ phải giúp những người muốn xin tị nạn hiểu được các quy tắc tị nạn của Canada, trừ khi họ đang bị khủng bố hoặc chạy trốn khỏi khủng bố hoặc chiến tranh, nếu không họ sẽ không đủ điều kiện là một người tị nạn.
Trước làn sóng người nhập cư ồ ạt từ Mỹ vào Canada, dẫn tới các cuộc đụng độ mới đây ở tỉnh Quebec, Thủ tướng Canada Justin Trudeau ngày 21/8 đã lên tiếng trấn an người dân về hệ thống nhập cư của Canada, đồng thời cảnh báo những người nhập cư bất hợp pháp sẽ không được nhận bất kỳ lợi thế đặc biệt nào trong quá trình xét duyệt hồ sơ xin tị nạn.
Theo đó, Thủ tướng Trudeau nêu rõ những người nhập cư bất hợp pháp từ Mỹ sẽ phải trải qua toàn bộ quy trình kiểm tra an ninh và đánh giá nhập cư như tất cả những người khác. Các cơ quan dịch vụ biên giới, Cảnh sát Kỵ binh Hoàng gia Canada (RCMP) và các tổ chức xã hội dân sự đang phối hợp cùng nhau để “giữ vững lòng tin của người dân Canada về an ninh biên giới, sức mạnh và sự nghiêm minh của hệ thống nhập cư”.
Theo nhà lãnh đạo Canada, chính những điều trên là nền tảng giúp người dân Canada có thái độ tích cực trong vấn đề nhập cư và đa dạng, bởi họ biết rằng chính phủ sẽ luôn áp dụng các quy tắc và luật lệ để tạo nên một đất nước Canada mạnh mẽ và đáng tự hào.
Đề cập đến các cuộc xô xát ở tỉnh Quebec giữa hai nhóm theo quan điểm phân biệt chủng tộc và chống phân biệt chủng tộc, Thủ tướng Trudeau nêu rõ các nhóm nhỏ người quá khích này không đại diện cho đất nước Canada và không thể thay đổi các giá trị cởi mở, bao dung vốn là bản sắc của người dân Canada…
