Margin là một thuật ngữ thông dụng được sử dụng trong đầu tư chứng khoán, đề cập đến việc nhà đầu tư (NĐT) có thể sử dụng khoản vay từ công ty chứng khoán (CTCK) để mua thêm cổ phiếu và sử dụng chính những cổ phiếu này để đảm bảo cho khoản vay.
Số liệu của Ủy ban Chứng khoán nhà nước (UBCKNN) cho thấy, đến cuối quý I/2021, dư nợ giao dịch ký quỹ đã đạt 101,4 nghìn tỷ đồng, tăng 53,6 nghìn tỷ đồng so cùng kỳ năm 2020, tương đương với tăng 53%. Cùng với sự bùng nổ của thị trường chứng khoán (TTCK), con số này tiếp tục có xu hướng tăng trong quý II/2021.
Theo quy định, tổng dư nợ cho vay giao dịch ký quỹ không được vượt quá 2 lần vốn chủ sở hữu của CTCK. Thực tế, theo nhận định của Công ty CP Chứng khoán VNDIRECT, với sức nóng của thị trường, một số CTCK đã vượt trần cho vay ký quỹ. “Theo một số thống kê, hơn 30 CTCK trên thị trường tính đến 31/3/2021 đã cho NĐT vay hơn 110 nghìn tỷ đồng, là mức cao kỷ lục của TTCK Việt Nam. Margin cao tiềm ẩn rủi ro lớn khi thị trường điều chỉnh!” - chuyên gia của VNDIRECT nhấn mạnh.
Theo Phó Chủ tịch UBCKNN Phạm Hồng Sơn, cho vay margin như con dao 2 lưỡi. Khi TTCK diễn biến lên điểm thì ổn, nhưng lúc thị trường đi xuống sẽ gây ra những hiệu ứng không tốt. “Với quy mô cho vay margin đạt hơn 100 nghìn tỷ đồng hiện nay, các CTCK, NĐT cần hết sức cẩn trọng…” - ông Sơn cảnh báo.
Được biết, để đáp ứng yêu cầu cho vay margin, từ đầu năm 2021, nhiều CTCK đã thông qua phương án tăng vốn và nộp hồ sơ lên UBCKNN đề nghị chấp thuận phương án tăng vốn. “Vừa rồi các CTCK tăng vốn, trong đó có sử dụng phần vốn huy động được để cho vay margin. Tuy nhiên, trong bối cảnh thị trường hiện nay việc cho vay margin cần hết sức cẩn trọng, vì khi thị trường diễn biến theo chiều hướng đi xuống thì không chỉ ảnh hưởng đến CTCK mà cả NĐT cũng như thị trường đều bị ảnh hưởng…” - lãnh đạo UBCKNN lưu ý.
Theo lãnh đạo UBCKNN, vì nhận diện cho vay margin là dịch vụ tốt nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro nên các CTCK đã đầu tư cho hệ thống quản trị rủi ro. Hệ thống này được xây dựng theo hướng vận hành tự động, hầu như không có sự can thiệp của yếu tố con người.
“Tôi đã nhiều lần nói với CTCK rằng, cho vay margin mà đúng theo quy định của pháp luật thì không có vấn đề gì, sợ nhất là tuân thủ không đúng quy định. Chúng tôi đã có văn bản nhắc nhở các CTCK cung cấp dịch vụ phải luôn đảm bảo tuân thủ đúng quy định của pháp luật…” - ông Sơn chia sẻ.
Cùng với nhắc nhở, UBCKNN cũng tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra. Từ đầu năm đến nay, UBCKNN đã tổ chức 10 đoàn kiểm tra, qua đó phát hiện và xử phạt các hành vi vi phạm… “Trong 6 tháng cuối năm 2021, UBCKNN sẽ thực hiện quyết liệt việc kiểm tra hoạt động cho vay margin của các CTCK, nhằm đảm bảo việc này diễn ra đúng theo quy định của pháp luật, qua đó bảo vệ cả CTCK lẫn NĐT…” - Phó Chủ tịch UBCKNN Phạm Hồng Sơn khẳng định.
Nhận định TTCK 6 tháng cuối năm tiếp tục có bước phát triển mới, lãnh đạo UBCKNN lưu ý các thành viên thị trường cũng như NĐT cần có sự thận trọng trong các hoạt động tham gia thị trường trong bối cảnh hiện nay…".
Tuy hiện nay dịch đang được kiểm soát tốt nhưng vẫn tiềm ẩn những vấn đề không lường được hết, nên cả CTCK lẫn NĐT cần cẩn trọng với hoạt động cho vay và đi vay margin, để góp phần giúp TTCK phát triển bền vững…” - Phó Chủ tịch UBCKNN Phạm Hồng Sơn khuyến nghị.
