Cần tỉnh táo trước hàng hóa “mạo danh” hữu cơ

Những quảng cáo “organic ảo” đầy hấp dẫn

Mới gần đây nhất, vụ việc một hoa hậu và hai KOL (những người có tầm ảnh hưởng trên mạng xã hội) quảng cáo một loại kẹo rau củ (sản phẩm của một công ty ở Đắk Lắk) gây chú ý cho cộng đồng. Được biết, hình ảnh quảng cáo diễn ra tại một nông trường xanh, với những loại rau củ tươi rói, sạch sẽ có thể hái lên ăn được ngay lập tức. Nông trường được giới thiệu là nơi cung cấp nguyên liệu cho viên kẹo rau củ. Tuy nhiên, thực tế, đây chỉ là những hình ảnh truyền thông “lố” để thu hút khách hàng. Sau khi, Đoàn kiểm tra của Thanh tra Sở Y tế tỉnh Đắk Lắk tiến hành kiểm tra quy trình sản xuất kẹo rau củ này, cho thấy công ty không có vườn rau nào được trồng trong khuôn viên trụ sở.

Cũng vào cuối năm 2024, một chuỗi cửa hàng nổi tiếng chuyên cung cấp các thực phẩm sạch có chi nhánh ở nhiều tỉnh, thành phố, đã khiến người tiêu dùng hoang mang khi nhập hàng loạt cân giá đỗ ngâm chất hóa học độc hại. Cụ thể, tại cửa hàng ở TP Buôn Ma Thuột, phát hiện hơn 20 tấn giá đỗ ngâm trong chất cấm 6-Benzylaminopurine, hóa chất kích thích “siêu tốc” giúp sản xuất giá đỗ nhanh và nhiều. Riêng một cơ sở sản xuất còn ký hợp đồng bán cho cửa hàng 350 - 400kg giá đỗ/ngày.

Hiện nay nhu cầu các gia đình lựa chọn thực phẩm sạch ngày càng tăng cao. Thực phẩm hữu cơ được coi là tốt, an toàn, lành mạnh cho trẻ em, người già. Không chỉ dừng lại ở việc lựa chọn thực phẩm tươi ngon, an toàn cho sức khỏe, người tiêu dùng hiện đại còn chú trọng đến nguồn gốc, xuất xứ, quy trình sản xuất và chất lượng dinh dưỡng để bảo đảm sức khỏe cho các thành viên trong gia đình. Theo số liệu của Bộ Công Thương, nhu cầu tiêu dùng sản phẩm xanh tại Việt Nam tăng trưởng trung bình 15% mỗi năm trong giai đoạn 2021 - 2023. 72% người tiêu dùng Việt Nam sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho các sản phẩm xanh, cho thấy nhận thức và sự quan tâm ngày càng tăng của người dân đối với vấn đề bảo vệ môi trường.

Giá cả của thực phẩm sạch thường cao hơn so với thực phẩm thông thường do các yêu cầu về quy trình canh tác, sản xuất và kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt. Tùy thuộc vào loại thực phẩm, thương hiệu, địa điểm bán và chứng nhận an toàn vệ sinh. Cụ thể, rau củ quả sạch, hữu cơ có thể dao động từ 25.000 - 40.000 đồng, cao hơn từ 30 - 100% so với rau thông thường; trái cây hữu cơ thường có giá cao hơn từ 50 - 150% so với trái cây thông thường...

Không thể dùng mắt thường nhận biết thực phẩm sạch

Số liệu từ cuộc khảo sát “Nhận thức và Hành vi tiêu dùng xanh 2024” do Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam chất lượng cao cũng cho ra kết quả người tiêu dùng biết đến sản phẩm xanh và tiêu dùng xanh nhiều nhất từ các thông tin trên không gian mạng (69%), các nguồn thông tin (kinh nghiệm bản thân, người thân, người bán...) được tiếp cận với một tỷ lệ nhất định (dưới 40%). Một số khảo sát trước đó cũng đều cho thấy khi tham khảo thông tin về sản phẩm, người tiêu dùng thường dựa vào kinh nghiệm bản thân, hoặc tham khảo ý kiến người thân, bạn bè hay người bán... là chủ yếu, rồi mới đến các thông tin từ không gian mạng. Thông qua việc tiếp cận các kênh thông về tiêu dùng xanh cho thấy, đối với hầu hết người tiêu dùng vấn đề tiêu dùng xanh vẫn còn là vấn đề khá mới, với tâm thức chưa có nhiều trải nghiệm tiêu dùng nên thông tin từ không gian mạng, truyền miệng đã trở thành nguồn tin chủ đạo.

Chia sẻ với phóng viên Báo PLVN, bà Phạm Thị Thu Huyền, người có từng thâm niên phụ trách chương trình sữa học đường cho một nhãn sữa hàng đầu tại Việt Nam, đã có kinh nghiệm làm về thực phẩm

organic, chia sẻ: “Thực phẩm hữu cơ là những thực phẩm được sản xuất bằng các phương pháp tuân theo những tiêu chuẩn của nông nghiệp hữu cơ của các tổ chức quốc tế như USDA (của Hoa Kỳ) EU

Organic (của Liên minh châu Âu)... chứ không phải do nhà sản xuất tự công bố. Khi xem xét bao bì sản phẩm, người tiêu dùng nên chú ý đến các tiêu chí này”. Ngoài ra, theo bà Thu Huyền, người tiêu dùng cần phải theo dõi thông tin, truyền thông, tự bổ sung những kiến thức cơ bản về thực phẩm organic. Một số cách để nhận biết thực phẩm hữu cơ như xem sản phẩm là trên nhãn với mức độ 100% organic, nghĩa là thực phẩm hoàn toàn là organic hoặc được làm từ các nguyên liệu organic. Organic nghĩa là thực phẩm có khoảng 95% nguyên liệu sạch. Made with Organic Ingredients sản phẩm có ít nhất 70% thành phần nguyên liệu là hữu cơ.