Cần Thơ: Khẩn trương giải bài toán nước sạch hiện tại và kiến tạo sự bền vững
Trước nguy cơ sụt lún gia tăng, ô nhiễm nguồn nước và áp lực nhu cầu tăng khi mùa khô đến gần, kết luận mới nhất của Chủ tịch UBND TP Cần Thơ định hướng chuyển mạnh sang sử dụng nước mặt, quy hoạch liên vùng và tạm thời linh hoạt duy trì nguồn nước ngầm có kiểm soát.
Áp lực an ninh nguồn nước
TP Cần Thơ đang đối mặt nhiều thách thức về nước sạch. Việc khai thác nước ngầm kéo dài khiến hạ mực nước ngầm, nguy cơ sụt lún đô thị. Trong khi đó, hệ thống cấp nước tập trung tại nhiều khu vực mở rộng đô thị, khu công nghiệp và vùng giáp ranh Sóc Trăng, Hậu Giang vẫn chưa đáp ứng hết nhu cầu.
Biến đổi khí hậu làm tình trạng xâm nhập mặn và khan hiếm nước mùa khô trở nên phức tạp hơn. Các trạm cấp nước nhỏ lẻ dùng nước ngầm ở vùng nông thôn cũng thường xuyên bị quá tải vào dịp cao điểm. Nước sạch không chỉ là dịch vụ công, mà là trụ cột an ninh đô thị và an sinh xã hội. Cần Thơ đang đứng trước thời điểm phải lựa chọn mô hình cấp nước của 10 – 20 năm tới.
Theo kết luận mới nhất của Chủ tịch UBND TP Cần Thơ, hàng loạt định hướng lớn đã được đặt ra: Lập Quy hoạch chuyên ngành cấp nước của toàn TP, sao cho đồng bộ với Quy hoạch vùng ĐBSCL, khớp với Quy hoạch tích hợp TP Cần Thơ và phải bao gồm kịch bản nước biển dâng, chống ngập và thoát nước, rà soát hiện trạng và tính toán nhu cầu theo quy mô đô thị tương lai.
Trong đó, định hướng chuyển dịch ưu tiên nước mặt, giảm mạnh nước ngầm. Cần Thơ sẽ rà soát lại toàn bộ hệ thống, giảm dần giếng khai thác nước ngầm, tăng công suất nhà máy nước mặt, kết nối đường ống liên vùng, tối ưu hóa mạng cấp nước.
Điều tối quan trọng trong đảm bảo nguồn nước là ứng dụng công nghệ giám sát áp lực, lưu lượng, cảnh báo rò rỉ, thất thoát, tích hợp dữ liệu đầy đủ giữa các đơn vị cấp nước
Không chần chừ với phương án tạm thời
Ông Đặng Văn Ngọ, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Cấp nước Sóc Trăng cho biết: “Hạn chế khai thác nước ngầm là chủ trương lớn của Chính phủ, nhưng trong giai đoạn chuyển tiếp thì rất cần chính quyền địa phương tạo điều kiện về mặt chủ trương, ý kiến chỉ đạo đối với các Sở ngành trong quá trình doanh nghiệp tìm kiếm nguồn nước thay thế, đồng thời xem xét lộ trình chuyển các giếng nước ngầm hiện hữu thành nguồn nước dự phòng, qua đó sẽ giúp đảm bảo an ninh an toàn cung cấp nước, tránh xảy ra ra thiếu nước cục bộ.”
Ông Ngọ nhấn mạnh: “Ở giai đoạn còn đang rà soát quy hoạch và phát triển mạng lưới nước mặt, việc gia hạn và cấp phép có điều kiện các giếng khai thác nước ngầm, với lưu lượng kiểm soát và quan trắc chỉ tiêu chất lượng môi trường nghiêm ngặt, để đảm bảo nguồn nước cho người dân và các khu, cụm công nghiệm là cần thiết”.
Ông Ngọ cũng cho biết, hiện tại doanh nghiệp đã và đang đầu tư, cải tạo hệ thống xử lý nước các nhà máy nhằm đảm bảo chất lượng nước đạt quy chuẩn, giảm lưu lượng khai thác theo yêu cầu TP, sẵn sàng kết nối sang nước mặt khi hệ thống hoàn chỉnh.
Dự báo, nhu cầu nước sinh hoạt dịp Tết Nguyên đán sắp tới có thể tăng 20-30%, khiến hệ thống chịu áp lực lớn hơn ngày thường. Để đảm bảo cấp nước trước mùa khô và cao điểm dịp Tết, trong khi chờ hệ thống nước mặt, nước sạch liên vùng hoàn chỉnh, Cần Thơ cần phải linh hoạt điều phối giữa các nhà máy để tăng công suất mùa khô, rà soát từng khu vực có nguy cơ thiếu nước, cho phép khai thác nước ngầm có kiểm soát tại một số điểm, chuẩn bị phương án cấp nước bằng bồn cho vùng xa…
TP Cần Thơ cho thấy quyết tâm xây dựng hệ thống cấp nước an toàn, chủ động và hiện đại. Trong bối cảnh đô thị mở rộng và tác động khí hậu tăng mạnh, Cần Thơ đang chuyển từ mô hình ứng phó sang quản trị chủ động nguồn nước.