Siro quất tự chế - tưởng an toàn mà chưa an toàn!
PGS. TS Nguyễn Tiến Dũng- Nguyên Trưởng khoa Nhi - Bệnh viện Bạch Mai cho hay, sử dụng bài thuốc dân gian rất tốt nhưng không ít trẻ đã phải cấp cứu do bị ngộ độc thuốc đông y chế biến từ dược liệu “bẩn” hoặc nhiễm những bệnh mạn tính bởi những liều thuốc do chính tay cha mẹ làm từ nguyên liệu không “sạch”…
Theo các bác sĩ Bệnh viện Nhi Trung ương, tiến hành xét nghiệm phân cho kết quả 30% số trẻ phát hiện có vi khuẩn kháng kháng sinh, có nghĩa là loại kháng sinh trị bệnh đó đã bị vi khuẩn “vô hiệu hóa”. Điều này cho thấy một tình trạng đáng báo động về tình trạng lạm dụng kháng sinh trong điều trị bệnh cho trẻ nhỏ.
Nhiều bà mẹ đã nhầm tưởng rằng, con cứ ho mà uống kháng sinh là khỏi. “Kháng sinh chỉ có tác dụng với ho do vi khuẩn còn ho do virus thì dùng kháng sinh cũng không có tác dụng. Nghiên cứu từ Trung Quốc và Hà Lan còn cho thấy, nếu ho không cần dùng kháng sinh mà uống kháng sinh thì lâu khỏi hơn”- bác sĩ Dũng nhấn mạnh.
Trước thực tế trên, nhiều bà mẹ đã “cảnh giác” và thường mách nhau những địa chỉ bác sĩ “rất ít kê kháng sinh”. Ở đó, nếu không thật sự cần thiết, các bác sĩ thường chỉ kê các loại thuốc ho, trong đó đặc biệt là những loại siro ho được sản xuất trong nước. Điều đó cho thấy, nhận thức của người dân về việc lạm dụng kháng sinh đã có chuyển biến. Có điều các bà mẹ cũng ngại vì họ lo nguồn gốc không đảm bảo, sợ có thuốc sâu… “Nếu có những sản phẩm làm từ hoa hồng, lá húng chanh, quả quất… được trồng đảm bảo tiêu chuẩn an toàn, “sạch” uống vào hiệu quả, không độc hại thì tôi nghĩ họ sẽ tin tưởng sử dụng để hạn chế lạm dụng kháng sinh”- bác sĩ Dũng cho biết.
Tuy nhiên, thay thế bằng thuốc nam lại gặp phải một nỗi lo khác, đó là dược liệu bẩn, không rõ nguồn gốc. Theo nghiên cứu của Viện Dược liệu, 90% thuốc bắc trên thị trường được nhập khẩu từ Trung Quốc không có nhãn mác. Sau khi kiểm tra, chỉ riêng các cơ sở khám chữa bệnh đông y của Nhà nước cho thấy có đến 60% thuốc không bảo đảm chất lượng, trong đó 20% bị trộn lẫn rác, dược liệu giả…
Chiến dịch quất sạch, dược liệu sạch
Dự án BioTrade được triển khai tại Việt Nam trong bốn năm, từ tháng 4/2016. Mục tiêu là phát triển 50 chuỗi giá trị dược liệu, trước hết theo tiêu chuẩn sạch an toàn về sản xuất (thí dụ GACP-WHO hoặc OrganicBioTrade đã nghiên cứu nhiều vùng để xây dựng vùng dược liệu sạch, để ngành Dược Việt Nam có được nguồn nguyên liệu dược có chất lượng ổn định, đồng thời bảo tồn các cây làm thuốc ở Việt Nam không bị mất nguồn gen quý hiếm thông qua trồng trọt và thu hái bền vững.
Bà Hoàng Thị Thu Hương, cán bộ điều phối dược liệu dự án BioTrade đưa ra ví dụ vùng đất trồng dược liệu của vợ chồng ông Đoàn Văn Hoa (Vụ Bản, Nam Định) do dự án BioTrade hỗ trợ, Liên minh Châu Âu đồng hành. Với phương thức canh tác, chăm bón, thu hoạch được giám sát chặt chẽ, quất trồng ra làm nguyên liệu phục vụ cho sản xuất siro ho, cảm cúm.
Được trồng theo phương pháp tự nhiên, ra quả quanh năm, cây quất ở vùng dược liệu này không đẹp về mẫu mã nhưng rất an toàn vì không sử dụng thuốc kích thích tăng trưởng, không thuốc bảo vệ thực vật. Ông Đoàn Văn Hoa cho biết, vườn quất của ông không sử dụng phân bón hóa học mà được sử dụng phân bón là hữu cơ làm từ bột đậu tương, để bảo đảm cây sinh trưởng phát triển tốt, không làm ảnh hưởng sức khỏe người trồng và người dùng.
Quất sau khi thu hoạch được chuyển đến Công ty Nam Dược cách đó 30km. Tại đây, quất sẽ được kiểm tra, loại bỏ quả hỏng, sau đó rửa sạch, ngâm nước muối, phơi khô và đưa vào máy chưng với đường phèn. Dịch quất sau khi được chiết xuất sẽ được pha trộn với dịch chiết của dược liệu khác để thành siro chữa ho, cảm cho trẻ em. 500 kg quất sạch sau thu hoạch sẽ tạo thành 20 nghìn lọ siro, bảo đảm nghiêm ngặt tiêu chuẩn của Bộ Y tế.
Vùng trồng quất này đã được thẩm định từ tháng 9/2017 đạt tiêu chuẩn GACP-WHO bởi Viện Y Dược cổ truyền, Bộ Y tế. Vùng trồng này cung cấp sản lượng 50 tấn dược liệu/năm để sản xuất siro ho cảm Ích nhi.
