Ngày 19/9/2012, 18 tổ chức hành nghề luật sư hàng đầu Việt Nam trong lĩnh vực tư vấn pháp luật đã cùng gửi kiến nghị tới Quốc hội, Bộ Tư pháp và Liên đoàn Luật sư Việt Nam với thỉnh nguyện hoàn thiện dự thảo Luật Luật sư sửa đổi theo hướng tạo sân chơi bình đẳng cho luật sư Việt Nam và luật sư nước ngoài đang hoạt động tại Việt Nam.
 |
| Lễ trao tặng danh hiệu Hãng luật và Luật sư tiêu biểu năm 2012 |
Tại bản kiến nghị dài 22 trang, với các lập luận và dẫn chứng đầy đủ về sự cần thiết phải sửa đổi một số quy định trong dự thảo Luật Luật sư sửa đổi trước khi trình Quốc hội thông qua vào kỳ họp cuối năm 2012. Chủ nhân của kiến nghị này là các công ty luật hoạt động trong lĩnh vực tư vấn pháp luật Việt Nam và quốc tế, trực tiếp cạnh tranh với các luật sư nước ngoài tại Việt Nam, như: Cty Luật TNHH Vilaf Hồng Đức, Cty Luật hợp danh YKVN, Cty Luật hợp danh Bizlaw, Cty Luật hợp danh Luật Việt và Văn phòng luật sư Leadco...
Với các nghiên cứu so sánh khá cụ thể, chi tiết giữa pháp luật Việt Nam và pháp luật một số nước trong khu vực về tổ chức và hoạt động của tổ chức hành nghề luật sư nước ngoài, trong kiến nghị này các tổ chức hành nghề luật sư cho rằng, cần thiết phải sửa đổi nhiều nội dung trong dự thảo Luật Luật sư sửa đổi, với các lý do rất thích đáng.
Theo đánh giá của giới luật sư từ thực tiễn “va chạm” với đối tác nước ngoài thì các lý do để sửa đổi Luật nhằm tạo ra cơ chế bình đẳng này là: Thứ nhất, Luật Luật sư hiện hành còn thiếu các giải pháp mang tính chiến lược phát triển luật sư Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế và chưa phù hợp với các cam kết WTO của Việt Nam.
Trong đó, còn có sự không thống nhất giữa Luật Luật sư và Nghị quyết 71/2006/QH11 ngày 29/11/2006 của Quốc hội phê chuẩn Nghị định thư gia nhập Hiệp định thành lập tổ chức thương mại thế giới của Việt Nam về phạm vi hành nghề của tổ chức luật sư nước ngoài. Điển hình là về việc thực hiện “dịch vụ giấy tờ pháp lý và công chứng liên quan tới pháp luật Việt Nam”.
Trong khi Nghị quyết 71 quy định tổ chức luật sư nước ngoài “không được cử luật sư nước ngoài và luật sư Việt Nam trong tổ chức hành nghề của mình thực hiện các dịch vụ về giấy tờ pháp lý và công chứng liên quan tới pháp luật Việt Nam” thì tại Điều 70 Luật Luật sư lại cho phép mở cửa khi quy định “Chi nhánh, cty luật nước ngoài hành nghề tại Việt Nam được thực hiện tư vấn pháp luật và các dịch vụ pháp lý khác”.
Thứ hai, Luật Luật sư hiện hành của Việt Nam có độ mở cửa thị trường pháp lý cao nhất so với các nước khác trong khu vực Châu Á, tuy nhiên chưa có cơ chế cấp phép chặt chẽ và hữu hiệu để lựa chọn các tổ chức luật sư nước ngoài uy tín vừa hỗ trợ các giao dịch quốc tế tại Việt Nam, vừa mở rộng thì trường pháp lý và đóng góp cho việc phát triển đội ngũ luật sư Việt Nam hội nhập quốc tế.
Trong khi hầu hết các nước trong khu vực Châu Á và Đông Nam Á đều không cho phép tổ chức luật sư nước ngoài được tư vấn và soạn thảo hợp đồng theo luật bản địa. Hiện nay, ở Trung Quốc, Ấn Độ, Singapore, Hàn Quốc và Nhật Bản có nhiều tổ chức luật sư bản địa có số lượng tới hàng trăm, hàng nghìn luật sư. Nghề luật sư trở nên rất hấp dẫn ở các nước trong khu vực và đã thành công trong việc xã hội hóa phát triển một đội ngũ luật sư hùng mạnh.
Thứ ba, Luật Luật sư hiện hành chưa tạo điều kiện để tổ chức luật sư Việt Nam có thể cạnh tranh bình đẳng với tổ chức luật sư nước ngoài trên lãnh thổ Việt Nam và liên quan đến việc tư vấn pháp luật Việt Nam. Luật Luật sư không đưa ra cơ chế để khuyến khích các công ty và dự án trong nước sử dụng luật sư Việt Nam. Trên thực tế, các cty của Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản thường thuê luật sư của nước họ và luật sư đó sẽ đi thuê luật sư nước ngoài khác.
Đây là cơ chế để luật sư Việt Nam học hỏi kinh nghiệm luật sư nước ngoài để giúp doanh nghiệp Việt Nam và Chính phủ Việt Nam giám sát luật sư nước ngoài.
Thứ tư, Luật Luật sư hiện hành chưa tạo ra cơ chế đối xử công bằng giữa luật sư nước ngoài hành nghề tại Việt Nam và luật sư Việt Nam. Lâu nay, Luật Luật sư hiện hành còn có những khoảng trống để cho luật sư nước ngoài hành nghề tự do sau khi cấp phép. Bản chất của hoạt động quản lý luật sư đòi hỏi có sự tham gia giám sát của các Đoàn Luật sư địa phương như hầu hết các nước trên thế giới.
Ngay tại Việt Nam, luật sư Việt Nam ngoài việc được quản lý bởi cơ quan nhà nước còn chịu sự giám sát của Đoàn Luật sư và Liên Đoàn Luật sư. Nếu luật sư Việt Nam vi phạm thì có cơ chế kỷ luật được thực hiện bởi Đoàn Luật sư, còn luật sư nước ngoài thì chẳng có cơ chế giám sát và chế tài kỷ luật nào như đang áp dụng với luật sư Việt Nam, trừ việc rút giấy phép nhưng cơ chế rút giấy phép tương đối mơ hồ và theo thủ tục hành chính nhà nước.
Thêm vào đó, luật sư Việt Nam phải tuân thủ nghiêm chỉnh theo bộ “Quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp luật sư Việt Nam”, trong khi đó Luật Luật sư và bộ Quy tắc trên không hề đề cập đến việc luật sư nước ngoài phải tuân thủ theo một chuẩn mực đạo đức nào cả. Theo bản Quy tắc nói trên thì luật sư Việt Nam không được nhận việc khi có xung đột lợi ích trong cùng một vụ việc mà không quy định bất kỳ ngoại lệ nào.
Tuy nhiên, quy tắc đạo đức nghề nghiệp của một số nước lại cho phép luật sư nước ngoài được nhận việc trong trường hợp được các bên tham gia vụ việc đó đồng ý hoặc rơi vào những trường hợp ngoại lệ được phép. Như vậy là luật sư nước ngoài đã có ưu thế hơn luật sư Việt Nam ngay trên lãnh thổ Việt Nam vì họ không phải tuân theo bản Quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp luật sư Việt Nam.
Với những bất cập và hạn chế trên của Luật Luật sư và các quy định có liên quan thì hiện nay, luật sư Việt Nam đang thua thiệt trên sân nhà. Hơn nữa, với các quy định hiện hành, dường như chiến lược phát triển luật sư hội nhập vẫn chưa được tiếp sức bằng một cơ chế pháp lý thật sự hợp lý.
(còn tiếp)
Bình Minh
