Đang trong quá trình xác minh, chưa rõ có điều kiện hay không
Theo thống kê của Tổng cục Thi hành án dân sự (THADS), trong 10 tháng năm 2021, tổng số việc phải THA trong toàn quốc là gần 800 nghìn việc tương ứng với số tiền gần 284 nghìn tỷ đồng.
Trong đó: số việc có điều kiện thi hành hơn 620 nghìn việc, tương ứng với số tiền hơn 150 nghìn tỷ đồng, (chiếm 78% trong tổng số việc và 53 % trong tổng số tiền phải thi hành). Các cơ quan THADS đã thi hành xong trên 410 nghìn việc, hơn 38 nghìn tỷ đồng, đạt tỉ lệ hơn 66% về việc và trên 25% về tiền trên số việc, tiền có điều kiện thi hành. Số việc có điều kiện THA chiếm một tỷ trọng lớn trong tổng số việc phải THA của các cơ quan THADS. Kết quả THADS cũng được xác định dựa trên số việc, tiền có điều kiện THA này. Tuy nhiên, cách xác định việc THADS có điều kiện theo các tiêu chí hiện nay vẫn còn nhiều vấn đề cần tiếp tục hoàn thiện.
Khoản 6 Điều 3 Luật THA dân sự (Luật THADS) quy định: “Có điều kiện THA là trường hợp người phải THA có tài sản, thu nhập để thi hành nghĩa vụ về tài sản; tự mình hoặc thông qua người khác thực hiện nghĩa vụ THA". Theo đó, việc có điều kiện THA là việc mà người phải THA có tài sản, thu nhập (để thi hành nghĩa vụ về tài sản) và có khả năng tự mình hoặc thông qua người khác thực hiện các nghĩa vụ THA.
Hiện nay, đối với những việc THADS mới thụ lý, cơ quan THADS sẽ tạm xếp vào việc THADS có điều kiện thi hành. Tuy nhiên, việc sắp xếp này cũng chưa thật sự phù hợp, vì nhiều việc THA vẫn đang trong quá trình xác minh, thông báo THA, quá trình xác minh điều kiện THA có thể kéo dài, đặc biệt là đối với những tài sản chưa rõ chủ sở hữu, sử dụng; do đó chưa thể xác định được việc THA “có điều kiện” hay “ chưa có điều kiện thi hành”.
Nhiều vụ việc không thể dứt điểm
Theo quy định của Thông tư số 06/2019/TT-BTP ngày 21/11/2019 của Bộ Tư pháp quy định Chế độ báo cáo thống kê THADS, theo dõi THA hành chính, thì việc hoãn THA theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 48 Luật THADS được xếp vào loại có điều kiện THA, nhưng thực tế đây là việc mà tại thời điểm báo cáo cơ quan THADS bắt buộc phải dừng mọi hoạt động THA cho đến khi hết thời hạn các đương sự thỏa thuận hoãn. Thời gian dừng việc THA này có thể kéo dài qua nhiều kỳ báo cáo làm có số có điều kiện thi hành xong tăng tại mỗi kỳ báo cáo.
Theo quy định tại Điều 44a Luật THADS thì các căn cứ để ra quyết định chưa có điều kiện THA không bao gồm những trường hợp mặc dù người phải THA có điều kiện thi hành (có tài sản) nhưng lại bế tắc trong việc xử lý tài sản. Điều này, dẫn đến những trường hợp việc THA có điều kiện thi hành nhưng không thể tổ chức thi hành dứt điểm được.
Trong số việc có điều kiện THA của các cơ quan THADS, phần lớn là các việc THA liên quan đến tín dụng ngân hàng, án kinh tế, tham nhũng. Số việc loại này chiếm một tỷ trọng lớn trong các việc cơ quan THADS phải tổ chức thi hành. Trong 10 tháng năm 2021, số lượng việc THA tín dụng, ngân hàng phải thi hành là hơn 36 nghìn việc với hơn 129 nghìn tỷ đồng (chiếm tới 4,57% về việc và 45,49% về tiền so với tổng số việc và tiền phải thi hành của toàn hệ thống; Số lượng án kinh tế, tham nhũng phải thi hành là gần 4 nghìn việc, tổng số phải thi hành là hơn 70 nghìn tỷ đồng ( chiếm 0,5 % về việc và 25% về tiền trên tổng số việc, tiền phải thi hành). Mặc dù chiếm tỷ trọng lớn về tiền, nhưng tài sản thi hành lại có giá trị nhỏ. Tuy nhiên toàn bộ số tiền phải thi hành án, tính đến khi xử lý xong tài sản vẫn được xếp vào loại “ có điều kiện thi hành”, dẫn đến cơ quan THADS phải gánh một con số có điều kiện “ ảo” trong một thời gian dài
Do đó cần tiếp tục hoàn thiện các quy định pháp luật về THADS và các quy định pháp luật có liên quan, đặc biệt là các quy định về phân loại việc THADS. Cần xác định rõ tiêu chí “có điều kiện thi hành” một cách cụ thể hơn, Đảm bảo số liệu việc THA có điều kiện thi hành được xác định thực chất và chính xác. Đồng thời nghiên cứu sửa đổi các tiêu chí thống kê về tỷ lệ THA xong trên số có điều kiện thực tế, đảm bảo con số thống kê tiệm cận với thực tế và chính xác hơn.
